Meat News #138
Ο ΟΠΕΚΕΠΕ σε κρίσιμη καμπή
Related Articles
Ο ΟΠΕΚΕΠΕ είναι ο δημόσιος οργανισμός που έχει αναλάβει να εφαρμόζει την Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην Ελλάδα. Δεν νομοθετεί, αλλά λειτουργεί ως εκτελεστικό όργανο, διανέμοντας ευρωπαϊκά κονδύλια σε αγρότες και την ύπαιθρο.
Θεωρείται βασικός φορέας για την αγροτική ανάπτυξη της χώρας και μπορεί να παίξει κομβικό ρόλο, αν υπάρχει σταθερή και διακομματική πολιτική στήριξη.
Αυτά υπογραμμίζει σε αναλυτική ανακοίνωσή του ο Πανελλήνιος Σύλλογος Εργαζομένων στον ΟΠΕΚΕΠΕ.
Έργο και απαξίωση
Σε 23 χρόνια λειτουργίας, ο ΟΠΕΚΕΠΕ έχει προχωρήσει σε σημαντικό ψηφιακό και ελεγκτικό εκσυγχρονισμό του συστήματος ΟΣΔΕ. Παρ' όλα αυτά, τα τελευταία χρόνια έχει δεχθεί συστηματική απαξίωση, με αποτέλεσμα να αποδυναμώνεται η λειτουργία του και να δυσχεραίνεται η εργασία των υπαλλήλων του, που καλούνται να συνεχίσουν τις πληρωμές μέσα σε ένα αρνητικό κλίμα.
Τα πρόστιμα από την Ε.Ε.
Το πρόσφατο πρόστιμο των 415 εκατομμυρίων ευρώ αφορά τα έτη 2016-2023 και δεν είναι το μόνο που έχει επιβληθεί στην Ελλάδα. Από το 2002 μέχρι σήμερα, οι συνολικές δημοσιονομικές διορθώσεις φτάνουν τα 3,2 δισ., από τα οποία 675 εκατομμύρια επιστράφηκαν ύστερα από νίκες της Ελλάδας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Τα περισσότερα επιστραφέντα αφορούν στη διεύρυνση του ορισμού των βοσκοτόπων.
Το πρόστιμο των 415 εκατ. αντιστοιχεί σε μόλις 4,6% των 70 δισ. ευρώ που καταβλήθηκαν συνολικά στους αγρότες αυτά τα χρόνια. Οι έλεγχοι της Κομισιόν εφαρμόζονται σε όλα τα κράτη μέλη με βάση τους ευρωπαϊκούς κανονισμούς.
Ποιοι είναι οι λόγοι των προστίμων
Οι βασικές αιτίες των προστίμων εντοπίζονται:
- Στην αδυναμία ενίσχυσης του Ολοκληρωμένου Συστήματος (ΟΣΔΕ) με απαραίτητες βάσεις δεδομένων (όπως το κτηματολόγιο, τα σχέδια βόσκησης, τα ηλεκτρονικά μισθωτήρια και τα μητρώα κτηνοτροφίας),
- Στις ελλείψεις στους επιτόπιους ελέγχους, στους μηχανισμούς συμμόρφωσης και επιβολής κυρώσεων,
- Στην καθυστέρηση επικαιροποίησης στοιχείων,
- Στην υποστελέχωση του ΟΠΕΚΕΠΕ και των συνεργαζόμενων υπηρεσιών, όπως τα δημόσια κτηνιατρεία.
Τα πρόστιμα δεν αφορούν περιπτώσεις διαφθοράς που ερευνώνται από την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία, αλλά αδυναμίες στην εφαρμογή της ΚΑΠ, που βαρύνουν τελικά το κράτος-μέλος.
Προειδοποιήσεις και καθυστερήσεις
Οι εργαζόμενοι, ατομικά ή μέσω του Συλλόγου τους, είχαν προειδοποιήσει για τις διαχρονικές ελλείψεις, αλλά οι παρεμβάσεις αργούσαν ή αγνοούνταν. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι ελλείψεις του 2022 και οι καθυστερήσεις στον διαγωνισμό για το νέο πληροφοριακό σύστημα το 2023, που ακόμα δεν έχει συμβασιοποιηθεί, με αποτέλεσμα να μην καλύπτονται οι ανάγκες του Οργανισμού.
Το πρόβλημα της υποστελέχωσης
Η υποστελέχωση επιδεινώθηκε κατά τη διάρκεια των μνημονίων. Αν και η χώρα βγήκε από τα μνημόνια το 2018, οι περικοπές συνεχίζονται, ακόμα και στον ΟΠΕΚΕΠΕ, παρ' όλο που στους ελεγκτικούς μηχανισμούς συνήθως συνιστάται ενίσχυση. Αυτό δείχνει την αντίφαση της πολιτικής που ακολουθείται, καθώς πρόκειται για έναν οργανισμό που διαχειρίζεται δημόσιο χρήμα και προστατεύει το ελληνικό δημόσιο από επιβαρύνσεις.
Ποιος είναι ο ΟΠΕΚΕΠΕ και τι κάνει;
Ο ΟΠΕΚΕΠΕ είναι ο Οργανισμός που διαχειρίζεται τα ευρωπαϊκά χρήματα για τη γεωργία στην Ελλάδα. Δεν νομοθετεί, αλλά εφαρμόζει τις αποφάσεις της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ). Στόχος του είναι να στηρίζει την ελληνική ύπαιθρο και τους αγρότες, μεταφέροντας τα κονδύλια που προέρχονται από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Ο Οργανισμός θα μπορούσε να έχει κεντρικό ρόλο στην αγροτική ανάπτυξη της χώρας, αν υπήρχε σταθερή πολιτική υποστήριξη. Έχει ήδη υλοποιήσει σημαντικά έργα, όπως ο εκσυγχρονισμός του Ολοκληρωμένου Συστήματος Διαχείρισης και Ελέγχου (ΟΣΔΕ), που καταγράφει τις γεωργικές εκτάσεις και τις ενισχύσεις.
Κατηγορίες, πρόστιμα και παρανοήσεις
Τα τελευταία χρόνια ο ΟΠΕΚΕΠΕ δέχεται κριτική και κατηγορίες για κακή διαχείριση. Πολλοί αγνοούν ότι πίσω από τον Οργανισμό υπάρχουν εργαζόμενοι που παλεύουν καθημερινά με προβλήματα και συνεχίζουν τις πληρωμές προς τους αγρότες κάτω από δύσκολες συνθήκες.
Το πρόσφατο πρόστιμο των 415 εκατομμυρίων ευρώ αφορά τα έτη 2016–2023 και δεν είναι το μοναδικό. Από το 2002 έως σήμερα, έχουν επιβληθεί στην Ελλάδα διορθώσεις ύψους περίπου 3,2 δισ. ευρώ. Ωστόσο, περίπου 675 εκατ. ευρώ επιστράφηκαν μετά από αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, ειδικά για το θέμα των βοσκοτόπων.
Τα πρόστιμα αυτά δεν προέρχονται από απάτες ή ποινικές υποθέσεις, αλλά από παραλείψεις στην εφαρμογή των ευρωπαϊκών κανόνων.
Γιατί μας επιβάλλουν πρόστιμα;
Οι βασικοί λόγοι για τα πρόστιμα σχετίζονται με:
- Ανεπαρκές πληροφοριακό σύστημα: Δεν έχει ενσωματωθεί σωστά το Κτηματολόγιο, το Δασολόγιο, τα ηλεκτρονικά μισθωτήρια και άλλα εργαλεία στο σύστημα.
- Ελλείψεις σε προσωπικό: Ο ΟΠΕΚΕΠΕ και άλλες συναρμόδιες υπηρεσίες (π.χ. δημόσια κτηνιατρεία) είναι υποστελεχωμένες.
- Ανεπάρκεια ελέγχων: Υπάρχουν ελλείψεις στους ελέγχους επί του πεδίου και στα συστήματα επιβολής κυρώσεων.
Οι καταλογισμοί δεν αφορούν έρευνες της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας, αλλά αδυναμίες του κράτους στην εφαρμογή της αγροτικής πολιτικής, τις οποίες «χρεώνεται» ο εκάστοτε Οργανισμός Πληρωμών.
Τι προσπάθησαν να κάνουν οι εργαζόμενοι
Οι εργαζόμενοι του ΟΠΕΚΕΠΕ έχουν πολλές φορές κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου για τις ελλείψεις και τα προβλήματα του Οργανισμού. Έχουν ενημερώσει αρμόδιους φορείς και υπουργεία, όμως συχνά δεν υπήρξε ανταπόκριση ή υπήρξαν μεγάλες καθυστερήσεις.
Ένα παράδειγμα είναι το πληροφοριακό σύστημα του 2023, που λόγω καθυστερήσεων δεν μπορούσε να καλύψει τις ανάγκες της χώρας. Παράλληλα, η συνεχιζόμενη μείωση του προσωπικού, ειδικά την περίοδο των μνημονίων, αποδυνάμωσε κρίσιμες δομές, ενώ έρχεται σε αντίθεση με τις συστάσεις των Θεσμών για ενίσχυση των ελεγκτικών υπηρεσιών.
Ο ΟΠΕΚΕΠΕ είναι ένας πολύτιμος μηχανισμός για την αγροτική ανάπτυξη της χώρας. Παρά τις δυσκολίες, συνεχίζει να λειτουργεί χάρη στην προσπάθεια των εργαζομένων του. Αν λυθούν οι χρόνιες ελλείψεις και υπάρξει πολιτική βούληση, μπορεί να αναβαθμιστεί ουσιαστικά ο ρόλος του και να αποφευχθούν νέες δημοσιονομικές διορθώσεις από την Ευρώπη.
