Meat News #131
Φιλοσοφία εξωστρέφειας από το ελληνικό κρέας πουλερικών
Related Articles
– Αλματώδης ανάπτυξη των εξαγωγών τα τελευταία χρόνια
– Οι ευκαιρίες και οι προϋποθέσεις
Γράφει ο Χρήστος Πραμαντιώτης
[Δημοσιεύθηκε στο τ.95 του περ. Meat News]
Βελτιωμένες αναμένονται οι προοπτικές για την αγορά κρέατος πουλερικών στην Ευρώπη, ως αποτέλεσμα της (πλήρους ή σχετικής κατά τόπους) επαναλειτουργίας των αγορών μετά τα περιοριστικά μέτρα λόγω πανδημίας.
Οι οικονομίες φαίνεται να μπαίνουν σταδιακά σε έναν δρόμο κανονικότητας καθώς προχωρά ο εμβολιασμός του πληθυσμού. Η αλήθεια βέβαια είναι ότι ούτως ή άλλως δύσκολα θα βλέπαμε τα λοκντάουν που είχαμε συνηθίσει τους τελευταίους 18 μήνες, καθ’ ότι οι οικονομίες, οι επιχειρήσεις, οι άνθρωποι, δεν θα άντεχαν.
Με την ελπίδα ότι οι κοινωνίες θα προσεγγίζουν την πολυπόθητη κανονικότητα, εικάζεται ότι αυτό θα φέρνει πιο κοντά την ανάκαμψη για οικονομικές δραστηριότητες όπως οι υπηρεσίες εστίασης, από τις οποίες εξαρτάται περίπου το ένα τρίτο της παγκόσμιας ζήτησης για κρέας πουλερικών.
Η απότομη πτώση (-7%) των εξαγωγών της ΕΕ το 2020, οφειλόμενη στη διατάραξη που επέφερε η πανδημία αλλά και στα κρούσματα γρίπης των πτηνών που έπληξαν κάποιες χώρες της ΕΕ, αναμένεται ότι το 2021 θα δίνει σταδιακά τη θέση της στην αύξηση˙ μόνο που αυτή θα κινείται σε χαμηλά επίπεδα, περί το +1,5%.
Η συγκυρία του κορωνοϊού έφερε μείωση των εξαγωγών
Σε αυτό το φόντο, η χώρα μας είδε τον κλάδο του κρέατος πουλερικών να δέχεται ένα σημαντικό πλήγμα, καθώς το κλείσιμο των υπηρεσιών εστίασης εγχωρίως αλλά και (στον ένα ή τον άλλο βαθμό) σε όλη την Ε.Ε., έφραξε τις διεξόδους που είχε η ελληνική παραγωγή είτε προς την κατανάλωση στο HORECA είτε προς τις εξαγωγές.
Από τα στοιχεία που δημοσίευσε το Meat News στο τεύχος του Ιουνίου 2021, γίνεται φανερό ότι και ο ελληνικός κλάδος βρέθηκε να χάνει έδαφος όσον αφορά τις εξαγωγές του.
Πιο συγκεκριμένα, οι εξαγωγές κρέατος πουλερικών και παραπροϊόντων του έδειξαν το 2020 μια μείωση -3,37% (-7,20% σε αξία) σε σχέση με το 2019. Ακόμη κι έτσι, βέβαια, η αξία των εξαγωγών αντιπροσώπευε πέρυσι το ένα τέταρτο επί του συνόλου των εξαγωγών κρέατος. Οι εξαγωγές αυτές κατευθύνθηκαν κυρίως προς κράτη μέλη της Ε.Ε. (κυρίως Βουλγαρία, Ιταλία και Κύπρο), αλλά και προς Τρίτες Χώρες όπως η Αλβανία και η Β. Μακεδονία. Σε αντίθετη κατεύθυνση κινήθηκαν πάντως το 2020 οι εξαγωγές παντός είδους παρασκευασμάτων από κρέας πουλερικών, σημειώνοντας αύξηση κατά 65% - μιλάμε βέβαια για ποσότητες που δεν ξεπερνούν τις επτά χιλιάδες τόνους.
Άλμα στη δεκαετία
Το πλέον ενδιαφέρον όμως είναι ότι οι ελληνικές εξαγωγές κρέατος και παραπροϊόντων πουλερικών έχουν κάνει ένα μεγάλο άλμα εάν συγκρίνουμε την εικόνα του 2020 με εκείνη του 2010. Είναι φανερό ότι η δεκαετία της ελληνικής οικονομικής κρίσης, με τα μνημόνια και την «εθνική κατάθλιψη» κινητοποίησε τις επιχειρήσεις να βρουν διέξοδο στην εξωστρέφεια.
Αποτέλεσμα αυτής της κινητοποίησης ήταν το 2020 οι εξαγωγές του κλάδου να είναι 103,2% περισσότερες από ό,τι το 2010 – σε αξία δε η αύξηση ξεπερνά το 178% σε σχέση με μια δεκαετία πριν. Πράγματι, μιλάμε για ένα άλμα από τις 16,5 χιλ. τόνους του 2010 στις 33,5 χιλ. τόνους του 2020.
Σημαντικά βήματα εξωστρέφειας
Ποιο συμπέρασμα σκιαγραφεί όμως η εικόνα αυτή για τον κλάδο του κρέατος πουλερικών;
Σχολιάζοντας τα στοιχεία που προαναφέραμε, ο Θάνος Αγγελάκης, διευθύνων σύμβουλος της φερώνυμης εταιρείας, χαρακτηρίζει προσωρινή την περσινή μείωση των εξαγωγών και μιλώντας στο Meat News εξηγεί ότι «Η περασμένη χρονιά ήταν δύσκολη εφ’ όλης της ύλης - μεταξύ όλων των άλλων και για τις εξαγωγές: τα μέτρα για την αντιμετώπιση της πανδημίας απαίτησαν να “κλείσει” για πολλούς μήνες η μαζική εστίαση, η οποία απορροφούσε σημαντική ποσότητα των εξαγώγιμων προϊόντων του κλάδου. Αυτό εξηγεί την –προσωρινή– μείωση σε σχέση με το 2019».
Την ίδια όμως στιγμή, τα σημαντικά βήματα εξωστρέφειας που έχει κάνει ο κλάδος τα τελευταία χρόνια, έχουν προσδώσει μια νέα οπτική στη δράση του. Ο κ. Αγγελάκης –πρόεδρος επίσης της Διεπαγγελματικής Οργάνωσης Πτηνοτροφίας Ελλάδος– αποδίδει στην ευρω-νομισματική ένωση την εδώ και χρόνια αυξητική πορεία των εξαγωγών: «Αφαιρώντας από την εικόνα την πανδημία, η εξωστρέφεια του κλάδου μας τα τελευταία χρόνια έχει ευνοήσει τις εξαγωγές. Στην αύξησή τους έχει συντελέσει, βεβαίως, και η ένταξη των γειτονικών μας χωρών στη Νομισματική Ένωση, δεδομένου ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των εξαγωγών πραγματοποιείται στις όμορες χώρες, με προϊόντα όμως που δεν είναι επώνυμα».
Ούτως ή άλλως μιλάμε για μια επιχείρηση που έχει φιλοσοφία εξωστρέφειας και η οποία έχει φιλόδοξα σχέδια για την πορεία της στις αγορές του εξωτερικού. «Η εξωστρέφεια είναι στο DNA της ΑΓΓΕΛΑΚΗΣ Α.Ε., αναπόσπαστο συστατικό της εταιρικής μας φιλοσοφίας» λέει χαρακτηριστικά ο επικεφαλής της ΑΓΓΕΛΑΚΗΣ Α.Ε. και περιγράφει τον τρόπο που αντιμετωπίζουν στην εταιρεία την εξαγωγική δραστηριότητα: «Με στόχο την τοποθέτηση των προϊόντων μας, επώνυμα, στη διεθνή αγορά, συμμετέχουμε συστηματικά σε εμπορικές εκθέσεις στο εξωτερικό από το 2017 (εξαιρώντας βέβαια τις δυο τελευταίες χρονιές), με βασικό όχημα το μοναδικό μας Ελαιοπουλάκι®. Το έχουμε ήδη τοποθετήσει σε οργανωμένο λιανεμπόριο και εστιατόρια fine dining στην Κεντρική Ευρώπη, όπως επίσης και στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Την ίδια στιγμή, αναπτύξαμε σειρά εξειδικευμένων προϊόντων, που απαντούν στη ζήτηση συγκεκριμένων αγορών, έτσι ώστε να ενισχύσουμε περαιτέρω τις εξαγωγές μας. Καθώς η αγορά «ανοίγει», το επόμενο διάστημα αναμένεται επέκταση της εξαγωγικής μας δραστηριότητας και σε άλλες χώρες, εντός και εκτός Ευρώπης».
Ποιοτικό προϊόν
Με μεγάλη προσοχή αντιμετωπίζει το κομμάτι των εξαγωγών και η ΠΙΝΔΟΣ, μια συνεταιριστική επιχείρηση με σημαντική δράση και μερίδιο αγοράς. «Η ΠΙΝΔΟΣ την τελευταία πενταετία έχει χαράξει ένα εξαγωγικό μακροπρόθεσμο πρόγραμμα το οποίο στοχεύει στην εξαγωγή προϊόντων ειδικών εκτροφών τα οποία μπορούν να αποφέρουν προστιθέμενη αξία και να είναι ανταγωνιστικά σε άλλες χώρες» μάς εξηγεί ο γενικός διευθυντής του συνεταιρισμού, Λάζαρος Τσακανίκας, ο οποίος δηλώνει σίγουρος ότι σε αυτή την κατεύθυνση «θα βοηθήσει και το εργοστάσιο επεξεργασίας κρέατος πουλερικών που θα τεθεί σε λειτουργία τον Σεπτέμβριο».
Η μείωση των εξαγωγών που έδειξε ο κλάδος το 2020 οφειλόταν στη συγκυρία της πανδημίας, συμφωνεί και ο κ. Τσακανίκας: «Πράγματι το 2020 είχαμε μείωση των εξαγωγών η οποία οφειλόταν στον COVID -19 και στα προβλήματα που δημιούργησε αυτός σε όλες τις χώρες όπως το κλείσιμο της εστίασης, η μείωση του τουρισμού, οι περιορισμοί στις μετακινήσεις και στις μεταφορές».
Γενικότερα, όμως, η τάση δείχνει μια ανοδική τροχιά, καθώς η πυξίδα δείχνει την εξαγωγική κατεύθυνση, με εφαλτήριο την ποιότητα. «Τα τελευταία χρόνια ο κλάδος μας έχει εξαγωγικό προσανατολισμό γιατί θεωρούμε ότι τα προϊόντα μας είναι ανώτερης ποιότητας και γεύσης σε σχέση με αυτά των άλλων χωρών και ταυτόχρονα είναι πιο ασφαλή από αυτά», σημειώνει με έμφαση και σιγουριά ο Λάζαρος Τσακανίκας.
Χρονίζοντα προβλήματα…
Ο εξαγωγικός προσανατολισμός που ολοένα περισσότερο δείχνει ο κλάδος του κρέατος πουλερικών βρίσκεται στο ίδιο μήκος κύματος με τις διακηρύξεις της πολιτικής ηγεσίας του ΥΠΑΑΤ, που με κάθε ευκαιρία υπογραμμίζει ότι η εξωστρέφεια του αγροτικού τομέα αποτελεί στρατηγική προτεραιότητα στην κατεύθυνση επίτευξης υψηλότερης προστιθέμενης αξίας για τα αγροτικά προϊόντα.
Δεν έχει περάσει εξάλλου πολύς καιρός από τότε που ο νυν υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων Σπ. Λιβανός εξήγγειλε τη νέα εθνική στρατηγική για τον αγροδιατροφικό τομέα, βασικός πυλώνας της οποίας είναι «η προώθηση της εξωστρέφειας μέσω της άσκησης πολυεπίπεδης εξωτερικής πολιτικής και της ανάπτυξης κέντρων καινοτομίας για την αγροδιατροφή».
Ο ίδιος ο κ. Λιβανός θεωρεί την ελληνική γαστρονομική κληρονομιά άυλο πολιτιστικό κεφάλαιο, ενώ έχει υποστηρίξει ότι πρέπει να προστατέψουμε και να αναδείξουμε τα ελληνικά προϊόντα και μέσω αυτών τις αξίες μας και τον πολιτισμό μας.
Ωστόσο, και παρά τις προθέσεις, η εξαγωγική δραστηριότητα κάθε άλλο παρά εύκολη υπόθεση είναι.
Οι συνομιλητές μας βλέπουν συγκεκριμένα προβλήματα που απαιτούν σοβαρή αντιμετώπιση. Είναι μάλιστα χρονίζοντα.
«Τα προβλήματα πάντα υπήρχαν, δεν προέκυψαν τώρα», λέει ο Λάζαρος Τσακανίκας της ΠΙΝΔΟΣ, εντοπίζοντας ως σημαντικότερο για τον κλάδο του κρέατος πουλερικών «το μεγάλο κόστος παραγωγής σε σχέση με άλλες χώρες οι οποίες είναι εξαγωγικές, όπως η Πολωνία και άλλες ευρωπαϊκές χώρες».
Πιο αναλυτικός ο Θάνος Αγγελάκης, αναφέρει συγκεκριμένους προορισμούς, εκτός Ε.Ε., για τους οποίους οι εξαγωγές αποδεικνύονται, για διάφορους λόγους, μια… ζόρικη υπόθεση: «Το προϊόν μας, το νωπό κοτόπουλο, αποτελεί πρόκληση ως προς τις εξαγωγές. Δεν είναι εύκολη υπόθεση, μια που υπάρχουν πολλοί περιορισμοί: για τις περισσότερες χώρες εκτός Ε.Ε. είτε απαιτούνται διακρατικές συμφωνίες –που δεν υπάρχουν– είτε δεν μπορούμε να εξάγουμε για λόγους προστασίας της γηγενούς παραγωγής. Αυτά ισχύουν, για παράδειγμα, για τις ΗΠΑ, την Ιαπωνία, την Κίνα, τη Ρωσία, τον Καναδά, την Αυστραλία και τη Νότιο Αφρική. Ακόμη όμως κι όταν υπάρχει διακρατική συμφωνία, οι διαδικασίες που κατατάσσουν ένα σφαγείο αποδεκτό για την τρίτη χώρα, ώστε να επιτραπεί η εξαγωγή, μπορεί να πάρουν έως και 18 μήνες για να ολοκληρωθούν».
… και η αναγκαία συμβολή της Πολιτείας
Παρ’ όλα τα προβλήματα, οι προοπτικές για τις ελληνικές εξαγωγές κρέατος και προϊόντων του είναι, υπό προϋποθέσεις, θετικές. Σε αυτή την εκτίμηση συγκλίνουν οι εκπρόσωποι της ΑΓΓΕΛΑΚΗΣ Α.Ε. και του ΑΠΣΙ ΠΙΝΔΟΣ, όταν καλούνται να δώσουν την εκτίμησή τους για την πορεία των εξαγωγών τα επόμενα χρόνια. Από τι θα εξαρτηθεί αυτή η πορεία λοιπόν;
Ο Θάνος Αγγελάκης διαβλέπει ότι η ζήτηση για κοτόπουλο θα αυξηθεί τα επόμενα χρόνια και το ίδιο θα συμβεί και για τις ελληνικές εξαγωγές πουλερικών. Η ΑΓΓΕΛΑΚΗΣ Α.Ε. προετοιμάζεται γι’ αυτό, όμως εκτός από τις στρατηγικές και τακτικές του επιχειρείν, πρέπει και η Πολιτεία να συμβάλει. Λέει λοιπόν ο κ. Αγγελάκης: «Από τη στιγμή που η ζήτηση για κοτόπουλο παρουσιάζει ανοδική τάση σε παγκόσμιο επίπεδο, είναι λογικό να συμπεράνει κανείς πως και οι εξαγωγές πουλερικών θα εμφανίσουν αύξηση τα επόμενα χρόνια. Εμείς, στην ΑΓΓΕΛΑΚΗΣ, εργαζόμαστε πυρετωδώς προς αυτή την κατεύθυνση, προετοιμαζόμενοι για να καλύψουμε τη ζήτηση. Με στρατηγικό στόχο τη διαρκή επέκταση της παρουσίας μας στο διεθνές περιβάλλον, αναπτύσσουμε διαφοροποιημένα προϊόντα που απαντούν –ακόμη και προλαβαίνουν– στις διατροφικές τάσεις της κάθε εποχής. Προσπαθούμε διαρκώς, τόσο στην Ελλάδα όσο και στις εξαγωγές μας, να απαντήσουμε με καινοτομία και ποιότητα στις ανάγκες του σύγχρονου καταναλωτή. Αν, από την πλευρά του, ο κρατικός φορέας καταφέρει να αποκλιμακώσει τους υφιστάμενους φραγμούς που περιορίζουν την εξαγωγιμότητα του προϊόντος μας, θα μπορούμε να είμαστε πραγματικά αισιόδοξοι για την πορεία των ελληνικών εξαγωγών».
Στο ίδιο μήκος κύματος ο Λάζαρος Τσακανίκας, βλέπει αναγκαία την παρέμβαση των αρμόδιων κρατικών οργάνων σε διάφορα επιπλέον μέτωπα: «Τα ελληνικά κοτόπουλα είναι πολύ καλύτερα από τα αντίστοιχα άλλων εξαγωγικών χωρών και αυτό οφείλεται στο περιβάλλον, στη διατροφή τους και στον τρόπο εκτροφής τους. Οι προοπτικές για τις ελληνικές εξαγωγές είναι θετικές και πιστεύω ότι τα επόμενα χρόνια θα ανέβουν αρκετά».
Εν τούτοις, αυτή η καλή προοπτική θα εξαρτηθεί και από άλλους παράγοντες, τονίζει ο κ. Τσακανίκας, κάνοντας λόγο για «παρεμβάσεις της πολιτείας για τη μείωση του κόστους παραγωγής και για τη μείωση της γραφειοκρατίας που αντιμετωπίζουμε ιδιαίτερα σε εξαγωγές σε τρίτες χώρες. Επίσης πρέπει να λυθεί το θέμα της ασφάλισης των πιστώσεων για εξαγωγές σε τρίτες χώρες».
Η ΠΙΝΔΟΣ τα τελευταία χρόνια έχει προχωρήσει στις ειδικές εκτροφές όπως είναι τα ελευθέρας βοσκής, τα περιορισμένης εκτροφής και τα βιολογικά. Την ίδια στιγμή έχει προχωρήσει στην παραγωγή προϊόντων από τις ειδικές εκτροφές, τα αλλαντικά, ο γύρος και αρκετά άλλα, έχοντας το βλέμμα στραμμένο και στις εξαγωγές. Για την προώθηση των προϊόντων αυτών υλοποιεί μάλιστα ευρωπαϊκό πρόγραμμα προώθησης στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Κατάρ, έχοντας εξαγάγει μερικά ενδιαφέροντα συμπεράσματα για τις ιδιαίτερες προκλήσεις και δυσκολίες που παρουσιάζουν αυτές οι περιοχές. «Υπήρξαν κάποιες καθυστερήσεις λόγω covid-19 αλλά τον Φεβρουάριο συμμετείχαμε στην πρώτη έκθεση στο DUBAI. Το ενδιαφέρον των επισκεπτών ήταν αρκετό μεγάλο και οι γευστικές δοκιμές κέρδισαν τις εντυπώσεις. Τα συμπέρασμά μας είναι ότι υπάρχουν πολύ καλές προοπτικές και πιστεύουμε ότι σύντομα θα κάνουμε τις πρώτες εξαγωγές. Χρειάζεται να προσαρμοστούμε στις ιδιαιτερότητες των χωρών αυτών και να βγάλουμε τα κατάλληλα πιστοποιητικά», αναφέρει χαρακτηριστικά ο κ. Τσακανίκας.
Ευκαιρίες για τον ελληνικό κλάδο πουλερικών
Η σημασία των ελληνικών εξαγωγών προϊόντων αγροδιατροφής είναι τεράστια και αυτό δεν χάνει ευκαιρία να το τονίζει σύσσωμη η πολιτική ηγεσία του ΥΠΑΑΤ, ενώ το θέτει συχνά και ο ίδιος ο πρωθυπουργός όποτε η συζήτηση έρχεται στον τομέα των τροφίμων. Ιδιαιτέρως για τον κλάδο του κρέατος πουλερικών, που είναι πολύ οργανωμένος, καθετοποιημένος και διαθέτει ποιοτικό προϊόν, η εξωστρέφεια είναι μια πρόσφορη επιλογή.
Πολύ περισσότερο που φαίνεται ότι, υπό το φως της δύσκολης οικονομικής συγκυρίας που θα επηρεάσει πολλές χώρες του πλανήτη, το κοτόπουλο ως πιο φθηνή εναλλακτική πρωτεΐνη θα δει αύξηση της ζήτησης παγκοσμίως. Η εικόνα της πιο υγιεινής επιλογής σε σχέση με άλλα είδη κρέατος, που έχουν τα πουλερικά στη συνείδηση του καταναλωτή, συμβάλλει επίσης σε μεγάλο βαθμό στην αύξηση της ζήτησης, σε μια εποχή που αυξάνεται η έγνοια για πιο υγιεινές επιλογές διατροφής.
Αυτό το σκηνικό αναμφίβολα δημιουργεί ευκαιρίες για τον ελληνικό κλάδο πουλερικών, για τον οποίο έχει γίνει φανερό ότι τα ελληνικά σύνορα είναι πολύ στενά και έχει ήδη ανοίξει τα… φτερά του και για αλλού!
