Meat News #125
Τα παράδοξα της νομοθετικής πρωτοβουλίας του ΥΠΑΑΤ, για την προέλευση
Related Articles
[Αναδημοσίευση από το τεύχος Οκτωβρίου του Meat News, που κυκλοφορεί]
Τα κρίσιμα θέματα που προκύπτουν από όλη την πορεία που ακολούθησε το νομοσχέδιο του ΥΠΑΑΤ (για τα νωπά-ευαλλοίωτα προϊόντα και για την αναγραφή προέλευσης σε γάλα και κρέας, μέχρι να φτάσει να ψηφιστεί), δεν είναι λίγα.
Κατ’ αρχάς, έγινε φανερό ότι η πολιτική ηγεσία του ΥΠΑΑΤ βρέθηκε να εισηγείται ένα νομοσχέδιο που όλο θα το έφερνε στη Βουλή κι όλο το καθυστερούσε, δίνοντας την εντύπωση ότι η καθυστέρηση κρύβει διαφόρων τύπων «μαγειρέματα». Όταν τελικά το νομοσχέδιο εισήχθη στη Βουλή, έκρυβε μια έκπληξη σχετικά με την αναγραφή προέλευσης του κρέατος: είχαν απαλειφθεί όλες οι διατάξεις που περιλαμβάνονταν στο κείμενο που είχε τεθεί σε διαβούλευση τον περασμένο Μάρτιο-Απρίλιο, και αφορούσαν τη δήλωση της προέλευσης κάνοντας ρητή αναφορά σε όλους τους κρίκους της αλυσίδας παραγωγής κρέατος (από τη φάρμα και το σφαγείο, μέχρι τη μεταποίηση και τη λιανική).
Η μόνη πρόβλεψη που παρέμεινε τελικά στο νομοσχέδιο ήταν αυτή που αφορούσε την αναγραφή της προέλευσης στην ταμειακή μηχανή των σημείων λιανικής πώλησης. Κατά συνέπεια, δικαιώθηκαν εκ του αποτελέσματος, όσοι υποστήριζαν ότι ο μόνος στόχος του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης (όσον αφορά την επισήμανση της προέλευσης κρέατος) ήταν η αναγραφή στην ταμειακή.
Δεύτερον, στη διάρκεια της διαβούλευσης, όσοι εξέφρασαν τη γνώμη πως ο καταναλωτής έχει δικαίωμα να ενημερώνεται και για το κρέας που τρώει στο εστιατόριο, απλώς δεν ελήφθησαν υπόψη. Ως μη γενόμενη η κατάθεση της άποψής τους στη διαβούλευση. Πιστοποιώντας για μια ακόμη φορά ότι μία διαβούλευση μπορεί θεωρητικά να είναι πολύ ουσιαστική και παραγωγική, αλλά στα πολιτικά μας ήθη είναι συνήθως προσχηματική.
Στην προκειμένη περίπτωση, το περίεργο είναι ότι το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων δεν ενδιαφέρεται για το τι προέλευσης κρέας τρώει ο καταναλωτής στη μαζική εστίαση και στο ντιλίβερι, αλλά για το τι προέλευσης κρέας αγοράζει στη λιανική. Όσο κι αν φαίνεται περίεργο, είναι τόσο απλό… Εν τούτοις, αν κάποιος επιδιώκει πράγματι τη διαφάνεια, πρέπει να την επιδιώκει παντού. Διαφάνεια αλά καρτ δεν πείθει κανέναν!
Υπάρχει και κάτι ακόμη. Μερικοί λένε ότι είναι πιθανό το ΥΠΑΑΤ να σκέφτηκε πως το ελληνικό κρέας το έχει ήδη χαμένο το παιχνίδι στα εστιατόρια, στα ξενοδοχεία, στο κέτερινγκ, στα φαστφουντάδικα. Συνεπώς, τι μένει; Να μη χαθεί το παιχνίδι στη λιανική πώληση. Όμως αν αυτή η θεωρία είναι αληθής, τότε είναι κρίμα οι δράσεις ενός Υπουργείου να στηρίζονται σε τόσο ανώριμες πολιτικά σκέψεις.
Θα μπορούσε κανείς επιπλέον να πει ότι η αναγραφή της προέλευσης στη λιανική είναι εύκολη και μπορεί να γίνει, ενώ η αναγραφή της προέλευσης στο γυράδικο και στο ταχυφαγείο είναι δύσκολη κι έχει πολλές τεχνικές απαιτήσεις και προϋποθέσεις. Αν όμως είναι έτσι, τότε πρέπει να παραδεχθούμε ότι το ΥΠΑΑΤ δεν μπορεί να αρθεί στο ύψος των περιστάσεων, νομοθετεί με λειψό τρόπο - και ότι είναι επιπροσθέτως απαραίτητο να ξεσηκωθούν για άλλη μια φορά χοιροτρόφοι, αιγοπροβατοτρόφοι, βοοτρόφοι, και να υπερασπιστούν το συμφέρον της ελληνικής παραγωγής, απαιτώντας τη σήμανση προέλευσης σε ξενοδοχεία και καταστήματα μαζικής εστίασης.
Σε κάθε περίπτωση, είναι πάντως δύσκολο να κατανοήσει κανείς την αφωνία συμπολιτευόμενων και αντιπολιτευόμενων βουλευτών, απέναντι στο δικαίωμα του καταναλωτή να γνωρίζει τι τρώει κάθε φορά που πηγαίνει στο σουβλατζίδικο. Αν το καλοσκεφτούμε, πρόκειται περί σχιζοφρενικής αντίφασης: ο ίδιος άνθρωπος που το Σάββατο το πρωί έχει δικαίωμα να ξέρει τι κρέας αγοράζει στο κρεοπωλείο, το Σάββατο το βράδυ δεν έχει δικαίωμα να ξέρει τι κρέας έχει το… «πιτόγυρο με απ’ όλα» που παραγγέλνει.
Επιπλέον, πρέπει να σημειώσουμε ότι είναι απορίας άξιο, τι αποτελέσματα περιμένει εξαρχής να αποκομίσει το ΥΠΑΑΤ από την αναγραφή της προέλευσης κρέατος στην ταμειακή μηχανή. Κι αυτό γιατί είναι πάρα πολλές οι φωνές που υποστηρίζουν ότι ούτε το κρεοπωλείο ούτε το σούπερ μάρκετ έχουν ανάγκη να βαφτίσουν κάτι όταν φτάνει σε αυτούς ήδη… βαφτισμένο. Με αυτή την έννοια, αν λείπει ένα ολοκληρωμένο σύστημα ιχνηλασιμότητας από την αρχή μέχρι το τέλος, αξιόπιστο, χωρίς τρύπες και ελεγχόμενο, τότε κανένας νόμος δεν θα έχει αποτέλεσμα. Ούτε για τον καταναλωτή που πράγματι θέλει να ξέρει την αλήθεια για το κρέας που αγοράζει, ούτε για τον Έλληνα κτηνοτρόφο που θέλει να πουλάει το προϊόν της εργασίας του, να ζει από αυτήν αξιοπρεπώς και συνεπώς να παραμείνει στην κτηνοτροφική δραστηριότητα.
Όμως και με τη σήμανση στο γάλα και στα γαλακτοκομικά, το ΥΠΑΑΤ δεν κατάφερε να εκπέμψει με το νομοσχέδιο ένα αναμφισβήτητο μήνυμα υπεράσπισης της ελληνικής παραγωγής και του Έλληνα παραγωγού.
Αφενός το μέτρο έχει… ημερομηνία λήξης τους 30 μήνες, όπως ομολόγησε ο ίδιος ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης Βαγγέλης Αποστόλου. Δεν θα είναι δηλαδή μόνιμο, αλλά σε 30 μήνες θα ξανατεθεί το ζήτημα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Μέχρι τότε, πολλά μπορεί να αλλάξουν, καθώς οι βόρειες χώρες πιέζουν προς την αντίθετη κατεύθυνση από τη στιγμή που με την εφαρμογή αντίστοιχης ρύθμισης στη Γαλλία είδαν τις εξαγωγές τους να πέφτουν.
Αφετέρου, είναι πολλές οι ενστάσεις που διατυπώθηκαν για το γεγονός ότι τα εισαγόμενα γάλατα και γαλακτοκομικά προϊόντα δεν υπάγονται στον ελληνικό νόμο για την αναγραφή προέλευσης, πράγμα που δημιουργεί υπόνοιες αθέμιτου ανταγωνισμού.
Τις λιγότερες αντιρρήσεις προκάλεσε, πάντως, η ρύθμιση που προβλέπει να αποπληρώνει ο έμπορος τον παραγωγό μέσα σε 60 ημέρες από την έκδοση του τιμολογίου. Κι αυτό γιατί είναι θέμα κοινής λογικής: δεν μπορεί ένα προϊόν που έχει διάρκεια ζωής λίγων ημερών αποπληρώνεται έξι μήνες μετά. Αυτό είναι κάτι που στραγγαλίζει τη ρευστότητα του παραγωγού. Εν τούτοις, ούτε και στο σημείο αυτό ήταν όλα ρόδινα, καθώς είναι γνωστό ότι όποιος αγοράσει προϊόν από τον παραγωγό με σκοπό να το μεταποιήσει και να το πουλήσει σε σούπερ μάρκετ, είναι αυτομάτως αιχμάλωτος του νόμου: θα πρέπει να εξοφλήσει τον παραγωγό σε 60 μέρες, αλλά ο ίδιος θα εξοφληθεί από το σούπερ μάρκετ μετά από πολλούς μήνες. Η αγορά λέει ότι αυτό θα οδηγήσει σε κλείσιμο τους μικρούς μεταποιητές, που καθίστανται έτσι κάτι σαν πιστωτικά ιδρύματα. Ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης έχει διευκρινίσει ότι στην έννοια του εμπόρου περιλαμβάνονται και τα σούπερ μάρκετ, όμως χρειάστηκε πολλή πίεση μέχρι να αποδεχτεί τελικά να γίνει στο νόμο ρητή αναφορά στις αλυσίδες λιανικής. Αυτό είναι λοιπόν κάτι που επρόκειτο να συμπεριληφθεί στο κείμενο του νόμου που θα έφτανε για ψήφιση στην ολομέλεια της Βουλής.
