Meat News #125
Η μάχη της επισήμανσης μόλις άρχισε
Related Articles
Ευρω-αντιθέσεις για τη διατροφική επισήμανση στο εμπρόσθιο μέρος της συσκευασίας τροφίμων – Ποια θέση παίρνει η Ελλάδα – Τα συστήματα που εφαρμόζονται στην Ευρώπη – Τι προτείνει η ευρωπαϊκή βιομηχανία κρέατος
[ΑΦΙΕΡΩΜΑ που δημοσιεύθηκε στο τεύχος Οκτωβρίου 2020 του περ. Meat News]
Γράφει ο Χρήστος Πραμαντιώτης
Μπορεί να μην απασχολεί ακόμη εντόνως τα ευρωπαϊκά όργανα, όμως η συζήτηση έχει αρχίσει και καθώς φαίνεται θα ενταθεί, μιας και συγκεντρώνει πλήθος προτάσεων εφαρμογής και αντιτιθέμενων απόψεων.
Για την συμπληρωματική «επισήμανση των τροφικών ιδιοτήτων στο εμπρόσθιο μέρος των συσκευασιών» ο λόγος. Το Front-Of-Pack nutritional labeling, και εν συντομία F-O-P nutritional labeling, που ήρθε ως θέμα στην πρόσφατη σύνοδο του Συμβουλίου Υπουργών Γεωργίας της Ε.Ε., στα τέλη Σεπτεμβρίου, καθώς οι αντιπροσωπείες της Τσεχίας και της Ιταλίας είχαν να παρουσιάσουν ένα non paper εκθέτοντας τις βασικές αρχές που πιστεύουν ότι πρέπει να διέπουν την τοποθέτηση «διατροφικής ετικέτας» στο εμπρός μέρος της συσκευασίας τροφίμων.
Το θέμα συζητήθηκε στην Ενότητα «Άλλα Θέματα», όμως δεν θεωρείται ήσσονος σημασίας, και αυτό φαίνεται από το γεγονός ότι οι δύο χώρες Τσεχία και Ιταλία εκπροσώπησαν κατά την παρουσίασή τους μια σειρά κρατών μελών: Κύπρος, Ελλάδα, Ουγγαρία, Λετονία, Ρουμανία συντάσσονται με την ιδέα ενός ενιαίου συστήματος διατροφικής επισήμανσης, αλλά υπό προϋποθέσεις.
Είναι χαρακτηριστική από την άποψη αυτή, η τοποθέτηση του Έλληνα υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. Ο Μάκης Βορίδης εξέφρασε την υποστήριξη της Ελλάδας στη δημιουργία ενός ουδέτερου και μη-αξιολογικού συστήματος διατροφικής επισήμανσης στον τομέα των τροφίμων, μέσω του οποίου ο καταναλωτής θα έχει τη δυνατότητα να ενημερώνεται για τα θρεπτικά χαρακτηριστικά του προϊόντος στην κατεύθυνση ενθάρρυνσης της ισορροπημένης διατροφής. Διευκρίνισε ωστόσο ότι δεν πρέπει το σύστημα αυτό να καταφεύγει στη βαθμολόγηση της συνολικής διατροφικής αξίας ή στη χρήση χρωματικής ή άλλης κατηγοριοποίησης προκειμένου να μην επηρεάζεται εσφαλμένα η κρίση του καταναλωτή. Ο κ. Βορίδης πρότεινε επίσης την εξαίρεση των προϊόντων με Γεωγραφικές Ενδείξεις και των μονοσυστατικών τροφίμων όπως το ελαιόλαδο, από ένα τέτοιο σύστημα. Παράλληλα, υπογράμμισε ότι είναι σημαντικό να μπορεί κάθε κράτος μέλος να επιλέγει την υποχρεωτική ή εθελοντική χρήση ενός τέτοιου εναρμονισμένου σχήματος διατροφικής επισήμανσης στην επικράτεια του, προκειμένου να μην επιβαρύνονται υπέρμετρα οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις τροφίμων.
Η Συμμαχία των «7»
Ένα μέτωπο κρατών μελών επομένως παρουσιάζει μια συγκεκριμένη ιδέα: μια δέσμη επιθυμητών αρχών για ένα ενιαίο σύστημα σχετικά με την διατροφική επισήμανση στο εμπρόσθιο μέρος της συσκευασίας τροφίμων. Οι χώρες αυτές, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, αναγνωρίζουν ότι η F-O-P διατροφική επισήμανση είναι ένα εργαλείο που βοηθά τους καταναλωτές να κάνουν σωστή επιλογή τροφίμων και συνεισφέρει σε μια ισορροπημένη διατροφή. Υποστηρίζουν ότι θα έπρεπε να εξαιρεθούν από ένα τέτοιο σύστημα οι Γεωγραφικές Ενδείξεις (ΠΟΠ, ΠΓΕ, ΕΠΙΠ) και τα μονοσυστατικά τρόφιμα. Υπογραμμίζουν όμως επίσης ότι:
-Δεν πρέπει να δημιουργείται καμία υπόνοια παραπλάνησης ή καθοδήγησης του καταναλωτή προς επιλογές που δεν είναι πράγματι υγιεινές.
-Δεν πρέπει να συγκρούεται με εθνικές διαιτητικές κατευθύνσεις.
-Η υιοθέτηση ενός συστήματος με χρωματικές διαβαθμίσεις δεν έχει αποδειχθεί ότι βοηθά τον καταναλωτή να αξιολογήσει την διατροφική ποιότητα/αξία του τροφίμου.
-Το σύστημα που θα υιοθετηθεί δεν πρέπει να παρέχει συνολική αξιολόγηση ενός τροφίμου, αλλά πληροφόρηση επί των ξεχωριστών διατροφικών στοιχείων του προϊόντος, ώστε ο καταναλωτής να επιλέξει σύμφωνα με τις ιδιαίτερες συνθήκες και κατάσταση της υγείας του.
-Ένα τέτοιο ενιαίο σχήμα πρέπει να είναι εθελοντικής εφαρμογής προκειμένου να αποφευχθεί ένας επιπρόσθετος αχρείαστος φόρτος στη βιομηχανία τροφίμων και ειδικά στις μικρές επιχειρήσεις – κάθε κράτος μέλος όμως θα μπορούν να το εισάγουν ως υποχρεωτικό στο εσωτερικό τους εάν το θεωρούν κατάλληλο.
Συνολικά, «το non paper των 7», που παραμένει ανοιχτό να το συνυπογράψουν και άλλα κράτη μέλη, προχωρά με τον τρόπο αυτό στη διατύπωση ορισμένων βασικών αρχών που θα πρέπει να ληφθούν υπόψη όσον αφορά την υιοθέτηση ενός ενιαίου συστήματος F-O-P επισήμανσης: (α) κάθε τρόφιμο είναι μέρος ενός ευρύτερου πλαισίου υγιεινής διατροφής και ένα ενιαίο σύστημα επισήμανσης πρέπει να ενθαρρύνει τη διαφοροποίηση, το μέτρο, και την σωστή ισορροπία μεταξύ όλων των τροφίμων, (β) πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η πραγματική ημερήσια πρόσληψη και όχι ένα γενικό όριο επί των 100γρ./100ml, για να αποφευχθεί η τιμωρία εκείνων των τροφίμων που συνήθως καταναλώνονται σε μικρές ποσότητες, (γ) είναι αναγκαίο να ληφθούν υπόψη οι ιδιαιτερότητες που παρουσιάζει η διατροφική κουλτούρα κάθε κράτους μέλους, η τυπική διατροφή και οι εθνικές διατροφικές κατευθυντήριες οδηγίες.
Παρελκόμενο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας
Το ζήτημα της διατροφικής επισήμανσης στο εμπρόσθιο μέρος της συσκευασίας βρίσκεται στην ατζέντα των ευρωπαϊκών Αρχών εδώ και χρόνια, προκύπτει όμως με ένταση τώρα, διότι έχει τεθεί ως ένα από τα συστατικά της Στρατηγικής «Από το Αγρόκτημα στο Πιάτο», την οποία προωθεί η Κομισιόν.
Πιο συγκεκριμένα, η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία που υιοθέτησε η Κομισιόν τον περσινό Δεκέμβριο, υπογραμμίζει ότι μια νέα Στρατηγική «Από το Αγρόκτημα στο Πιάτο» θα προωθήσει δράσεις για να βοηθήσει τους καταναλωτές να ακολουθούν υγιεινή και βιώσιμη διατροφή. Πιο αναλυτικά, η Κομισιόν αναλαμβάνει το καθήκον να διερευνήσει νέους τρόπους για να δώσει στον καταναλωτή καλύτερη πληροφόρηση σχετικά με τη διατροφική αξία των τροφίμων.
Σε αυτό το πλαίσιο, δημοσιεύοντας τη Στρατηγική «Από το Αγρόκτημα στο Πιάτο» στις 20 Μαΐου 2020 η Κομισιόν ανέλαβε να προτείνει δράσεις που θα δώσουν τη δύναμη στον καταναλωτή να επιλέγει υγιεινά, και μεταξύ αυτών είναι η εισαγωγή μιας ενιαίας σε όλη την Ε.Ε., υποχρεωτικής διατροφικής ετικέτας στο εμπρόσθιο μέρος της συσκευασίας. Ο στόχος είναι να καταθέσει μέχρι το τέλος του 2022 σχετική νομοθετική πρόταση.
Μέχρι στιγμής, πάντως, η συζήτηση που έχει γίνει για το θέμα, έχει αναδείξει τα προς εξέταση θέματα της F-O-P διατροφικής επισήμανσης: η δεσμευτική φύση του μέτρου (εθελοντική ή υποχρεωτική), η αποκλειστικότητα (συνύπαρξη με τα τρέχοντα συστήματα επισήμανσης) και η ευελιξία (δυνατότητα εξαίρεσης συγκεκριμένων κατηγοριών προϊόντων όπως ΠΟΠ, ΠΓΕ).
Τι είναι τελικά F-O-P;
Για να βοηθήσουν τους καταναλωτές να στην επιλογή τροφίμων που κάνουν καλό στην υγεία τους, ορισμένες χώρες της Ε.Ε. έχουν εισαγάγει προαιρετικά συστήματα επισήμανσης. Η διατροφική ετικέτα στο εμπρός μέρος της συσκευασίας είναι μια απλοποιημένη διατροφική πληροφορία που παρέχεται κατευθείαν, και με εύκολο τρόπο στην άμεση οπτική του καταναλωτή (με μια ματιά).
Παραδείγματα μιας τέτοιας εφαρμογής είναι η Πράσινη Κλειδαρότρυπα (Green Keyhole) που χρησιμοποιείται στη Σουηδία και τη Δανία, οι Φωτεινοί Σηματοδότες που χρησιμοποιούνται στο Ηνωμένο Βασίλειο, ο έγχρωμος κώδικας Nutri-Score που αναπτύχθηκε στη Γαλλία, αλλά και η διατροφική μπαταρία «NutrInform Battery» που συνιστάται για χρήση στην Ιταλία.
Ενόψει της πιθανής εφαρμογής ενός συστήματος σε όλη την Ε.Ε., εκδηλώνονται με ένταση διαφορετικές στοιχίσεις. Από τη μία πλευρά οι οργανώσεις καταναλωτών υποστηρίζουν σε μεγάλο βαθμό τέτοια συστήματα, ρίχνοντας το βάρος τους περισσότερο στο σύστημα Nutri-Score και απαιτώντας να καταστεί υποχρεωτική η χρήση του σε όλες τις χώρες της Ε.Ε. Υπάρχουν, ωστόσο, και εκείνοι που στέκονται κριτικά απέναντι σε τέτοια συστήματα, υποστηρίζοντας ότι είναι υπερβολικά απλουστευτικά και μπορούν να παραπλανήσουν τους καταναλωτές. Η βιομηχανία τροφίμων και ποτών προειδοποίησε από την πλευρά της ότι η χρήση πολλών διαφορετικών ετικετών μπορεί να οδηγήσει σε κατακερματισμό της αγοράς και να προκαλέσει σύγχυση στους καταναλωτές.
Το νομικό πλαίσιο
Ο Κανονισμός για την παροχή πληροφοριών τροφίμων στους καταναλωτές [Καν. (ΕΕ) 1169/2011] είναι σήμερα η κύρια πράξη που διέπει την επισήμανση τροφίμων στην Ε.Ε., και εφαρμόζεται σε όλα τα κράτη μέλη. Ο Κανονισμός καθορίζει ορισμένες βασικές απαιτήσεις πληροφορίας που πρέπει να παρέχονται στους καταναλωτές, όπως μια υποχρεωτική λίστα συστατικών και παρουσίαση αλλεργιογόνων, που πρέπει να τονίζονται με συγκεκριμένα στοιχεία: γραμματοσειρά, στυλ ή χρώμα φόντου στη λίστα των συστατικών. Η υποχρεωτική διατροφική δήλωση πρέπει να δείχνει την ενεργειακή αξία και τις ποσότητες από λιπαρά, κορεσμένα λιπαρά, υδατάνθρακες, ζάχαρη, πρωτεΐνες και αλάτι. Κι όλα αυτά εκφρασμένα ανά 100γρ. ή ανά 100ml. Αυτή η πληροφορία μπορεί επίσης, επιπλέον, να εκφράζεται ανά μερίδα ή ανά μονάδα κατανάλωσης του προϊόντος. Η υποχρεωτική διατροφική δήλωση παρέχεται συχνά στο πίσω μέρος της συσκευασίας τροφίμων.
Η διατροφική δήλωση μπορεί εθελοντικά να συμπληρώνεται από μια επανάληψη των κύριων στοιχείων, προκειμένου να μπορούν οι καταναλωτές να δουν με μια ματιά τις βασικές διατροφικές πληροφορίες κατά την αγορά τροφίμων. Για αυτήν ειδικά την περίπτωση, μπορούν να χρησιμοποιηθούν και άλλες μορφές παρουσίασης, επιπλέον αυτών που περιέχονται στη διατροφική δήλωση με λέξεις και αριθμούς. Σύμφωνα με το άρθρο 35 του 1169 λοιπόν, οι επιχειρήσεις μπορούν συμπληρωματικά να χρησιμοποιούν (ή και τα κράτη μέλη μπορούν να συνιστούν) γραφικά ή σύμβολα, υπό τον όρο ότι πληρούν τα κριτήρια που ορίζονται στον Κανονισμό. Δηλαδή:
α) βασίζονται σε ορθή και επιστημονικά έγκυρη έρευνα μεταξύ των καταναλωτών και δεν παραπλανούν τον καταναλωτή,
β) εξελίσσονται κατόπιν διαβουλεύσεων με ευρύ φάσμα των ενδιαφερόμενων ομάδων,
γ) έχουν σκοπό να διευκολύνουν τους καταναλωτές να κατανοήσουν τη συμβολή ή τη σημασία του τροφίμου για το ενεργειακό και διατροφικό περιεχόμενο μιας διατροφής,
δ) παρέχουν τη διαβεβαίωση, βάσει επιστημονικά έγκυρων στοιχείων, ότι αυτές οι μορφές έκφρασης ή παρουσίασης γίνονται κατανοητές από τον μέσο καταναλωτή,
ε) βασίζονται είτε στις εναρμονισμένες προσλαμβανόμενες ποσότητες αναφοράς, είτε, όταν αυτές δεν υπάρχουν, σε γενικώς αποδεκτές επιστημονικές συμβουλές σχετικά με τις ποσότητες πρόσληψης όσον αφορά την ενέργεια ή τις θρεπτικές ουσίες,
στ) είναι αντικειμενικές και δεν επιφέρουν διακρίσεις και
ζ) η εφαρμογή τους δεν δημιουργεί εμπόδια στην ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων.
Εναλλακτικά, και επιπλέον των ρητών απαιτήσεων επισήμανσης όπως ορίζονται στον Κανονισμό 1169/2011, μερικά κράτη μέλη ή και μεμονωμένες επιχειρήσεις υιοθέτησαν συστήματα επισήμανσης που παρέχουν πληροφορία για την συνολική διατροφική ποιότητα του τροφίμου. Αυτά τα συστήματα αποτελούν προαιρετική πληροφόρηση και πρέπει βεβαίως (και αυτά) να είναι σαφή, να μην παραπλανούν τον καταναλωτή και να βασίζονται σε σχετικά επιστημονικά δεδομένα.
Η μέχρι τώρα αξιολόγηση από την Κομισιόν
Στη βάση όλων αυτών, έχουν μέχρι στιγμή εφαρμοστεί τέτοια εθελοντικά σχήματα πληροφόρησης στο εμπρόσθιο μέρος της συσκευασίας τροφίμων. Η Κομισιόν έχει μάλιστα διανείμει σχετική έκθεση που αξιολογεί την εφαρμογή τέτοιων συστημάτων.
Η έκθεση, που έχει κατατεθεί από τον περασμένο Μάιο, δείχνει να προετοιμάζει το έδαφος για την καθιέρωση εναρμονισμένης υποχρεωτικής διατροφικής επισήμανσης στο εμπρόσθιο μέρος της συσκευασίας, σε όλη την Ε.Ε.
Η Κομισιόν δεν προτείνει ακόμη κάποιο συγκεκριμένο σύστημα, ωστόσο η έκθεση κάνει ξεκάθαρα λόγο για τις δυνατότητες που παρέχουν τέτοια συστήματα διατροφικής πληροφόρησης να βοηθήσουν τους καταναλωτές να επιλέγουν τρόφιμα με γνώμονα την υγεία. Περαιτέρω, αναφέρεται ότι τα συστήματα αξιολόγησης που χρησιμοποιούν χρωματικό κώδικα, με ή χωρίς βαθμολογία, φαίνονται πιο ελπιδοφόρα όσον αφορά την βελτίωση της ποιοτικής επιλογής τροφίμων.
Όσον αφορά τον αντίκτυπο που θα έχει ένα τέτοιο σύστημα για τις επιχειρήσεις, η έκθεση αναφέρει ότι το σύστημα ετικετών F-O-P μπορεί να αποτελέσει κίνητρο για να αναδιαμορφώσουν υπάρχοντα και να αναπτύξουν νέα προϊόντα, προκειμένου να επιδείξουν μια (ακόμη πιο) καλή βαθμολογία στην ετικέτα F-O-P. Βέβαια η έκθεση αντιλαμβάνεται τον κίνδυνο η αναδιαμόρφωση να συμβεί μόνο για τα θρεπτικά συστατικά που περιλαμβάνονται στο σύστημα F-O-P, όμως δεν έχει κάποια απάντηση σε αυτό.
Ταυτόχρονα, είναι ενδεχόμενο αυτή η «αναδιαμόρφωση» να επηρεάσει τη γεύση ή και άλλα χαρακτηριστικά των προϊόντων, και ίσως έτσι επέλθει μείωση της ζήτησης η οποία, ως εκ τούτου, θα αντισταθμίσει τα πιθανά οφέλη από την καλύτερη βαθμολογία του συστήματος F-O-P.
Το πιθανότερο πάντως είναι ότι τα ενωσιακά συστήματα ποιότητας (ΠΟΠ. ΠΓΕ, ΕΠΙΠ) θα τη γλυτώσουν την «αναδιαμόρφωση» (θα εξαιρεθούν από την υποχρέωση για ένα σχήμα F-O-P διατροφικής επισήμανσης), καθώς η ίδια η αναγνώρισή τους προϋποθέτει την ύπαρξη συγκεκριμένων χαρακτηριστικών, διαδικασιών, συστατικών, τόπου παραγωγής κλπ., που ορίζονται ρητώς στις προδιαγραφές του προϊόντος και δεν μπορούν να τροποποιηθούν.
Εκείνο που αξίζει φυσικά να τονιστεί εδώ είναι ότι ένα τέτοιο σύστημα επισήμανσης έρχεται να εγκατασταθεί «για τα μάτια του καταναλωτή» και προς όφελός του, όμως ο ίδιος ο καταναλωτής ως συλλογικό υποκείμενο δεν φαίνεται να έχει αποφασίσει ακόμη τι θέλει. Έτσι, μερικοί καταναλωτές λένε ότι τους αρέσουν οι ετικέτες που τους κατευθύνουν και τους βοηθούν σε μια γρήγορη απόφαση, ενώ άλλοι την ίδια στιγμή μπορεί να αντιδράσουν αρνητικά όταν κάτι τους παρουσιάζεται ως «υγιές» ελλείψει λεπτομερών διατροφικών πληροφοριών. Επιπλέον, οι καταναλωτές είναι λιγότερο πιθανό να διαβάσουν ετικέτες σε «ανθυγιεινά» τρόφιμα επειδή όταν τα αγοράζουν το κάνουν για απόλαυση και αποφεύγουν τις πληροφορίες που τους αποθαρρύνουν από αυτή την απόλαυση. Εξάλλου, δεν λείπουν και εκείνοι που μπορεί να θεωρήσουν χειραγώγηση ένα σύστημα επισήμανσης που τους προτρέπει (με χρώματα ή άλλους κώδικες) να καταναλώσουν ή να μην καταναλώσουν κάτι.
Τέλος, εκείνο που θα πρέπει επίσης να προβληματίσει είναι η χρήση διαφορετικών συστημάτων F-O-P στα κράτη μέλη της Ε.Ε. Αν ένα σύστημα F-O-P συνιστάται από ένα κράτος μέλος, αυτό σημαίνει ότι ο μέσος καταναλωτής μπορεί να προτιμά τα προϊόντα που φέρουν τη συγκεκριμένη ετικέτα και συνεπώς να ωθεί τις επιχειρήσεις της Ε.Ε. να θέσουν την ετικέτα σε όλα τα προϊόντα που τοποθετούν στη συγκεκριμένη αγορά. Στην περίπτωση αυτή, η χρήση διαφορετικών συστημάτων F-O-P στην αγορά της Ε.Ε. θα οδηγήσει σε σημαντική οικονομική επιβάρυνση τις επιχειρήσεις τροφίμων, σε κατακερματισμό της ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς, αλλά και σε σύγχυση και έλλειψη εμπιστοσύνης τους καταναλωτές. Ως εκ τούτου, είναι απαραίτητο να υπάρξει μια κοινή εναρμονισμένη προσέγγιση, ένα ενιαίο σύστημα που θα ισχύει σε όλα τα κράτη μέλη.
Μία ακόμη πηγή προβληματισμού είναι το εάν ένα F-O-P σύστημα που θα αξιολογεί το τρόφιμο, θα ήταν κατάλληλο για μερικά παραδοσιακά προϊόντα και τοπικές σπεσιαλιτέ (τυριά, έλαια, προϊόντα κρέατος κ.ά.), ή εάν αντιθέτως θα απέτρεπε κάποιον καταναλωτή να αγοράσει.
Σε αυτό το φόντο, η ευρωπαϊκή βιομηχανία τροφίμων και ποτών φαίνεται να υποστηρίζει ως επί το πλείστον το εθελοντικό F-O-P σύστημα. Σε αυτό το πλαίσιο, κάποιοι κλάδοι αντιτίθενται σε ένα σύστημα χρωματικού κώδικα, υποστηρίζοντας ότι αυτό μπορεί να προκαλέσει σύγχυση στους καταναλωτές σχετικά με την έννοια των χρωμάτων και να καταλήξει υπερβολικά επικριτικό. Επιπλέον, κάποιες αλυσίδες λιανεμπορίου έχουν αρχίσει να χρησιμοποιούν συστήματα F-O-P, συμπεριλαμβανομένων αυτών με χρωματική κωδικοποίηση. Συνολικά πάντως ο κλάδος τροφίμων και ποτών, μέσω της οργάνωσης FoodDrinkEurope, υποστηρίζει ότι απαιτείται ένας σαφής οδικός χάρτης για την ευθυγράμμιση όλων των ενδιαφερομένων μερών σε ένα ενιαίο, εναρμονισμένο και εθελοντικό σύστημα διατροφικής επισήμανσης στο εμπρόσθιο μέρος της συσκευασίας, που θα βοηθά τους καταναλωτές να επιλέξουν διαφοροποιημένη και ισορροπημένη διατροφή.
Στο παιχνίδι και οι Ευρωπαίοι αγρότες και οι συνεταιρισμοί τους, που αναγνωρίζουν ότι οι διατροφικές πληροφορίες επιτρέπουν στους καταναλωτές να υιοθετήσουν μια πιο υγιεινή και ισορροπημένη διατροφή, ωστόσο αντιτίθενται σε συστήματα με χρωματικούς κώδικες που εστιάζουν σε αρνητικά θρεπτικά στοιχεία, καθώς θεωρούν ότι κάτι τέτοιο αγνοεί τη συνολική διατροφική συμβολή των γεωργικών προϊόντων που είναι πλούσια σε βασικά θρεπτικά συστατικά. Η Copa & Cogeca, μάλιστα, επισημαίνει ότι οποιαδήποτε θεσμική απόφαση επί του θέματος οφείλει να λαμβάνει υπόψη την πολυπλοκότητα των αγροδιατροφικών προϊόντων και να μην βασίζεται αποκλειστικά σε ορισμένα θρεπτικά συστατικά. Κι αυτό γιατί αν κάποιος εστιάσει αποκλειστικά σε έναν πολύ περιορισμένο αριθμό συστατικών όπως η ζάχαρη, το λίπος και το αλάτι ή η πρόσληψη θερμίδων, καταλήγει να αφήσει στην άκρη πολύτιμα και θρεπτικά προϊόντα όπως το μέλι και να προτιμήσει προϊόντα όπως αναψυκτικά με ασπαρτάμη.
Τα επόμενα δύο έτη, είναι σίγουρο ότι η συζήτηση θα φουντώσει. Προς το παρόν, ας δούμε στις επόμενες σελίδες ποια είναι τα βασικά συστήματα F-O-P διατροφικής σήμανσης που υπάρχουν σήμερα σε ευρωπαϊκές χώρες, αλλά και την επίσημη θέση της ευρωπαϊκής βιομηχανίας κρέατος.
Ιταλο-γαλλική διαμάχη με χρώματα και… μπαταρίες
Μοιάζει με ακήρυχτο πόλεμο, και μάλιστα σιωπηλό. Οι αντιθέσεις πίσω από την υιοθέτηση ενός ενιαίου συστήματος διατροφικής επισήμανσης στην Ε.Ε. δεν έχουν μέχρι στιγμής φανεί ανοιχτά, όμως το non paper που κατέθεσαν 7 χώρες στο πρόσφατο Συμβούλιο Υπουργών Γεωργίας δείχνει ότι βρισκόμαστε στο στάδιο… σύμπηξης συμμαχιών.
Από τη μια οι «7» με την Ιταλία μπροστάρη και από την άλλη οι χώρες που έχουν υιοθετήσει ή προτίθενται να υιοθετήσουν το εκ Γαλλίας ορμώμενο Nutri-Score (Γαλλία, Γερμανία, Βέλγιο, Ισπανία, αλλά και ευρωπαϊκές πολυεθνικές τροφίμων όπως και αλυσίδες λιανεμπορίου).
Σε ανύποπτο χρόνο, από τις αρχές ακόμη του 2020, τα δημοσιεύματα στον ιταλικό Τύπο ήταν πολύ χαρακτηριστικά: όταν η Ιταλία παρουσίασε ένα σύστημα επισήμανσης που χρησιμοποιεί ως σύμβολο την μπαταρία, οι τίτλοι ήταν κάτι σαν: «Η ιταλική απάντηση στο Nutri-Score», δείχνοντας ότι έχει δημιουργηθεί μια σοβαρή αντίθεση.
Εδώ και πολύ καιρό η Ιταλία δεν αισθανόταν άνετα με την (υπαρκτή) προοπτική να υιοθετηθεί πανευρωπαϊκά το Nutri-Score, και είχε τους λόγους της. Το σήμα αυτό χρησιμοποιεί χρωματικό κώδικα (από σκούρο πράσινο για το πιο υγιεινό τρόφιμο, έως σκούρο κόκκινο για το λιγότερο υγιεινό) για να σηματοδοτήσει το διατροφικό σκορ ενός τροφίμου αναλόγως της περιεκτικότητάς του σε ζάχαρη, λιπαρά, αλάτι. Οι Ιταλοί πιστεύουν ότι ένα τέτοιο σύστημα βάζει πολύ διαφορετικά τρόφιμα στο ίδιο επίπεδο των χρωματικών διαβαθμίσεων και ότι θα χρωματίζει με βαθύ πορτοκαλί έως κόκκινο μερικά εμβληματικά προϊόντα της όπως το έξτρα παρθένο ελαιόλαδο, το προσιούτο ντι Πάρμα, το παρμιτζάνο Ρετζάνο. Η ίδια η μεσογειακή διατροφή, που διακρίνεται διεθνώς για την υγιεινή της διάσταση, πλήττεται από το Nutri-Score, λένε οι Ιταλοί, που επιχειρηματολογούν ότι στο Nutri-Score το έξτρα παρθένο ελαιόλαδο βρίσκεται στο πορτοκαλί, αλλά η Κόκα Κόλα χωρίς ζάχαρη παίρνει ένα μεγαλοπρεπές πράσινο.
Η «ιταλική απάντηση στο Nutri-score» ήταν το σύστημα Nutrinform, η μπαταρία, η οποία «γεμίζει» με το επί της συνιστώμενης ημερήσιας πρόσληψης ποσοστό θερμίδων ή θρεπτικών ουσιών που περιλαμβάνονται σε μια μερίδα ενός συγκεκριμένου τροφίμου. «Το δικό μας σύστημα δεν ενοχοποιεί, δεν δίνει καλούς ή κακούς βαθμούς», λένε οι Ιταλοί, ενώ ο αντίλογος (υπέρ του Nutri-Score) μιλά για ένα σχήμα που με απλό τρόπο δίνει την απαραίτητη πληροφορία στον καταναλωτή.
Η διαμάχη είναι προφανές ότι θα συνεχιστεί, αλλά ο ρυθμός και η ένταση είναι άγνωστα, καθώς ο δρόμος μπροστά είναι μακρύς, με την Κομισιόν να πρέπει να πάρει μια απόφαση υπέρ κάποιου συστήματος διατροφικής επισήμανσης, εντός του 2022. Μέχρι τότε οι αντιμαχόμενες πλευρές θα έχουν χρόνο για να θέοτυν σε κάθε ευκαιρία τα επιχειρήματά τους, αλλά και να δημιουργούν τετελεσμένα...
