Meat News #125
Η αγορά χοιρινού κρέατος μεταξύ σταθεροποίησης και ανάκαμψης
Related Articles
Μια χαρτογράφηση της αγοράς και των προβλημάτων του χοίρειου στην Ελλάδα.
Μιλούν-γράφουν στο Meat News:
- Αντώνης Κελαϊδίτης (ΚΕΛΑΪΔΙΤΗΣ Δ. & ΣΙΑ Α.Ε.)
- Παναγιώτης Τσικάκης (ΤΣΙΚΑΚΗΣ-ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ ΑΕΒΕ)
- Γιώργος Αργυρίου (πρόεδρος Εμπορικών Αντιπροσώπων Κρέατος)
- Στέφανος Ίσερης (VION Food Hellas)
- Ιωάννης Μπούρας (πρόεδρος Νέας Ομοσπονδίας Χοιροτρόφων Ελλάδος)
Γράφει ο Χρήστος Πραμαντιώτης
Δημοσιεύτηκε στο Meat News, τ.22, Δεκέμβριος 2014
Βασιλιάς του χριστουγεννιάτικου τραπεζιού το χοιρινό κρέας, είναι δεμένο με την ελληνική παράδοση των γιορτινών ημερών που περιμένουμε κι έχει δώσει μια πολύ μεγάλη ποικιλία συνταγών και τρόπων παρασκευής. Μέρες που είναι, λοιπόν, οι παραγωγοί έχουν φροντίσει να κρατήσουν όσο γίνεται περισσότερα ζώα στους στάβλους για να έχουν επάρκεια τις ημέρες των γιορτών. Θα σφάξουν τους χοίρους στα 100-115 κιλά και όταν τελειώσουν οι γιορτές, το βαρύτερο ζώο στο στάβλο θα είναι στα 95 κιλά. Για να ξεκινήσει μια νέα περίοδος παραγωγής.
Όμως, όχι, μη νομίσετε ότι το αφιέρωμα που θα διαβάσετε σε αυτές τις σελίδες αφορά τα Χριστούγεννα και τις συνταγές των γιορτών. Ξεκινήσαμε με τον τρόπο αυτό γιατί όπως και να το κάνουμε, ανεβαίνει ένας κόμπος στο λαιμό όταν συνειδητοποιούμε ότι το είδος κρέατος που έχει συνδεθεί με την ελληνική χριστουγεννιάτικη παράδοση, περνάει σήμερα δύσκολες μέρες. Δεν έχει περάσει πολύς καιρός από τότε που η ΕΛΣΤΑΤ ανακοίνωνε ότι τα στοιχεία του 2013 δείχνουν μείωση κατά 6,2% στον αριθμό των χοίρων που εκτρέφονται στην Ελλάδα, όπως και μείωση 0,9% των εκμεταλλεύσεων με χοίρους. Σωρευτικά, τη διετία 2012-2013 είχαμε 8% μείωση των χοίρων και 5,8% μείωση των εκμεταλλεύσεων.
Τι έχουν τα έρμα…; θα ρωτήσει κανείς. Η απάντηση δεν είναι δύσκολη. «Ο αριθμός των χοιρομητέρων έχει μειωθεί πολύ τα τελευταία 8 χρόνια. Και ένας σημαντικός λόγος ήταν η ραγδαία αύξηση της τιμής των ζωοτροφών, η οποία έφτασε και σε επίπεδα του 70-80%. Μια τέτοια αύξηση ο παραγωγός δεν έχει τη δυνατότητα να την απορροφήσει. Αυτή η κατάσταση είχε ως αποτέλεσμα πολλοί είτε να μειώσουν την παραγωγή, είτε να κλείσουν, είτε να συνεχίσουν με ζημιές. Πάντως, δίπλα στο κόστος των ζωοτροφών θα πρέπει να υπολογίσετε ως πολύ σοβαρό παράγοντα την υψηλή φορολογία, αλλά και το κόστος της ενέργειας. Το αγροτικό ρεύμα που χρησιμοποιούμε έχει κι αυτό αυξηθεί πάρα πολύ τα τελευταία χρόνια», λέει στο Meat News ο Αντώνης Κελαϊδίτης, από την ΚΕΛΑΪΔΙΤΗΣ Δ. & ΣΙΑ Α.Ε.
Είναι γνωστό ότι οι ζωοτροφές είναι ένα πολύ μεγάλο μέρος του κοστολογίου στη χοιροτροφία. Οι τιμές στα δημητριακά επομένως παίζουν έναν πολύ σημαντικό ρόλο. Δεν είναι όμως ο μοναδικός παράγοντας, καθώς εξίσου σημαντικό ρόλο, αν όχι σημαντικότερο, παίζει και η έλλειψη ρευστότητας. «Είναι δύσκολο έως ακατόρθωτο για οποιαδήποτε χοιροτροφική εκμετάλλευση τα τελευταία δύο με τρία χρόνια να μπορέσει να βρει κεφαλαιακή υποστήριξη από τις τράπεζες. Δεν μπορούσαν ή δεν ήθελαν να βάλουν πλάτη στήριξης στην ελληνική χοιροτροφική παραγωγή, τουλάχιστον μέχρι σήμερα» μας λέει ο Παναγιώτης Τσικάκης εκ μέρους της ΤΣΙΚΑΚΗΣ-ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ ΑΕΒΕ. Αυτή η κατάσταση, μαζί με τη δύσκολη συγκυρία των τιμών στα δημητριακά, υπογραμμίζει ο ίδιος, είχε ως συνέπεια το κλείσιμο εκμεταλλεύσεων, ή σε άλλες περιπτώσεις τη μείωση της παραγωγικότητας των μονάδων. «Μονάδες με 600 χοιρομητέρες τις κάνανε 300. Αυτή όμως είναι μια πολιτική που περιέχει ρίσκο, γιατί όταν οι συνθήκες βελτιωθούν, μία τέτοια μονάδα δεν θα μπορέσει να ανταποκριθεί με αντίστοιχη αύξηση της παραγωγικότητας. Για να επανέλθει η παραγωγή σε προηγούμενα επίπεδα θέλει πάνω από ενάμιση χρόνο».
Παρά τις δυσκολίες, πάντως, ο ίδιος εν τούτοις διακρίνει και μερικά θετικά σημάδια. «Είναι μόλις ένα χρόνο τώρα που έχουμε επανέλθει σε “φυσιολογικές” τιμές στα δημητριακά και πρέπει να σας πω ότι το 2014 υπήρξε μια σταθεροποίηση στον τομέα της παραγωγής χοιρινού κρέατος. Η ελπίδα μας είναι ότι θα συνεχίσουμε σταθερά και το 2015», σημειώνει ο κ. Τσικάκης, αν και την ίδια στιγμή ο Αντώνης Κελαϊδίτης προσθέτει μερικούς παράγοντες που δεν του επιτρέπουν μεγάλη αισιοδοξία για την πορεία του χοιρινού τους επόμενους 6-7 μήνες: «Γιατί παραδοσιακά το πρώτο εξάμηνο είναι πάντα δύσκολο, και στην Ελλάδα για ένα λόγο παραπάνω, λόγω της Σαρακοστής. Αντίστοιχα, η τουριστική περίοδος όσο περνάνε τα χρόνια βλέπουμε ότι ανοίγει όλο και πιο αργά. Άνοιγε περίπου το Μάιο, τώρα πρέπει να πάει τέλος Ιούνη για να ανοίξει η τουριστική περίοδος, να ανέβει η δουλειά. Βέβαια υπάρχουν πάρα πολλές παράμετροι που παίζουν ρόλο, δεν μπορείς να ξέρεις εκ των προτέρων, οπότε ο καθένας είναι υποχρεωμένος να κάνει ό,τι καλύτερο μπορεί».
Παρακινδυνευμένη η πρόβλεψη για τιμές
Το κόστος της παραγωγής λοιπόν έχει έναν βαρύνοντα ρόλο στη δυσπραγία του κλάδου, την ίδια στιγμή που και το μέτωπο των τιμών δεν έχει δώσει καλά μηνύματα τα τελευταία χρόνια. Τα επίσημα στοιχεία από την Ε.Ε. δείχνουν ότι στην Ελλάδα τον Οκτώβριο 2014 οι τιμές για το χοιρινό κρέας ήταν 8,3% κάτω σε σχέση με τον Οκτώβριο 2013. Στην Ε.Ε. τα πράγματα ήταν χειρότερα, αφού κατά μέσο όρο το ίδιο διάστημα οι τιμές κατρακύλησαν 20,5%.
«Στο ζήτημα των τιμών τα πράγματα είναι αρκετά χειρότερα από πέρυσι. Μια μείωση 30 σεντ το κιλό είναι πολύ μεγάλο νούμερο. Η μείωση πάντως αφορά και το ελληνικό και το εισαγόμενο. Ξέρετε, λόγω του ρωσικού εμπάργκο που επεβλήθη, ξαφνικά παρουσιάστηκαν ποσότητες κρέατος που πρέπει να διοχετευθούν στην ευρωπαϊκή αγορά, εφόσον δεν μπορούν να εξαχθούν. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να πέσουν πολύ οι τιμές» εξηγεί ο Αντώνης Κελαϊδίτης.
Στο ρωσικό εμπάργκο αναφέρεται και ο Παναγιώτης Τσικάκης, βάζοντας ωστόσο στη συζήτηση μία ακόμη οπτική: «Προ της κρίσης και προ του εμπάργκο οι τιμές των χοιρινών και στην Ευρώπη είχαν ανέβει. Μετά συμπιέστηκαν αρκετά και είμαστε αυτή τη στιγμή σε ένα μεταβατικό στάδιο, δεν μπορούμε να κάνουμε προβλέψεις για τον επόμενο χρόνο. Το άμεσο μήνυμα είναι οι δυνατά πτωτικές τάσεις στην τιμή που παίρνει ο Ευρωπαίος παραγωγός. Όμως πρέπει να πω ότι κάποιες κινήσεις που συμβαίνουν σε πολιτικό επίπεδο δημιουργούν πολύ ισχυρότερες επιπτώσεις από όσο πραγματικά τους αξίζει. Το ποσοστό των ευρωπαϊκών εξαγωγών χοιρινού στη Ρωσία είναι μικρό για να έχει τόσο μεγάλη επίπτωση στην τιμή. Γι’ αυτό λέω ότι πολλές φορές μια είδηση από μόνη της επηρεάζει τις τιμές. Δημιουργεί ψυχολογία αρνητική, καθώς το χοιρινό συμπεριφέρεται σαν χρηματιστηριακό προϊόν».
Η πτώση των τιμών είναι φαινόμενο που δεν απασχολεί μόνο τους Έλληνες. Όπως δείχνει και ο σχετικός πίνακας που δημοσιεύουμε, προβληματίζει και τους Ευρωπαίους παραγωγούς. Μετά και το ρωσικό εμπάργκο, «η τιμή κρατήθηκε όσο κρατήθηκε μέχρι το Μάιο-Ιούνιο και μετά άρχισε μια συνεχής πτώση. Ξεκίνησε από τη Γερμανία και ακολούθησαν οι υπόλοιπες χώρες: Ολλανδία, Βέλγιο, Δανία, Γαλλία και Ισπανία. Πρέπει να σας πω ότι οι Δανοί αυτή τη στιγμή, επειδή ξέρουν καλά τι θα τους προκύψει για τις εξαγωγές τους, είναι οι πρώτοι που κάνουν σήμερα συμβόλαια σε βασικά βιομηχανικά προϊόντα, όπως είναι η παντσέτα, η σπάλα, το μπούτι, γιατί βλέπουν προφανώς ότι οι εξαγωγές δεν θα διαφοροποιηθούν ιδιαίτερα τους επόμενους μήνες» εξηγεί ο Γιώργος Αργυρίου, που διατηρεί τη φερώνυμη εταιρεία και είναι παράλληλα πρόεδρος της Ένωσης Εμπορικών Αντιπροσώπων Κρέατος.
Για τη μεγάλη πτώση των τιμών μιλά και ο Στέφανος Ίσερης, επικεφαλής της VION Food Hellas. Την χαρακτηρίζει μάλιστα «επικίνδυνη, καθώς οι τιμές που υπάρχουν στην Ευρώπη είναι παντελώς ασύμφορες για τους παραγωγούς. Αν και το κοστολόγιο εκτροφής ζώων έχει καλυτερέψει λόγω της πτώσης στην τιμή ζωοτροφών, ωστόσο οι τιμές στο βαθμό που έχουν πέσει αποτελούν ένα πολύ μεγάλο πρόβλημα για τους παραγωγούς. Προσωπικά θα επιθυμούσα μια σχετική ανάκαμψη των τιμών, ώστε να υπάρξει μια καλύτερη ισορροπία στην αγορά μεταξύ τιμών παραγωγής και τιμών πώλησης. Δηλαδή κάτι ενδιάμεσο, ώστε και φθηνό να είναι το κρέας, αλλά και βιώσιμο για τους παραγωγούς και για την αλυσίδα της βιομηχανίας κρέατος γενικότερα. Από την άλλη μεριά δεν βλέπω άμεση ανάκαμψη τιμών, εκτός αν υπάρξουν γεγονότα. Όπως για παράδειγμα κάποιες χώρες που είναι κλειστές αγορές αυτή τη στιγμή, αν ανοίξουν και ανακάμψουν, σίγουρα αυτό θα σημάνει γενικότερη ανάκαμψη στην αγορά του χοιρινού κρέατος. Αν όχι, πιστεύω ότι δεν θα είναι εύκολη η ανάκαμψη τιμών από τα σημερινά επίπεδα». Το ρωσικό εμπάργκο πάντως έχει παίξει το ρόλο του σε αυτή την αναστάτωση, λέει ο κ. Ίσερης, καθώς «η Ρωσία ήταν ένας μεγάλος αγοραστής κρέατος από την Ευρωπαϊκή Ένωση, το οποίο έφθανε είτε άμεσα είτε διαμέσου τρίτων χωρών, αλλά αυτοί οι τρίτοι δρόμοι έχουν κλείσει και το κρέας αυτό μένει πλέον στην Ε.Ε. Χώρες και εταιρείες που έχουν διέξοδο προς την Άπω Ανατολή είναι σε καλύτερη μοίρα».
Βεβαίως, τη σημασία που είχε το ρωσικό εμπάργκο αυτό καθαυτό πρέπει ενδεχομένως να τη σχετικοποιήσουμε. «Το χοιρινό είχε ήδη επηρεαστεί αρνητικά από τις αρχές του 2014, με όλα τα επεισόδια αποκλεισμών που είχε επιβάλει η Ρωσία. Αυτά συνέβησαν πριν από το γενικό εμπάργκο όλων των ευρωπαϊκών προϊόντων. Μέχρι τότε υπήρχε ήδη στην Ευρώπη μειωμένη παραγωγή χοιρινού και όταν κόπηκαν οι εξαγωγές προς Ρωσία περιμέναμε όλοι ότι αυτό θα έφερνε κάποια εξισορρόπηση στην κατάσταση προσφοράς-ζήτησης. Δεν είδαμε όμως κάτι τέτοιο μέχρι σήμερα» υπογραμμίζει επίσης ο Γιώργος Αργυρίου από την πλευρά του.
Τα προβλήματα της κατανάλωσης
Τα στοιχεία της Eurostat δείχνουν ότι το χοιρινό αποτελεί κάτι λιγότερο από το 4% της αξίας του αγροτικού προϊόντος στην Ελλάδα, αλλά και ότι το σύνολο των σφαγών στη χώρα απέδωσε 115 χιλ. τόνους χοιρινό κρέας το 2013. Ήταν η χαμηλότερη παραγωγή των τελευταίων 14 ετών και μειωμένη περίπου κατά 6% σε σχέση με το 2012. Τα προβλήματα που αναφέραμε στην αρχή του αφιερώματος, αλλά και η χαμηλή κατανάλωση έπαιξαν ρόλο σε αυτή την επίδοση της παραγωγής χοιρινού στην Ελλάδα. Η κρίση έχει ασφαλώς παίξει τον πιο σοβαρό ρόλο στη μείωση της κατανάλωσης. «Μιλώντας για την ελληνική αγορά, θεωρώ ότι η οικονομική κατάσταση στα νοικοκυριά δεν επιτρέπει μεγάλες καταναλώσεις. Βλέπω και εισαγωγείς, που κι αυτοί διαμαρτύρονται για χαμηλή ζήτηση, οπότε είναι γενικό το κακό» λέει ο Αντώνης Κελαϊδίτης. Στην ίδια κατεύθυνση και ο Στέφανος Ίσερης, που σημειώνει ότι «Στην Ελλάδα η αγορά υποφέρει. Δουλεύει μιάμιση εβδομάδα το μήνα. Την εβδομάδα πληρωμών των μισθών και δη των συντάξεων τα κρεοπωλεία δουλεύουν. Από την αμέσως επόμενη εβδομάδα ξεκινά η σχετική κάμψη και σε μερικές περιπτώσεις και περιοχές είναι μεγάλη. Το χοιρινό είναι ένα κρέας που λόγω και της τιμής του, πέρα από τους παραδοσιακούς τρόπους (σουβλάκι και γύρος) μπαίνει σε μεγαλύτερο βαθμό στα νοικοκυριά και στην κατσαρόλα. Σε αυτό έχει οδηγήσει η διαφορά τιμής που έχει με το αρνί ή το μοσχάρι. Είναι ένα κρέας, το οποίο προσφέρει πάρα πολλές λύσεις στο νοικοκυριό».
Παρ’ όλη τη συμπίεση που υφίστανται οι τιμές, η κατανάλωση δεν δείχνει σημάδια ανάκαμψης. Κι αυτό έχει σημασία γιατί μεσολάβησε ένα ολόκληρο φθινόπωρο κατά το οποίο οι παράγοντες του τουρισμού έβγαιναν με πανηγυρικούς τόνους για τη μεγάλη αύξηση των τουριστών φέτος το καλοκαίρι. Δεν έφαγαν χοιρινό οι τουρίστες; «Τα ξενοδοχεία δούλεψαν με φθηνά κομμάτια χοιρινού, τα οποία ήταν ως επί το πλείστον κατεψυγμένα, δεν δούλεψαν όμως όπως θα περίμεναν όλα τα υπόλοιπα εκτός ξενοδοχείου. Σουβλάκια, ρεστοράν, ταβέρνες, όλα αυτά δηλαδή που θα μπορούσαν να διακινήσουν νωπό χοιρινό» εξηγεί ο Γιώργος Αργυρίου, που εκ της θέσεώς του γνωρίζει επίσης ότι αυτόν τον καιρό των μεγάλων αναστατώσεων, παρατηρούνται και ανακατατάξεις στις χώρες που προμηθεύουν την Ελλάδα με χοιρινό: «Πέρα από τους βασικούς εξαγωγείς προς την Ελλάδα, που είναι κυρίως η Ολλανδία, η Γαλλία, η Γερμανία, η Δανία και η Ισπανία, “έπαιξε” φέτος και η Ρουμανία».
Πόσο είναι το ελληνικό;
Πρόσφατα, έγκυρα και αναλυτικά στοιχεία για την κατανάλωση χοιρινού κρέατος δεν θα βρει κανείς εύκολα. Με τον κίνδυνο να εξαχθεί ένα αυθαίρετο συμπέρασμα, και με τον κίνδυνο να μην συνυπολογίζονται όλοι οι παράγοντες και στοιχεία, μια εμπειρική ανάλυση θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει την εγχώρια παραγωγή (σφαγές), να προσθέσει το τονάζ των εισαγωγών, να αφαιρέσει τον όγκο των εξαγωγών και να εκτιμήσει τη χρήση χοιρινού κρέατος που γίνεται εντός Ελλάδας. Αυτή η απόπειρα (που εμπεριέχει, ξαναλέμε, στοιχεία αυθαιρεσίας) βγάζει ένα αποτέλεσμα το οποίο δείχνει πως το ελληνικό χοιρινό κρέας αποτελεί το 37,5% στο σύνολο της εγχώριας κατανάλωσης.
Όση απόκλιση και αν υπάρχει από την πραγματικότητα, γεγονός παραμένει ότι σήμερα το ντόπιο βρίσκεται πολύ χαμηλά στην κατανάλωση, σε μια χώρα που κάποτε ήταν σχεδόν αυτάρκης. Κι αυτό είναι αποκαλυπτικό μιας πορείας μερικών δεκαετιών, όπου η προσοχή των ιθυνόντων δεν έπεσε ποτέ αποφασιστικά πάνω στην ελληνική αγροτική παραγωγή. Δεν πρόκειται περί κάποιας εμμονικής διάθεσης για αυτάρκεια, αλλά περισσότερο για την ανάγκη ένας ολόκληρος τομέας μιας χειμαζόμενης οικονομίας να επιβιώσει και να πάρει ό,τι του αναλογεί σε ένα καταναλωτικό κοινό που κατά τα 9/10 θεωρεί ότι τρώει ελληνικό χοιρινό, αν και αυτό δεν προκύπτει από τα νούμερα. «Εάν υπήρχε έλεγχος και πωλούνταν το ντόπιο για ντόπιο και το εισαγόμενο για εισαγόμενο, τότε σίγουρα δεν θα υπήρχε μείωση στο ελληνικό χοιρινό. Είναι άδικο για μια σειρά παραγωγούς που έχουν επενδύσει. Τα χοιροστάσια έχουν εξελιχθεί, υπάρχει το know how και από τους Έλληνες παραγωγούς, απλά σκοντάφτουμε πάνω σε αυτό: ντόπιο που δεν είναι ντόπιο» διαμαρτύρεται ο Αντώνης Κελαϊδίτης.
Στο ίδιο μήκος κύματος και ο Παναγιώτης Τσικάκης: «Μέσα από τη συρρίκνωση που έχει γίνει στην παραγωγή τα τελευταία χρόνια, οι μονάδες που έχουν μείνει σε λειτουργία σήμερα είναι οι υγιέστερες. Άρα έχουμε αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα μονάδες που μπορούν να παράγουν ποιοτικό χοιρινό και να το παράγουν και με ανταγωνιστικές τιμές».
Το θέμα όμως αυτό είναι ασφαλώς πολύ μεγάλο, έχουμε ασχοληθεί αρκετά μέσα από τις σελίδες του περιοδικού μας και βεβαίως θα επανέλθουμε με πολλά στοιχεία και αναφορές σε επόμενο τεύχος.
________________
Ιωάννης Μπούρας, πρόεδρος Νέας Ομοσπονδίας Χοιροτρόφων Ελλάδος:
Η ποιοτική κατάταξη θα συμβάλει στην ανταγωνιστικότητα του ντόπιου χοιρινού
Μετά τη μεγάλη μείωση που γνώρισε η ελληνική χοιροτροφία τα τελευταία χρόνια που σε επίπεδο χοιρομητέρων έφθασε το 40%, λόγω της οικονομικής κρίσης και των υψηλών τιμών των δημητριακών και της σόγιας, τον τελευταίο ενάμιση χρόνο η κατάσταση δείχνει να σταθεροποιείται. Το κόστος διατροφής το τελευταίο διάστημα είναι σε καλό επίπεδο και σε συνδυασμό με τη βελτίωση του γενετικού υλικού των εκτροφών, η παραγωγή φαίνεται να σταθεροποιείται. Διατηρώντας μια επιφύλαξη και σε αναμονή των επίσημων στατιστικών για τις σφαγές του έτους, ίσως να διαπιστώσουμε και κάποια αύξηση στην παραγωγή λόγω της βελτίωσης της παραγωγικότητας των εκτροφών.
Παρά τη διεθνή καλή συγκυρία για τις τιμές των χοιρινών, το εμπάργκο της Ρωσίας στα ευρωπαϊκά χοιρινά έχει δημιουργήσει μεγάλη πίεση στις ευρωπαϊκές τιμές χοιρινού. Η πίεση αυτή έχει μεταφερθεί και στην εγχώρια αγορά λόγω των χαμηλών τιμών των εισαγόμενων κρεάτων, με αποτέλεσμα την πτώση και των ελληνικών τιμών. Πιστεύω ότι η κατάσταση αυτές τις μέρες είναι σταθερή και δεν αναμένονται αλλαγές στις τιμές του εγχώριου χοιρινού κρέατος ενόψει των εορτών των Χριστουγέννων.
Δυστυχώς, ακόμη δεν έχει εφαρμοστεί το μέτρο της ποιοτικής κατάταξης των χοιρινών κρεάτων στα σφαγεία. Παρά τις υποσχέσεις των αρμόδιων ότι το μέτρο θα εφαρμοστεί, υπάρχει καθυστέρηση και κανείς δεν γνωρίζει πότε επιτέλους θα ξεκινήσει η εφαρμογή. Πάγια θέση της Ομοσπονδίας παραμένει η καθολική εφαρμογή του μέτρου στην ηπειρωτική χώρα και μόνη εξαίρεση να αποτελεί η νησιωτική, καθώς πιστεύουμε ότι η ποιοτική κατάταξη θα βοηθήσει στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας του ελληνικού χοιρινού κρέατος.
