Χωρίς γερά θεμέλια η νέα Υγειονομική Διάταξη για την λειτουργία επιχειρήσεων τροφίμων και ποτών

Related Articles

• Εγκύκλιος Πλεύρη για τους ελέγχους στα καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος
• Εντολή Πατούλη για εντατικοποίηση ελέγχων στην αγορά
• Περ. Αττικής: Στο 5% η παραβατικότητα σε καταστήματα τροφίμων και εστίαση τον Δεκέμβριο

Από τις 23-06-2017 που δημοσιεύθηκε στο φύλο της Κυβέρνησης η Υπουργική Απόφαση 47829/ 2017 ΦΕΚ 2161 Τ Β’, έχει προκαλέσει αναταραχές, συγκρούσεις και πολλά ερωτηματικά από το σύνολο των εμπλεκομένων υπηρεσιών στην εφαρμογή της καλλιεργώντας με το καλημέρα παράλληλα και ένα έντονο αίσθημα ανασφάλειας στην αγορά όπου μέρος επαγγελματικών κλάδων επιχειρήσεων τροφίμων & ποτών ξεκίνησε να κάνει λόγο για μία ΑΚΥΡΗ – ΑΝΕΦΑΡΜΟΣΤΗ – ΑΣΤΟΧΗ Υγειονομική Διάταξη η εφαρμογή της οποίας θα δημιουργήσει καθημερινά νέα εμπόδια στην εργασία τους δίχως να λαμβάνεται με ουσιαστικό τρόπο μέριμνα για την προστασία της Δημόσιας Υγείας.
Γράφει ο Δημήτρης Κεραμυδάς, Υγιεινολόγος MSc

Υπάρχουν σημεία που πρέπει να μελετηθούν και να διευκρινιστούν αναλυτικότερα προκειμένου να μην δημιουργείται σύγχυση και αλληλοεπικαλύψεις. Ας κοιτάξουμε λοιπόν ορισμένα από αυτά τα σημεία της νέας Υγειονομικής Απόφασης για τα καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος που χρήζουν προσοχή:

• Στην §2 του άρθρου 2 αυτής ορίζεται ότι ως Υγειονομικοί επιθεωρητές είναι οι Υγειονομικοί υπάλληλοι (Υγιεινολόγοι Τ.Ε/ Επόπτες Δημόσιας Υγείας, Ιατροί Δημόσιας Υγείας Ε.Σ.Υ και Π.Ε. Υγιεινολόγοι Μηχανικοί) των αρμόδιων Δ/νσεων της Κεντρικής Υπηρεσίας του Υπουργείου Υγείας και των Υγειονομικών υπηρεσιών των Περιφερειών και των Περιφερειακών Ενοτήτων της χώρας, οι οποίοι ασκούν Υγειονομικούς ελέγχους και εφαρμόζουν την κείμενη Νομοθεσία. Με βάση το παραπάνω λοιπόν δεν μπορεί ο Υγιεινολόγος υπάλληλος που υπηρετεί σε Ο.Τ.Α, Α΄ Βαθμού να ασκήσει Υγειονομικό έλεγχο στον Δήμο του;
  Εδώ να επισημάνουμε ότι η συγκεκριμένη διάταξη έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την §3 του άρθρου 43 του Ν. 4025/ 2011 ΦΕΚ 228 Τ΄Α, η οποία και αναφέρει ότι ως Αρμόδια Υγειονομικά Ελεγκτικά όργανα για την εφαρμογή των υγειονομικών διατάξεων ορίζονται οι υγειονομικοί υπάλληλοι (Ιατροί Δημόσιας Υγείας, Ιατροί άλλων ειδικοτήτων, Υγιεινολόγοι Μηχανικοί και Υγιεινολόγοι Επόπτες Δημόσιας Υγείας) της Κεντρικής Υπηρεσίας του Υπουργείου Υγείας, των Υγειονομικών Υπηρεσιών των Περιφερειών της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, των Νοσοκομείων, των Κέντρων Υγείας, του ΣΕΥΥΠ, του ΕΟΦ, του ΕΦΕΤ, καθώς και οι λοιποί υγειονομικοί δημόσιοι υπάλληλοι.
  Ο Υγιεινολόγος που υπηρετεί σε Νοσοκομείο δεν μπορεί να ελέγξει τις επιχειρήσεις Υγειονομικού Ενδιαφέροντος που δραστηριοποιούνται εντός του χώρου του Νοσοκομείου; Δηλαδή είναι δυνατόν μια διάταξη που αναφέρεται σε Υπουργική Απόφαση να έρχεται σε αντίθεση με διάταξη Νόμου που είναι σε ισχύ;
• Σύμφωνα την §3 του άρθρου 2 της Υγειονομικής Διάταξης ορίζεται ότι ο Υγειονομικός έλεγχος είναι η λεπτομερής εξέταση από τις αρμόδιες Υγειονομικές Υπηρεσίες των τροφίμων ζωικής ή φυτικής προελεύσεως και των ποτών, καθώς και των αντικειμένων, των χώρων και των εγκαταστάσεων, που παρουσιάζουν υγειονομικό ενδιαφέρον, όπως αναλυτικά περιγράφονται στο άρθρο 3 αυτής της Υπουργικής Απόφασης, προκειμένου να περιοριστεί η μετάδοση λοιμογόνων παραγόντων και να διαπιστωθούν τυχόν δυσμενείς επιδράσεις στη Δημόσια Υγεία.
  Εκτιμούμε ότι οι διατάξεις τόσο του Ν. 3852/ 2010 (άρθρο 186) όσο και της νέας Υγειονομικής αναφέρονται στον έλεγχο των τροφίμων στις επιχειρήσεις που εμπίπτουν στην αρμοδιότητα των Υγειονομικών Υπηρεσιών με περιοριστικό χαρακτήρα.
• Στην Κατηγορία των Επιχειρήσεων Παρασκευής ή/ και Συσκευασίας κατατάσσονται όλες οι μεταποιητικές δραστηριότητες, εργαστήρια ή εργοστάσια τροφίμων και ποτών που ασκούν οποιαδήποτε από τις δραστηριότητες παρασκευής τροφίμων και ποτών ή μεταποίησης ή δραστηριότητες συσκευασίας τροφίμων και ποτών ή και τις δυο, με ή χωρίς απευθείας διάθεση των προϊόντων τους στο καταναλωτικό κοινό, όπου εδώ μεταξύ άλλων ανήκουν και τα Προϊόντα Οικοτεχνίας (τοπικά παραδοσιακά προϊόντα) σύμφωνα με τα οριζόμενα στην υπουργική απόφαση 4912/120862 (ΦΕΚ Β΄2418/17-11-2015). Το θέμα που γεννάται εδώ είναι ότι ο υπεύθυνος της μονάδας τροφίμων οικοτεχνικής παρασκευής μπορεί σύμφωνα με την Υπουργική Απόφαση 4912/120862/ 2015 να χρησιμοποιεί την ιδιωτική του – αγροτική κατοικία ως Μονάδα Τροφίμων Οικοτεχνικής Παρασκευής.
  Σε αυτή λοιπόν την περίπτωση οφείλει να έχει όλους τους χώρους που ορίζονται στο άρθρο 11 της νέας Υγειονομικής Διάταξης; Επίσης στο άρθρο 11 της Υ.Δ. 47829/ 2017 αναφέρεται ότι η χρήση ξύλινου εξοπλισμού δεν είναι αποδεκτή εντός των χώρων επεξεργασίας τροφίμων κάτι το οποίο πάλι έρχεται σε αντίθεση με το άρθρο 7 της ΥΑ 3724/162303 ΦΕΚ 3438 Τ΄Β/ 2014 - Παρεκκλίσεις από τον Κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 852/ 2004, σχετικά με την δυνατότητα χρήσης ξύλου για την παραγωγή τυροκομικών προϊόντων – τρόφιμο που ανήκει στα προϊόντα οικοτεχνικής παρασκευής. Να τονιστεί επίσης ότι σημεία διάθεσης των μονάδων τροφίμων οικοτεχνικής παρασκευής, είναι η έδρα αυτών, οι περιοδικές τοπικές διοργανώσεις (όπως εμποροπανηγύρεις και δημοτικές εκδηλώσεις), οι λαϊκές αγορές, οι αγορές παραγωγών και οι επιχειρήσεις λιανικού εμπορίου και μαζικής εστίασης. Υπό αυτή την έννοια μπορούν και οι υπόλοιπες δραστηριότητες που υπάγονται στο άρθρο 11 της Υ.Δ. 47829/ 2017 να διαθέτουν σε αυτούς τους χώρους τα προϊόντα τους;
• Η νέα Υγειονομική Διάταξη τοποθετείται εσφαλμένα σχετικά με την νομοθετική απαίτηση της εφαρμογής των αρχών HACCP από τις επιχειρήσεις τροφίμων. Πιο συγκεκριμένα στο άρθρο 5 αναφέρεται συγκεχυμένα η νομοθετική απαίτηση του Κανονισμού (852/2004) για την υγιεινή των τροφίμων. Αναφέρεται σε όλες τις επιχειρήσεις (ενώ θα έπρεπε να αναφέρεται μόνο στις επιχειρήσεις οι οποίες εμπίπτουν στις διατάξεις της υγειονομικής νομοθεσίας) και κατά συνέπεια δημιουργούνται ποικίλες συγχύσεις. Η ευελιξία η οποία αναφέρεται στον κανονισμό καταστρατηγείται κατάφορα με την απαίτηση τήρησης διαγραμμάτων ροής εργασιών για όλες τις επιχειρήσεις. Ο Κανονισμός 852/2004 για την υγιεινή των τροφίμων επιτρέπει την ευέλικτη εφαρμογή των αρχών HACCP που σημαίνει ότι ορισμένες επιχειρήσεις τροφίμων μπορούν, για την επίτευξη του στόχου του ελέγχου των κινδύνων στα τρόφιμα, να εφαρμόζουν μόνο τις προαπαιτούμενες προδιαγραφές χωρίς άλλη νομική απαίτηση. Άλλωστε τα διαγράμματα ροής εμπεριέχονται μόνο στην εφαρμογή της πρώτης αρχής HACCP.
•  Κατά συνέπεια η υγειονομική διάταξη έρχεται σε απόλυτη αντίθεση με την απαίτηση του Κανονισμού για την υγιεινή των τροφίμων ο οποίος σαφέστατα καταστρατηγείται, δεδομένου ότι οι κατευθυντήριες οδηγίες για την εφαρμογή του αναφέρονται ρητά στην εφαρμογή των προαπαιτούμενων προδιαγραφών με βάση την αρχή της αναλογικότητας.
• Εξάλλου για τις μικρές επιχειρήσεις έχουν εκδοθεί και οι σχετικοί οδηγοί ορθής πρακτικής από τον Ε.Φ.Ε.Τ., οι οποίοι ήδη περιέχουν διαγράμματα ροής όπου μπορεί να χρησιμοποιηθούν. Τέλος η νομική απαίτηση για υπογραφή διαγραμμάτων ροής είναι απολύτως αυθαίρετη και δεν στηρίζεται νομικά σε κανένα από τα έχοντας υπόψη που λαμβάνει υγειονομική διάταξη.
• Είναι κρίσιμο να επισημανθεί πως οι διαδικασίες HACCP αφορούν τους επιχειρηματίες τροφίμων οι οποίοι είναι οι πρωταρχικά υπεύθυνοι να επιλέξουν τον τρόπο ελέγχου των κινδύνων στα τρόφιμα. Έτσι δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό να καθοδηγούνται με αυτόν τον τρόπο οι πολίτες υποχρεωτικά στη χρήση διαγραμμάτων ροής δεδομένου ότι μπορούν να ελέγξουν τους κινδύνους και χωρίς αυτά.
• Στο ίδιο άρθρο αναφέρεται επίσης ότι σε περιπτώσεις αφαίρεσης δραστηριότητας δεν απαιτείται καμία άλλη ενέργεια αλλά νέο διάγραμμα ροής και τήρηση του στο αρχείο της επιχείρησης προς ενημέρωση των αρχών ελέγχου κάτι το οποίο έρχεται σε αντίθεση με την πρόσφατη ΚΥΑ 16228/ 2017 ΦΕΚ 1723 Τ’ Β (μόλις 18-05-2017), όπου ορίζεται ότι σε περίπτωση παύσης της λειτουργίας του καταστήματος ή σε περίπτωση παύσης κάποιας από τις δραστηριότητες που δηλώθηκαν στη γνωστοποίηση, ο ενδιαφερόμενος προβαίνει επίσης, είτε σε δήλωση της παύσης της λειτουργίας είτε σε μεταβολή της γνωστοποίησης αντίστοιχα. Λίγο παρακάτω αναφέρεται στο ότι η προσθήκη χώρων, χωρίς μεταβολή της γνωστοποίησης θεωρείται επέκταση της επιχείρησης είτε αυτοί είναι υπαίθριοι, είτε στεγασμένοι και μετά από μόλις 4 παραγράφους υπάρχει πάλι η εξής διάταξη: Στις επιχειρήσεις μαζικής εστίασης που ήδη λειτουργούν, όπου γίνεται προσθήκη εξωτερικού παρακείμενου χώρου για την εξυπηρέτηση καθήμενων πελατών πρέπει να γίνεται - μεταβολή της γνωστοποίησης. Παρακείμενος υπαίθριος χώρος νοείται ο χώρος εξυπηρέτησης καθήμενων πελατών που βρίσκεται είτε σε επαφή με την επιχείρηση, είτε παραπλεύρως, είτε απέναντι αυτής. Το ερώτημα είναι αν ο χώρος αυτός είναι ιδιόκτητος γίνεται η μεταβολή της Γνωστοποίησης; Γιατί τόσο ο Ν. 4442/ 2016 ΦΕΚ 230 Τ’ Α (άρθρο 30) όσο και το άρθρο 8 της ΚΥΑ 16228/ 2017 ΦΕΚ 1723 Τ’ Β, προβλέπουν την δυνατότητα για έκδοση Άδειας χρήσης μόνο για κοινόχρηστο χώρο.
• Με βάση το παραπάνω λοιπόν δεν έχει ληφθεί υπόψη το άρθρο 58 του Ν. 4075/ 2012 ΦΕΚ 89 Τ’ Α, στο οποίο αναφέρεται το εξής: Ρητά ορίζεται πως η αρμοδιότητα έκδοσης υγειονομικών διατάξεων δεν υπεισέρχεται και δεν αφορά τη διαδικασία αδειοδότησης των ανωτέρω φορέων, όπως αυτό προσδιορίζεται από το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο.
• Αναλύοντας το άρθρο 5 στην Ενότητα που III αυτού ορίζεται ότι δεν αποτελεί ορθή υγιεινή πρακτική η παραμονή ολόκληρης ή μέρους της πρόσοψης του οικήματος μονίμως ανοιχτή και η υγειονομική υπηρεσία μπορεί να απαιτεί την τοποθέτηση σταθερών (μη ανοιγόμενων) κουφωμάτων αν κρίνεται αναγκαίο για λόγους υγιεινής ή για λόγους Δημόσιας Υγείας. Κατά το σχεδιασμό της επιχείρησης πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι όροι της Υγειονομικής Διάταξης Α5/3010/1985, όπως εκάστοτε ισχύει, όσον αφορά τους περιορισμούς κατά τη χρήση μουσικής. Να επισημάνουμε σε αυτό το σημείο ότι σύμφωνα με την ΥΔ Α5/3010/1985 δεν προβλέπεται από καμία διάταξη αυτής η απαγόρευση της χρήσης Μουσικών Οργάνων με ανοιχτές πόρτες & παράθυρα από την επιχείρηση. Το παραπάνω αναφέρονταν στο υπ’ αριθ. πρωτ.: Υ1γ/ Γ.Π/ 78166/ 29-09-2009 έγγραφο του Τμήματος Υγειονομικών Κανονισμών του Υπουργείου Υγείας το οποίο και είχε εκδοθεί κατ’ εφαρμογή της Υγειονομικής Διάταξης Α1 β/8577/83 (ΦΕΚ 526/τ.Β΄/1983) η οποία και καταργήθηκε από το άρθρο 19 της προγενέστερης Υ.Δ. 96967/ 2012, ΦΕΚ 2718 Τ’Β.
• Συνεχίζοντας την μελέτη της Υπουργικής Απόφασης 47829/ 2017, διαπιστώνουμε με μεγάλη έκπληξη στο άρθρο 10 ότι οι όλες οι κατηγορίες των Επιχειρήσεων Τροφίμων & Ποτών θα πρέπει να τηρούν τους Ευρωπαϊκούς Κανονισμούς και να υπάρχει η σχετική τεκμηρίωση εκ μέρους της επιχείρησης ότι διασφαλίζεται η υγιεινή και ασφάλεια:
  α) των παραγομένων ή προσφερομένων τροφίμων σε όλες τις φάσεις της παραγωγικής αλυσίδας (από την παραγωγή μέχρι και την κατανάλωση),
  β) των παρεχόμενων υπηρεσιών,
  γ) προϋποθέσεις λειτουργίας του άρθρου 5 και τις ειδικότερες διατάξεις για κάθε δραστηριότητα.
  Δηλαδή εκτός από τον έλεγχο της υγιεινής & ασφάλειας των τροφίμων, οι Υγειονομικοί Επιθεωρητές θα ελέγχουν παράλληλα και την Υγιεινή & Ασφάλεια των Εργαζομένων; Μην ξεχνάμε ότι η διασφάλιση της Υγείας των Εργαζομένων αποτελεί έναν από τους κύριους άξονες της Υγειονομικής Διάταξης όπως αναφέρεται και στο από 22-06-2017 σχετικό Δελτίο Τύπου του Υπουργείου Υγείας (κοίταξε: https://moh.gov.gr/articles/ministry/grafeio-typoy/press-releases/4780-ypoyrgikh-apofash-gia-epixeirhseis-ygeionomikoy-endiaferontos).
  Εάν κατανοώ σωστά δηλαδή οι Υγειονομικοί επιθεωρητές θα μπορούν να εφαρμόσουν τον Κ.Ν.Υ.Α.Ε - Ν. 3850/ 2010; Γιατί ένα ακόμη κρίσιμο σημείο που πρέπει να επισημάνουμε και να προσέξουμε στο άρθρο 14 είναι η διάταξη που ορίζει ότι δε συνιστά παράβαση η επιμέρους υπέρβαση της δυναμικότητας των επιμέρους χώρων εάν δεν υφίσταται υπέρβαση επί της συνολικής δυναμικότητας του καταστήματος.
• Δηλαδή αν μεταφέρει κάποια επιχείρηση τα τραπεζοκαθίσματα για τον εξυπηρετούμενο πληθυσμό της από τον εξωτερικό χώρο στην εσωτερική αίθουσα πελατών της δεν συνιστά παράβαση σύμφωνα με την παραπάνω Διάταξη, τα όσα όμως ορίζουν οι σχετικές Πυροσβεστικές Διατάξεις για τον θεωρητικό πληθυσμό σε χώρους συνάθροισης κοινού και τον χώρο που αναλογεί σε κάθε άνθρωπο που κινείται σε αυτό τον χώρο λαμβάνεται υπόψη; Έχει υπολογιστεί για τέτοιες περιπτώσεις και ο ανάλογος αριθμός εξόδων κινδύνου σε κάθε κατάστημα υγειονομικού ενδιαφέροντος; Μπορεί να γεμίσει ένα κατάστημα την εσωτερική του αίθουσα πελατών με τα καθίσματα που έχει στον εξωτερικό του χώρου και να μην επηρεαστεί η λειτουργικότητα της επιχείρησης και η ασφάλεια των εργαζομένων; Μην ξεχνάμε το πρόσφατο θανατηφόρο εργατικό ατύχημα που είχαμε σε κατάστημα μαζικής εστίασης στην πλατεία Βικτωρίας με την απώλεια μιας ψυχής λόγω και της τροποποίησης κάποιων από τους υγειονομικούς όρους λειτουργίας του.

Όλα τα παραπάνω που αναφέραμε είναι μια πρώτη εικόνα που έχουμε από την δημοσίευση της συγκεκριμένης Υγειονομικής Διάταξης. Επειδή όμως είναι πολλά και αυτά που θα προκύψουν καθημερινά κατά την εφαρμογή της σε διάφορες περιπτώσεις επιχειρήσεων τροφίμων & ποτών θα έπρεπε πραγματικά η συγκεκριμένη απόφαση να αποτελούσε τομή στον έλεγχο των καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος και όχι να γίνονται τα πράγματα χειρότερα όπου οι πολίτες βιώνουν να βρίσκονται σε ένα απέραντο φρενοκομείο με τις παραλείψεις και τις αστοχίες της.

Μήπως πρέπει να μπει επιτέλους μια τάξη σε αυτό τον χώρο και να υπάρξει μια φορά επικοινωνία των συναρμόδιων υπηρεσιών για το καλό όλων;! Κάνω την συγκεκριμένη αναφορά διότι τον περασμένο Απρίλιο εκδόθηκε η ΚΥΑ 543/34450/ 2017 ΦΕΚ 1145 Τ΄Β, όπου στο άρθρο 5 αυτής αναφέρεται ότι επιτρέπονται τα υπαίθρια μαγειρεία και οι παραδοσιακές τεχνικές μαγειρικής που αναδεικνύουν τις τοπικές / παραδοσιακές συνήθειες μαγειρέματος (π.χ. ξυλόφουρνοι, γάστρες κ.λπ.), καθώς και οι υπαίθριοι χώροι εστίασης (π.χ. κιόσκια), χωρίς ποτέ να ερωτηθεί για το θέμα αυτό η αρμόδια υπηρεσία του Υπουργείου Υγείας ώστε να προβλεφθούν και οι σχετικοί Υγειονομικοί Όροι λειτουργίας των συγκεκριμένων υπαίθριων χώρων εστίασης αλλά ούτε και τώρα προβλέφθηκαν.

Το πρόβλημα των αλληλοεπικαλύψεων δεν περιορίζεται μόνο στην πλευρά των Υγειονομικών Διατάξεων αλλά επεκτείνεται περεταίρω σε πολλούς τομείς όπου το Υπ.Α.Α.Τ. μέσω του προτεινόμενου σχεδίου του οργανισμού του (κοίταξε: https://www.agrotypos.gr/images/stories/file/protasi.pdf) θέλει να αποκτήσει αρμοδιότητες όπου αρμόδιος είναι ο Ε.Φ.Ε.Τ. (π.χ. ανάλυση κινδύνου για όλους τους ελέγχους τροφίμων φυτικής προέλευσης, οργάνωση ελέγχων, ανάπτυξη εθνικών οδηγών ορθής πρακτικής για τις βιομηχανίες τροφίμων) ή το Υπουργείο Υγείας (εποπτεία και συντονισμός διερεύνησης των εστιών τροφιμογενών λοιμώξεων, μελέτη των οικονομικών προβλημάτων που δημιουργούνται από τα τροφιμογενή νοσήματα κλπ.).
Καταλαβαίνουμε ότι έφτασε πλέον η ώρα να καθήσουν σε ένα τραπέζι οι συναρμόδιοι Ελεγκτικοί Μηχανισμοί & Υπηρεσίες προκειμένου να εφαρμοστεί το άρθρο 3 της ΚΥΑ 15523/ 2006 ΦΕΚ 1187 Τ’ Β, όπου ορίζεται το ποιος ελέγχει τι και να μην έχουμε φαινόμενα άσκησης ελέγχων σε Βρεφονηπιακούς Σταθμούς ή σε Κατασκηνώσεις από Κτηνιατρικές Υπηρεσίες και άλλες παρόμοιες αλληλοεπικαλύψεις αρμοδιοτήτων υπηρεσιών.