Πυρκαγιές: Η βόσκηση ως πρόληψη

Related Articles

• Αιτήσεις έως τις 24/5 για 11 διευθυντικές θέσεις στα Ινστιτούτα Αγροτικής Έρευνας
• Σε Δημόσια Διαβούλευση η Πρόσκληση για τη Δράση «Πράσινος αγρο-τουρισμός» του Ταμείου Ανάκαμψης
• Ελληνο-ιρλανδικές επαφές: Κοινές δράσεις για ΚΑΠ και έμφαση στην κτηνοτροφία

Οι δασικές πυρκαγιές είναι συνηθισμένο φαινόμενο στις περιοχές με μεσογειακού τύπου κλίμα και βλάστηση και συμβαίνουν κάθε χρόνο. Ωστόσο, σε κάποιες περιόδους, για παράδειγμα 2007, 2018 και φέτος, έχουν ιδιαίτερη σφοδρότητα, που εκτός από τις μεγάλες εκτάσεις δασών και δασικών εκτάσεων που καίγονται, αφανίζονται ολόκληροι οικισμοί (σπίτια και καλλιέργειες) και χάνονται ανθρώπινες ζωές.

Ένα μεγάλο ποσοστό των εκτάσεων που καίγονται κάθε χρόνο είναι βοσκήσιμες γαίες (ή λιβάδια) που η κύρια χρήση τους είναι η βόσκηση με αγροτικά και άγρια ζώα. Για παράδειγμα, από τα 1.700.000 και πλέον στρεμ. των δασών και δασικών εκτάσεων που κάηκαν στην Πελοπόννησο και Εύβοια το 2007, το 64% ήταν βοσκήσιμες γαίες.

Η φωτιά αποτελεί οικολογικό παράγοντα των Μεσογειακών οικοσυστημάτων και η έντασή της εξαρτάται από τη θερμοκρασία, την υγρασία, τον άνεμο και τη συσσωρευμένη βιομάζα. Η βιομάζα είναι ο μοναδικός παράγοντας που μπορεί να ελεγχθεί για να αποτραπεί η συσσώρευση μεγάλων ποσοτήτων της, δηλαδή εν δυνάμει καύσιμης ύλης. Η συσσώρευση βιομάζας στα δασικά οικοσυστήματα συμβαίνει λόγω έλλειψης διαχείρισης και ορθολογικής αξιοποίησής τους. Για την ελαχιστοποίηση των πυρκαγιών και ιδιαίτερα των εντόνων φαινομένων στην περίπτωση εκδήλωσής τους, χρειάζεται πρόληψη που στόχο έχει τη μείωση της καύσιμης ύλης.

Στις βοσκήσιμες γαίες, αυτή η μείωση, μπορεί να επιτευχθεί μέσα από μία σχεδιασμένη διαχείρισή τους που θα εμπεριέχει βελτιωτικές παρεμβάσεις (π.χ. απομάκρυνση μέρους της ξυλώδους βλάστησης) και προπάντων ορθολογική βόσκηση (κατάλληλο σύστημα βόσκησης και είδος ζώου).

Με τον τρόπο αυτό, θα επιτυγχάνεται όχι μόνο μείωση της καύσιμης ύλης αλλά και οικονομικό όφελος (παραγωγή ζωοκομικών προϊόντων από την άλλως ανεκμετάλλευτη βιομάζα και εν δυνάμει καύσιμη ύλη) και οικολογικό όφελος (διατήρηση βιοποικιλότητας και τοπίων).

Η απλή αυτή προσέγγιση που εφαρμόζεται σε άλλες χώρες, ακόμη και σε δάση που μπορούν να βοσκηθούν, συναντάει μεγάλα εμπόδια στη χώρα μας αφενός από την ανυπαρξία λιβαδικής πολιτικής αφετέρου από την εγκατάλειψη του ορεινού και ημιορεινού χώρου και την εξάλειψη παραδοσιακών χρήσεων. Στη σημερινή εποχή, τα συστήματα ζωικής παραγωγής είναι εκτατικά χωρίς μετανάστευση ή εντατικά, πράγμα που σημαίνει ότι τα ζώα πρέπει να ικανοποιήσουν τις διατροφικές τους ανάγκες σε μια ευρύτερη περιοχή βόσκησης αλλά όχι μακριά των μόνιμων εγκαταστάσεων ή με έτοιμες ζωοτροφές, γεγονός που συμβάλλει στη συσσώρευση αχρησιμοποίητης βιομάζας (καύσιμης ύλης) στις βοσκήσιμες γαίες πολλών περιοχών της χώρας.

[Πηγή: ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ, Διαχείριση βοσκήσιμων γαιών των πυρόπληκτων περιοχών, Θεσσαλονίκη 2021]