Σε κατάσταση συναγερμού η Ε.Ε. – Αναιμική παρέμβαση της Κομισιόν με την ιδιωτική αποθεματοποίηση, αλλά και παν-κινητοποίηση για το άνοιγμα νέων αγορών – Σοβαρές προκλήσεις ενόψει, για το 2016
Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Meat News, Τ.36, Μάρτιος 2016
Γράφει ο Χρήστος Πραμαντιώτης
Αν και θεωρήθηκε ένα μέτρο που θα μπορούσε να δώσει μια ανακούφιση στην ευρωπαϊκή αγορά του χοιρινού κρέατος, η ιδιωτική αποθεματοποίηση (που ξεκίνησε στις 4 Ιανουαρίου και κράτησε λιγότερο από τρεις εβδομάδες) δεν φάνηκε να καταφέρνει να στηρίξει τις τιμές που βρίσκονται σε πτωτική πορεία εδώ και αρκετό καιρό. Ήταν σε όλους φανερό ότι οποιαδήποτε τέτοιας μορφής παρέμβαση δεν φιλοδοξούσε να αντιστρέψει τα πράγματα στις τιμές (δεν θα μπορούσε εξάλλου). Εξίσου φανερό είναι όμως ότι χρειάζεται κάτι άλλο να γίνει, σε συνδυασμό ενδεχομένως με την ιδιωτική αποθεματοποίηση, προκειμένου να μπορούμε να μιλάμε για μια ουσιαστική ανακούφιση της αγοράς.
Δεν φαίνεται να υπάρχει άλλος τρόπος, καθώς κανένα ημίμετρο δεν θα μπορούσε να τα καταφέρει να αντισταθμίσει μια κατάσταση κατά την οποία σε όλη την Ε.Ε. οι τιμές στους χοίρους είναι πτωτικές εδώ και πάνω από 20 μήνες. Είναι χαρακτηριστικό δε ότι ούτε σε μία ούτε σε δύο, αλλά σε δέκα χώρες παρουσιάστηκε το 2015 πτώση πάνω από 10% στις τιμές των χοίρων - σε μερικές εξ αυτών η πτώση συνέβη πέρυσι για δεύτερη ή και τρίτη συνεχόμενη χρονιά, όπως δείχνει ο Πίνακας 1. Στο Διάγραμμα 1 φαίνεται ότι οι τιμές στους χοίρους, μετά από τη δραματική πτώση της διετίας, μπορεί να ανακάμψουν, αν και μιλάμε για μια ασταθή κατάσταση.
| ΠΙΝΑΚΑΣ 1 |
|
|
|
|
| Εξέλιξη του ονομαστικού δείκτη τιμών (οι μεγαλύτερες αρνητικές % μεταβολές 2013-2015) |
|
|
|
|
|
| Ευρωπαϊκή Ένωση |
2013 |
2014 |
2015 |
Σωρευτική μεταβολή |
| Βέλγιο |
-1,0 |
-11,4 |
-12,1 |
-24,5 |
| Λουξεμβούργο |
-2,2 |
-11,7 |
-12,2 |
-26,1 |
| Ολλανδία |
-2,4 |
-8,2 |
-13,3 |
-23,9 |
| Πολωνία |
0,2 |
-10,3 |
-10,7 |
-20,8 |
| Πορτογαλία |
: |
-8,6 |
-11,9 |
-20,5 |
| Λιθουανία |
-0,2 |
-11,1 |
-8,7 |
-20,0 |
| Κροατία |
-0,9 |
-5,5 |
-13,2 |
-19,6 |
| Γερμανία |
-0,6 |
-9,0 |
-8,6 |
-18,2 |
| Δανία |
0,7 |
-8,5 |
-9,9 |
-17,7 |
| Τρουμανία |
0,7 |
-5,7 |
-10,2 |
-15,2 |
| Αυστρία |
0,6 |
-7,0 |
-6,8 |
-13,2 |
| Γαλλία |
1,7 |
-8,3 |
-5,6 |
-12,2 |
| Ηνωμένο Βασίλειο |
9,7 |
-4,3 |
-16,9 |
-11,5 |
| Φινλανδία |
6,9 |
-9,0 |
-8,2 |
-10,3 |
| Τσεχία |
2,7 |
-1,3 |
-11,4 |
-10,0 |
|
|
|
|
|
| : Μη διαθέσιμο |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| Πηγή: Eurostat |
|
|
|
|
Τι άλλο μπορεί να κάνει η Ε.Ε.
Η σφοδρότητα του προβλήματος δηλώνεται και από το γεγονός ότι το θέμα επανέρχεται σε όλες τις τελευταίες συνόδους των υπουργών Αγροτικής Ανάπτυξης της Ε.Ε. Στην πιο πρόσφατη (15 Φεβρουαρίου) «το πρόβλημα του χοιρινού» απασχόλησε και υπό το φως των υγειονομικών περιστατικών (αφρικανική πανώλη των χοίρων) αλλά και υπό το φως του ρωσικού εμπάργκο. Είναι χαρακτηριστικό ότι η πολωνική αντιπροσωπεία εκθέτοντας το δικό της πρόβλημα (αλλά εκφράζοντας το συνολικό κλίμα) έθεσε το ζήτημα της πτωτικής πορείας των τιμών σημειώνοντας: «Οι τιμές έπεσαν κάτω από το κόστος παραγωγής και οι χοιροτρόφοι, που συνεχίζουν να υποφέρουν από τις χαμηλές τιμές, βρίσκονται τώρα να αντιμετωπίζουν περαιτέρω μείωση στο ζωικό κεφάλαιο των χοίρων».
Η Πολωνία, η οποία είναι μία από τις έξι χώρες της Ε.Ε. όπου οι τιμές έχουν πέσει άνω του 20% την τριετία 2013-2015, έκανε μια παρουσίαση του προβλήματος προτείνοντας και μια κατεύθυνση επίλυσης που αφορά όλες τις χώρες της Ε.Ε. Συνοπτικά, και για να έχουμε ένα μέτρο ως προς τη συζήτηση που γίνεται στην Ε.Ε. μετά και την εφαρμογή της ιδιωτικής αποθεματοποίησης, σημειώνονται μερικές από τις άμεσες κατευθύνσεις που προτείνονται (αν και είναι γνωστό ότι οι Βρυξέλλες δεν φημίζονται για τις γρήγορες αποφάσεις τους):
- Μηχανισμοί για την προώθηση και την ενθάρρυνση των εξαγωγών, συμπεριλαμβανομένων των επιστροφών κατά την εξαγωγή, με σκοπό να απομακρυνθούν τα υφιστάμενα πλεονάσματα που υπάρχουν στην αγορά της Ε.Ε.,
- Επανέναρξη του καθεστώτος ιδιωτικής αποθεματοποίησης στο χοίρειο κρέας και προσαρμογή των περιόδων εφαρμογής του. Η πρόσφατη εφαρμογή ανήλθε σε λιγότερο από τρεις εβδομάδες και δεν είχε ως αποτέλεσμα ούτε τη βελτίωση της κατάστασης ούτε την αύξηση των τιμών.
- Εντατικοποίηση των προσπαθειών για άνοιγμα νέων αγορών εκτός της Ε.Ε. και για κατάργηση των μη δασμολογικών φραγμών.
- Λήψη επειγόντων μέτρων για την άρση του εμπάργκο και για να ξανανοίξει η ρωσική αγορά στα γεωργικά προϊόντα της Ε.Ε.
- Δημιουργία Παρατηρητηρίου Αγοράς στον τομέα του χοίρειου κρέατος, που θα παρακολουθεί την κατάσταση και θα είναι συνδεδεμένο με μηχανισμούς παρέμβασης.
Προκλήσεις και απρόβλεπτοι παράγοντες
Η κατάσταση συναγερμού στο ευρωπαϊκό χοιρινό προσδιορίζεται από διαφορετικούς παράγοντες. Για παράδειγμα, είναι αξιοσημείωτο ότι οι σφαγές χοίρων αυξάνονταν τη στιγμή που οι τιμές έπεφταν. Αυτό δημιουργούσε ένα φαύλο κύκλο, όπου η υπερεπάρκεια έριχνε τις τιμές κι αυτό με τη σειρά του έσπρωχνε τους παραγωγούς να σφάζουν χοίρους για να μην έχουν αυξημένο κόστος, με αποτέλεσμα να συντηρούνται χαμηλά οι τιμές (Διάγραμμα 2). Δεύτερο σημείο που αξίζει να αναφερθεί είναι το γεγονός ότι η ευρωπαϊκή παραγωγή χοιρινού είχε έναν ορισμένο βαθμό εξάρτησης από τις εξαγωγές προς τη Ρωσία, με αποτέλεσμα το ρωσικό εμπάργκο να χτυπήσει άσχημα τις εξαγωγές. Φάνηκε όμως ότι στο μέτωπο των εξαγωγών η απώλεια της Ρωσίας έφερε μια γρήγορη αντίδραση της Ευρωπαϊκής Ένωσης η οποία ανταποκρίθηκε στην ισχυρή ζήτηση που επέδειξαν οι ασιατικές αγορές (Διάγραμμα 3).
Τα Διαγράμματα στα οποία παραπέμπουμε αφηγούνται με πληρότητα της ιστορία. Οι τιμές στην Ε.Ε. έπεσαν πολύ χαμηλά το 2015, κι έδειξαν μια ασθενική ανάκαμψη στις αρχές του 2016, εν μέρει εξαιτίας της ιδιωτικής αποθεματοποίησης. Η ανάκαμψη αυτή δεν είναι σαφές αν θα διατηρηθεί τώρα που η ιδιωτική αποθεματοποίηση έκλεισε. Πάντως, οι αναλυτές βλέπουν φως στην άνοδο της τιμής των απογαλακτισμένων χοίρων, κάτι που υποδηλώνει μείωση της προσφοράς και ενδεχόμενη περαιτέρω ανάκαμψη των τιμών το 2016. Αυτές θα παραμείνουν υπό πίεση ούτως ή άλλως, επειδή δεν φαίνεται ότι οι βασικές χώρες που εισάγουν ευρωπαϊκό χοιρινό θα δείξουν ισχυρότερη ζήτηση αφενός, αλλά και στο βαθμό που θα συνεχιστεί το ρωσικό εμπάργκο αφετέρου.
Σχετικά, ωστόσο, με αυτό το τελευταίο (τη στάση της Ρωσίας), πρέπει να σημειωθεί ότι υπάρχει αβεβαιότητα γύρω από το πόσο θα τραβήξει ακόμη το εμπάργκο. Καθώς όμως η Ρωσία βρίσκεται σε φάση αλλαγής των προμηθευτών της σε χοίρειο, αλλά και σε προσπάθεια να ανακτήσει μεγάλο μέρος της αυτάρκειάς της, ακόμη κι αν ξανανοίξει για τους Ευρωπαίους η ρωσική αγορά, είναι αμφίβολο το κατά πόσο θα απορροφά τόσο χοιρινό όσο απορροφούσε πριν από το εμπάργκο (Διαγράμματα 4 και 5).
Κοντά σε αυτά, το ευρωπαϊκό χοιρινό έχει να αντιμετωπίσει και άλλες προκλήσεις. Τα κρούσματα ασθενειών (Αφρικανική Πανώλη των χοίρων, Επιδημική διάρροια των Χοίρων κλπ.) είναι πάντα ένας απρόβλεπτος παράγοντας, όπως επίσης αστάθμητος παράγοντας είναι και η παγκόσμια οικονομία. Οικονομική κρίση και χαμηλές τιμές πετρελαίου μπορεί να θέσουν σε διακινδύνευση τις εξαγωγές, ενώ την ίδια στιγμή οι νομισματικές εξελίξεις παίζουν ήδη το ρόλο τους, καθώς για παράδειγμα η ισχυροποίηση του δολαρίου κάνει τις ΗΠΑ λιγότερο ανταγωνιστικές ενώ το αδύναμο ρεάλ κάνει περισσότερο ανταγωνιστική τη Βραζιλία. Οι δύο χώρες δεν αναφέρονται τυχαία, αφού είναι βασικοί παγκόσμιοι ανταγωνιστές της Ε.Ε. στις εξαγωγές χοιρινού. Σε αυτόν τον παγκόσμιο ανταγωνισμό όμως παίζουν ρόλο οι οικονομικές συμμαχίες και οι συμφωνίες που ανασχεδιάζουν τον χάρτη του παγκόσμιου εμπορίου.
Related Articles
Σε κατάσταση συναγερμού η Ε.Ε. – Αναιμική παρέμβαση της Κομισιόν με την ιδιωτική αποθεματοποίηση, αλλά και παν-κινητοποίηση για το άνοιγμα νέων αγορών – Σοβαρές προκλήσεις ενόψει, για το 2016
Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Meat News, Τ.36, Μάρτιος 2016
Γράφει ο Χρήστος Πραμαντιώτης
Αν και θεωρήθηκε ένα μέτρο που θα μπορούσε να δώσει μια ανακούφιση στην ευρωπαϊκή αγορά του χοιρινού κρέατος, η ιδιωτική αποθεματοποίηση (που ξεκίνησε στις 4 Ιανουαρίου και κράτησε λιγότερο από τρεις εβδομάδες) δεν φάνηκε να καταφέρνει να στηρίξει τις τιμές που βρίσκονται σε πτωτική πορεία εδώ και αρκετό καιρό. Ήταν σε όλους φανερό ότι οποιαδήποτε τέτοιας μορφής παρέμβαση δεν φιλοδοξούσε να αντιστρέψει τα πράγματα στις τιμές (δεν θα μπορούσε εξάλλου). Εξίσου φανερό είναι όμως ότι χρειάζεται κάτι άλλο να γίνει, σε συνδυασμό ενδεχομένως με την ιδιωτική αποθεματοποίηση, προκειμένου να μπορούμε να μιλάμε για μια ουσιαστική ανακούφιση της αγοράς.
Δεν φαίνεται να υπάρχει άλλος τρόπος, καθώς κανένα ημίμετρο δεν θα μπορούσε να τα καταφέρει να αντισταθμίσει μια κατάσταση κατά την οποία σε όλη την Ε.Ε. οι τιμές στους χοίρους είναι πτωτικές εδώ και πάνω από 20 μήνες. Είναι χαρακτηριστικό δε ότι ούτε σε μία ούτε σε δύο, αλλά σε δέκα χώρες παρουσιάστηκε το 2015 πτώση πάνω από 10% στις τιμές των χοίρων - σε μερικές εξ αυτών η πτώση συνέβη πέρυσι για δεύτερη ή και τρίτη συνεχόμενη χρονιά, όπως δείχνει ο Πίνακας 1. Στο Διάγραμμα 1 φαίνεται ότι οι τιμές στους χοίρους, μετά από τη δραματική πτώση της διετίας, μπορεί να ανακάμψουν, αν και μιλάμε για μια ασταθή κατάσταση.
Τι άλλο μπορεί να κάνει η Ε.Ε.
Η σφοδρότητα του προβλήματος δηλώνεται και από το γεγονός ότι το θέμα επανέρχεται σε όλες τις τελευταίες συνόδους των υπουργών Αγροτικής Ανάπτυξης της Ε.Ε. Στην πιο πρόσφατη (15 Φεβρουαρίου) «το πρόβλημα του χοιρινού» απασχόλησε και υπό το φως των υγειονομικών περιστατικών (αφρικανική πανώλη των χοίρων) αλλά και υπό το φως του ρωσικού εμπάργκο. Είναι χαρακτηριστικό ότι η πολωνική αντιπροσωπεία εκθέτοντας το δικό της πρόβλημα (αλλά εκφράζοντας το συνολικό κλίμα) έθεσε το ζήτημα της πτωτικής πορείας των τιμών σημειώνοντας: «Οι τιμές έπεσαν κάτω από το κόστος παραγωγής και οι χοιροτρόφοι, που συνεχίζουν να υποφέρουν από τις χαμηλές τιμές, βρίσκονται τώρα να αντιμετωπίζουν περαιτέρω μείωση στο ζωικό κεφάλαιο των χοίρων».
Η Πολωνία, η οποία είναι μία από τις έξι χώρες της Ε.Ε. όπου οι τιμές έχουν πέσει άνω του 20% την τριετία 2013-2015, έκανε μια παρουσίαση του προβλήματος προτείνοντας και μια κατεύθυνση επίλυσης που αφορά όλες τις χώρες της Ε.Ε. Συνοπτικά, και για να έχουμε ένα μέτρο ως προς τη συζήτηση που γίνεται στην Ε.Ε. μετά και την εφαρμογή της ιδιωτικής αποθεματοποίησης, σημειώνονται μερικές από τις άμεσες κατευθύνσεις που προτείνονται (αν και είναι γνωστό ότι οι Βρυξέλλες δεν φημίζονται για τις γρήγορες αποφάσεις τους):
- Μηχανισμοί για την προώθηση και την ενθάρρυνση των εξαγωγών, συμπεριλαμβανομένων των επιστροφών κατά την εξαγωγή, με σκοπό να απομακρυνθούν τα υφιστάμενα πλεονάσματα που υπάρχουν στην αγορά της Ε.Ε.,
- Επανέναρξη του καθεστώτος ιδιωτικής αποθεματοποίησης στο χοίρειο κρέας και προσαρμογή των περιόδων εφαρμογής του. Η πρόσφατη εφαρμογή ανήλθε σε λιγότερο από τρεις εβδομάδες και δεν είχε ως αποτέλεσμα ούτε τη βελτίωση της κατάστασης ούτε την αύξηση των τιμών.
- Εντατικοποίηση των προσπαθειών για άνοιγμα νέων αγορών εκτός της Ε.Ε. και για κατάργηση των μη δασμολογικών φραγμών.
- Λήψη επειγόντων μέτρων για την άρση του εμπάργκο και για να ξανανοίξει η ρωσική αγορά στα γεωργικά προϊόντα της Ε.Ε.
- Δημιουργία Παρατηρητηρίου Αγοράς στον τομέα του χοίρειου κρέατος, που θα παρακολουθεί την κατάσταση και θα είναι συνδεδεμένο με μηχανισμούς παρέμβασης.
Προκλήσεις και απρόβλεπτοι παράγοντες
Η κατάσταση συναγερμού στο ευρωπαϊκό χοιρινό προσδιορίζεται από διαφορετικούς παράγοντες. Για παράδειγμα, είναι αξιοσημείωτο ότι οι σφαγές χοίρων αυξάνονταν τη στιγμή που οι τιμές έπεφταν. Αυτό δημιουργούσε ένα φαύλο κύκλο, όπου η υπερεπάρκεια έριχνε τις τιμές κι αυτό με τη σειρά του έσπρωχνε τους παραγωγούς να σφάζουν χοίρους για να μην έχουν αυξημένο κόστος, με αποτέλεσμα να συντηρούνται χαμηλά οι τιμές (Διάγραμμα 2). Δεύτερο σημείο που αξίζει να αναφερθεί είναι το γεγονός ότι η ευρωπαϊκή παραγωγή χοιρινού είχε έναν ορισμένο βαθμό εξάρτησης από τις εξαγωγές προς τη Ρωσία, με αποτέλεσμα το ρωσικό εμπάργκο να χτυπήσει άσχημα τις εξαγωγές. Φάνηκε όμως ότι στο μέτωπο των εξαγωγών η απώλεια της Ρωσίας έφερε μια γρήγορη αντίδραση της Ευρωπαϊκής Ένωσης η οποία ανταποκρίθηκε στην ισχυρή ζήτηση που επέδειξαν οι ασιατικές αγορές (Διάγραμμα 3).
Τα Διαγράμματα στα οποία παραπέμπουμε αφηγούνται με πληρότητα της ιστορία. Οι τιμές στην Ε.Ε. έπεσαν πολύ χαμηλά το 2015, κι έδειξαν μια ασθενική ανάκαμψη στις αρχές του 2016, εν μέρει εξαιτίας της ιδιωτικής αποθεματοποίησης. Η ανάκαμψη αυτή δεν είναι σαφές αν θα διατηρηθεί τώρα που η ιδιωτική αποθεματοποίηση έκλεισε. Πάντως, οι αναλυτές βλέπουν φως στην άνοδο της τιμής των απογαλακτισμένων χοίρων, κάτι που υποδηλώνει μείωση της προσφοράς και ενδεχόμενη περαιτέρω ανάκαμψη των τιμών το 2016. Αυτές θα παραμείνουν υπό πίεση ούτως ή άλλως, επειδή δεν φαίνεται ότι οι βασικές χώρες που εισάγουν ευρωπαϊκό χοιρινό θα δείξουν ισχυρότερη ζήτηση αφενός, αλλά και στο βαθμό που θα συνεχιστεί το ρωσικό εμπάργκο αφετέρου.
Σχετικά, ωστόσο, με αυτό το τελευταίο (τη στάση της Ρωσίας), πρέπει να σημειωθεί ότι υπάρχει αβεβαιότητα γύρω από το πόσο θα τραβήξει ακόμη το εμπάργκο. Καθώς όμως η Ρωσία βρίσκεται σε φάση αλλαγής των προμηθευτών της σε χοίρειο, αλλά και σε προσπάθεια να ανακτήσει μεγάλο μέρος της αυτάρκειάς της, ακόμη κι αν ξανανοίξει για τους Ευρωπαίους η ρωσική αγορά, είναι αμφίβολο το κατά πόσο θα απορροφά τόσο χοιρινό όσο απορροφούσε πριν από το εμπάργκο (Διαγράμματα 4 και 5).
Κοντά σε αυτά, το ευρωπαϊκό χοιρινό έχει να αντιμετωπίσει και άλλες προκλήσεις. Τα κρούσματα ασθενειών (Αφρικανική Πανώλη των χοίρων, Επιδημική διάρροια των Χοίρων κλπ.) είναι πάντα ένας απρόβλεπτος παράγοντας, όπως επίσης αστάθμητος παράγοντας είναι και η παγκόσμια οικονομία. Οικονομική κρίση και χαμηλές τιμές πετρελαίου μπορεί να θέσουν σε διακινδύνευση τις εξαγωγές, ενώ την ίδια στιγμή οι νομισματικές εξελίξεις παίζουν ήδη το ρόλο τους, καθώς για παράδειγμα η ισχυροποίηση του δολαρίου κάνει τις ΗΠΑ λιγότερο ανταγωνιστικές ενώ το αδύναμο ρεάλ κάνει περισσότερο ανταγωνιστική τη Βραζιλία. Οι δύο χώρες δεν αναφέρονται τυχαία, αφού είναι βασικοί παγκόσμιοι ανταγωνιστές της Ε.Ε. στις εξαγωγές χοιρινού. Σε αυτόν τον παγκόσμιο ανταγωνισμό όμως παίζουν ρόλο οι οικονομικές συμμαχίες και οι συμφωνίες που ανασχεδιάζουν τον χάρτη του παγκόσμιου εμπορίου.