Meat News #143
Το Σαν Φρανσίσκο μηνύει κολοσσούς τροφίμων
Related Articles
Η πόλη του Σαν Φρανσίσκο, στις αρχές Δεκεμβρίου 2025, κατέθεσε μια ιστορική δικαστική αγωγή εναντίον μερικών από τις μεγαλύτερες πολυεθνικές της βιομηχανίας τροφίμων, κατηγορώντας τες ότι τα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα που παράγουν ευθύνονται για μία σοβαρή κρίση δημόσιας υγείας και αυξημένα έξοδα υγειονομικής περίθαλψης που επιβαρύνουν την πόλη και πολιτείες της Καλιφόρνιας.
Η αγωγή κατατέθηκε στο δικαστήριο της κομητείας του Σαν Φρανσίσκο από τον Εισαγγελέα της πόλης, David Chiu, εκ μέρους των πολιτών και του κράτους της Καλιφόρνια, επιδιώκοντας να ζητήσει αποζημιώσεις και μέτρα προστασίας για την αντιμετώπιση των συνεπειών της συστηματικής κατανάλωσης τέτοιων προϊόντων.
Ποιες εταιρείες κατηγορούνται
Στην αγωγή περιλαμβάνονται 10 από τις σημαντικότερες εταιρείες τροφίμων και ποτών των ΗΠΑ, γνωστές για τις μάρκες και τα προϊόντα τους που κυριαρχούν στα ράφια των σούπερ μάρκετ:
Coca-Cola, PepsiCo, Kraft Heinz, Mondelez International, Post Holdings, General Mills, Nestlé USA, Kellanova (πρώην Kellogg), Mars Incorporated και Conagra Brands.
Η υπόθεση επικεντρώνεται σε προϊόντα όπως γλυκίσματα, αναψυκτικά, επεξεργασμένα δημητριακά πρωινού, σνακς, επεξεργασμένα κρέατα και άλλα τρόφιμα που θεωρούνται «υπερεπεξεργασμένα» (ultra-processed foods ή UPFs).
Η αγωγή υποστηρίζει ότι οι εταιρείες:
- Σχεδίασαν και πούλησαν προϊόντα που κάνουν τους καταναλωτές να τα καταναλώνουν υπερβολικά, λόγω υψηλής περιεκτικότητας σε ζάχαρη, λιπαρά, αλάτι, πρόσθετα και χημικές ουσίες.
- Συνδέονται επιστημονικά με την αύξηση νοσημάτων όπως τύπου 2 διαβήτη, παχυσαρκία, καρδιοπάθειες, ηπατική λιπώδη νόσο και ορισμένους τύπους καρκίνου.
- Κέρδισαν υπερβολικά από τη διαιώνιση αυτής της κατάστασης, ενώ γνώριζαν ή αγνοούσαν τους κινδύνους για τη δημόσια υγεία.
- Προώθησαν τις πωλήσεις με στοχευμένες διαφημίσεις, ειδικά σε παιδιά και μέλη κοινοτήτων με χαμηλότερο εισόδημα ή μειονοτικές ομάδες, παραβιάζοντας νόμους περί «αθέμιτου ανταγωνισμού» και περί δημόσιας όχλησης. Όπως σημειώνει η αγωγή, το συστηματικό μοτίβο παραγωγής και μάρκετινγκ αυτών των προϊόντων έχει δημιουργήσει «κρίση δημόσιας υγείας» που επιβαρύνει τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης και τις δημόσιες υπηρεσίες.
Τι σημαίνει «υπερεπεξεργασμένο» τρόφιμο
Στην νομική βάση της αγωγής, ως υπερεπεξεργασμένα ορίζονται τρόφιμα ή προϊόντα που έχουν υποστεί βιομηχανική επεξεργασία με σκοπό να έχουν μεγάλη διάρκεια ζωής και ισχυρή ελκυστικότητα, αλλά με χρήση χημικών προσθέτων, τεχνητών γλυκαντικών, χρωμάτων, αρωμάτων και άλλων μη θρεπτικών ουσιών - πολλές φορές με ελάχιστη ή καθόλου φυσική τροφή στη σύνθεση τους.
Διεθνές υπόβαθρο και επιστήμη
Το αίτημα έρχεται σε μια περίοδο που δεκάδες μελέτες παγκοσμίως έχουν συνδέσει τα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα με αυξημένους κινδύνους για την υγεία, ενώ επιστημονικά περιοδικά αναφέρουν ότι η υψηλή κατανάλωσή τους συνδέεται με πολλαπλές χρόνιες παθήσεις και φθορά οργανικών λειτουργιών.
Ωστόσο, δεν υπάρχει οριστική διεθνώς αποδεκτή νομική ή επιστημονική ορολογία για το τι συνιστά ακριβώς UPF, γεγονός που μπορεί να αποτελέσει σημείο αντιπαράθεσης στη δίκη - αν και η επιστημονική βιβλιογραφία αναγνωρίζει σαφείς συσχετισμούς με δυσμενείς επιπτώσεις στον ανθρώπινο οργανισμό.
Οι στόχοι της αγωγής
Η πόλη του Σαν Φρανσίσκο ζητά από το δικαστήριο:
- Αποζημίωση για τα αυξημένα έξοδα υγείας και τη φροντίδα χρόνιων παθήσεων που αποδίδονται στην κατανάλωση UPFs.
- Δικαστικές εντολές κατά της παραπλανητικής διαφήμισης και πρακτικών μάρκετινγκ.
- Μέτρα προστασίας και ενημέρωσης του κοινού, ιδίως των παιδιών και ευάλωτων ομάδων.
Αντιδράσεις και προκλήσεις
Προς το παρόν οι κατηγορούμενες εταιρείες δεν έχουν απαντήσει επίσημα. Ορισμένοι ειδικοί και εκπρόσωποι του κλάδου τονίζουν ότι τα προϊόντα τους συμμορφώνονται με τις υφιστάμενες κατευθυντήριες γραμμές ασφαλείας τροφίμων και ότι η σύνδεση με συγκεκριμένες ασθένειες είναι στατιστική και πολύπλοκη, όχι άμεσα αποδείξιμη σε επίπεδο «μία προς μία».
Άλλοι σχολιαστές υποστηρίζουν ότι η αγωγή ανοίγει τον δρόμο για παρόμοιες δικαστικές μάχες σε άλλες πόλεις και χώρες που αντιμετωπίζουν προβλήματα με διατροφικές ανισότητες, υπερβολική κατανάλωση και δημόσια υγεία.
Η αγωγή του Σαν Φρανσίσκο δεν είναι απλώς μια τοπική δικαστική σύγκρουση· αποτελεί πιλοτική υπόθεση με δυνητικές επιπτώσεις πολύ πέρα από τις ΗΠΑ. Αν το δικαστήριο δεχθεί ότι τα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα συνιστούν παράγοντα δημόσιας όχλησης και ότι οι εταιρείες φέρουν μερίδιο ευθύνης για τις συνέπειες στην υγεία, τότε ανοίγει ένας δρόμος που δύσκολα θα αγνοηθεί στην Ευρώπη.
Ευρώπη: Από τη σύσταση στη ρύθμιση
Στην Ε.Ε. η συζήτηση για τα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα έχει μέχρι σήμερα χαμηλή θεσμική ένταση. Υπάρχουν συστάσεις, επιστημονικές γνωμοδοτήσεις (EFSA, WHO Europe), αλλά όχι σαφές ρυθμιστικό πλαίσιο που να στοχεύει ευθέως την υπερκατανάλωσή τους.
Μια δικαστική εξέλιξη στις ΗΠΑ θα μπορούσε:
- να ενισχύσει τις πιέσεις για αυστηρότερη επισήμανση (front-of-pack),
- να επαναφέρει στο προσκήνιο φορολόγηση ανθυγιεινών προϊόντων,
- να επιταχύνει περιορισμούς στη διαφήμιση προς παιδιά,
- να ανοίξει νομικά τη συζήτηση περί ευθύνης των παραγωγών.
Δεν είναι τυχαίο ότι ήδη σε χώρες όπως η Γαλλία και η Ισπανία, τα UPFs έχουν μπει στο επίκεντρο της πολιτικής διατροφής.
Ελλάδα: Καθυστέρηση και κόστος
Για την Ελλάδα, η υπόθεση δεν φαίνεται να ανησυχεί καμία Αρχή ή θεσμικό παράγοντα. Παρά τα υψηλά ποσοστά παχυσαρκίας, διαβήτη τύπου 2 και καρδιαγγειακών νοσημάτων:
- δεν υπάρχει εθνική στρατηγική περιορισμού των UPFs
- η επισήμανση παραμένει εθελοντική ή αποσπασματική
- η διατροφική εκπαίδευση είναι υποβαθμισμένη
- το κόστος μεταφέρεται σιωπηρά στο ΕΣΥ
Αν τέτοιες αγωγές πολλαπλασιαστούν διεθνώς, η πίεση θα μεταφερθεί και στην Ευρώπη -και κατ’ επέκταση στην Ελλάδα- όχι μόνο σε επίπεδο πολιτικής υγείας, αλλά και δημοσιονομικού κόστους.
Το διακύβευμα
Το βασικό ερώτημα που θέτει η υπόθεση είναι πολιτικό:
μέχρι ποιο σημείο η δημόσια υγεία μπορεί να αφήνεται στην “ατομική ευθύνη”, όταν το διατροφικό περιβάλλον διαμορφώνεται από ισχυρά οικονομικά συμφέροντα; Αν το Σαν Φρανσίσκο κερδίσει, η Ευρώπη δύσκολα θα συνεχίσει να κάνει πως δεν βλέπει. Και τότε, η συζήτηση για τα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα θα πάψει να είναι επιστημονική - θα γίνει θεσμική και νομική.
Πηγή: Foodnavigator.com
