Meat News #125
Σωτήρης Αναγνωστόπουλος, Γ.Γ.Εμπορίου και Προστασίας Καταναλωτή: Τήρηση της νομοθεσίας χωρίς παρεκκλίσεις
Related Articles
Ο έλεγχος της αγοράς συνδέεται με τη νομιμότητα και δημιουργεί παρακαταθήκη για βελτίωση των υπηρεσιών και προστασία του καταναλωτή, αλλά ταυτόχρονα προάγει και τον υγιή ανταγωνισμό των επιχειρήσεων, υποστηρίζει ο γενικός γραμματέας Εμπορίου και Προστασίας Καταναλωτή, στη συνέντευξη που παραχώρησε στο Meat News.
Συνέντευξη στη Λόλα Σκαλτσά. Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Meat News #123, Φεβρουάριος 2024
Meat News: Κύριε Αναγνωστόπουλε, τα πρόστιμα που επιβάλλονται θεωρείτε πως είναι ικανά να αποτελέσουν αποτρεπτικό παράγοντα στην παραβατικότητα; Οι ελεγκτικοί μηχανισμοί είναι ικανοί να αντιμετωπίσουν τις επικρατούσες συνθήκες της αγοράς;
Σωτήρης Αναγνωστόπουλος: Τα πρόστιμα που έχουν επιβληθεί τα τελευταία δύο έτη στην Ελλάδα δεν έχουν αντίστοιχο ιστορικό προηγούμενο στην ελληνική αγορά και, κατά κοινή ομολογία, έχουν επηρεάσει πολύ τον τρόπο με τον οποίον η αγορά επιδιώκει να συμμορφωθεί με τις επιταγές της νομοθεσίας. Είναι γνωστό ότι στο κοντινό παρελθόν υπήρχε η αίσθηση ότι καίτοι η πολιτεία θεσπίζει αρκετούς και άρτιους νόμους για την προστασία του καταναλωτή, και του θεμιτού ανταγωνισμού μεταξύ των επιχειρήσεων, οι ελεγκτικοί της μηχανισμοί αδυνατούσαν να επιτηρήσουν την εφαρμογή τους. Το αποτέλεσμα της ελεγκτικής αδυναμίας του κράτους ήταν να υπάρχει χαμηλή συμμόρφωση των επιχειρήσεων με τους νόμους του κράτους και η δημιουργία κλίματος δυσπιστίας των καταναλωτών, αλλά και τον νομοταγών επιχειρηματιών, απέναντι στους θεσμούς.
Σήμερα, ο ελεγκτικός μηχανισμός του Υπουργείου Ανάπτυξης, της Γενικής Γραμματείας Εμπορίου και της ΔΙΜΕΑ, είναι πολύ ισχυρότερος, με περισσότερο προσωπικό, καλύτερα και περισσότερα μέσα και εξοπλισμό και σύγχρονα ψηφιακά εργαλεία που επιτρέπουν το μαζικό και αναλυτικό έλεγχο της συμπεριφοράς των εμπορικών επιχειρήσεων σε πραγματικό χρόνο. Καίτοι, λοιπόν, η ελληνική αγορά διέρχεται από μία παγκόσμια πληθωριστική κρίση, που τονίζει τις αδυναμίες και τις στρεβλώσεις της, ο ελεγκτικός μηχανισμός είναι πλέον, ίσως για πρώτη φορά από το 2020 και έπειτα, που μπορεί να επιβάλλει την τήρηση της νομοθεσίας χωρίς παρεκκλίσεις.
Meat News: Υπάρχουν κάποιες συγκεκριμένες κατηγορίες εταιρειών που έχετε παρατηρήσει πως επαναλαμβάνουν τις παραβάσεις τους; Και αν ναι, τι προβλέπεται γι’ αυτές;
Σωτήρης Αναγνωστόπουλος: Κατά τα πρώτα στάδια της λειτουργίας της ΔΙΜΕΑ και την επιβολή των πρώτων μεγάλων προστίμων για την αντιμετώπιση του παρεμπορίου αλλά και των κανόνων ΔΙΕΠΠΥ υπήρχε η πεποίθηση, από αρκετές επιχειρήσεις, ότι η αυξημένη ελεγκτική δραστηριότητα οφειλόταν στην πολιτική συγκυρία και ότι, με τον καιρό, θα ατονούσε όπως συνήθως συνέβαινε στο παρελθόν. Στο πλαίσιο αυτό αρκετές επιχειρήσεις, κυρίως στο χώρο της εμπορίας υγρών καυσίμων, επεδείκνυαν συνεχιζόμενη παραβατικότητα, ακόμα και μετά την επιβολή των προστίμων. Σήμερα, εφόσον η ελεγκτική προσπάθεια όχι μόνο δεν ατόνησε αλλά ενισχύθηκε, έχει γίνει σαφές σε όλους ότι η πολιτεία εννοεί τα μέτρα που ψηφίζει η Βουλή και ότι θα τα εφαρμόσει απαρέγκλιτα. Συνεπώς, η επαναλαμβανόμενη παραβατικότητα έχει γίνει πλέον σπάνια, αλλά και ακριβή για τους παραβάτες, αφού γνωρίζουν με βεβαιότητα ότι ο ελεγκτικός μηχανισμός του υπουργείου Ανάπτυξης θα τους ελέγξει και θα επιβάλει πρόστιμα όσες φορές χρειαστεί, μέχρι να τροποποιήσουν τη συμπεριφορά τους.
Meat News: Μέσα από τις μελέτες και την εμπειρία σας, εκτός από τις ελεγκτικές διαδικασίες και τα πρόστιμα, υπάρχει κάποιος άλλος τρόπος να προστατευτεί ο καταναλωτής από την αθέμιτη κερδοφορία;
Σωτήρης Αναγνωστόπουλος: Ο έλεγχος της αγοράς, όσο ενδελεχής και αν είναι, δρα πάντοτε κατασταλτικά, δηλαδή μετά την παραβίαση των δικαιωμάτων του καταναλωτή. Συνεπώς, ο έλεγχος δεν μπορεί να υποκαταστήσει το σημαντικότερο όπλο του καταναλωτή στην αγορά, τη δυνατότητα σύγκρισης και επιλογής.
Ένα σημαντικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει ο καταναλωτής στην καθημερινότητά του είναι η έλλειψη γνώσης των τιμών που επικρατούν στην αγορά για τα προϊόντα που τον ενδιαφέρουν. Έτσι, συνήθως κάνει τις αγοραστικές του επιλογές σύμφωνα με την πληροφορία που βλέπει στο ράφι ενός καταστήματος, δίνοντας συνήθως έμφαση στις μεγάλες εκπτώσεις και τις προσφορές, ακόμα και αν αυτές είναι πλασματικές αφού αναφέρονται σε εξαιρετικά υψηλές τιμές αναφοράς. Είναι λοιπόν σημαντικό για την πολιτεία να λειτουργήσει σε δύο άξονες: αφενός να προσφέρει στους καταναλωτές δυναμικά εργαλεία σύγκρισης τιμών, όπως το e-katanalotis και, αφετέρου, να καταπολεμήσει με κάθε διαθέσιμο μέσο τις παραπλανητικές εκπτώσεις που αλλοιώνουν τα κριτήρια επιλογής του καταναλωτή.
Meat News: Το φυσικό ή το ηλεκτρονικό εμπόριο ενέχει περισσότερες περιπτώσεις αισχροκέρδειας και τι πρέπει να προσέχει ο καταναλωτής;
Σωτήρης Αναγνωστόπουλος: Δεν υπάρχουν ουσιαστικές διαφορές στα δύο ήδη εμπορίου ως προς τον κίνδυνο εμφάνισης κρουσμάτων αθέμιτης κερδοφορίας. Ωστόσο, στο ηλεκτρονικό εμπόριο ο καταναλωτής έχει περισσότερες επιλογές σύγκρισης, άρα και ορθολογικής επιλογής, αφού μπορεί να χρησιμοποιήσει με ευχέρεια μηχανές αναζήτησης και σύγκρισης τιμών που δεν επηρεάζονται από τις διάφορες τακτικές marketing των επιχειρήσεων. Από την άλλη πλευρά, οι καταναλωτές θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί κατά τις αγορές τους στο Διαδίκτυο αφού υπάρχουν κίνδυνοι που οφείλονται σε τακτικές phishing, ηλεκτρονικής απάτης ή άλλων αθέμιτων εμπορικών πρακτικών, όπως η μη παράδοση ή η καθυστερημένη παράδοση προϊόντων. Στο πλαίσιο αυτό, οι καταναλωτές πρέπει να χρησιμοποιούν ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής, όπως χρεωστικές ή προπληρωμένες κάρτες, σε ασφαλές τραπεζικό περιβάλλον και να μην βάζουν χρήματα απευθείας στο λογαριασμό του εμπόρου, προκειμένου να μπορούν να διεκδικήσουν τα χρήματά τους, αν κάτι δεν πάει καλά.
Meat News: Η αισχροκέρδεια είναι πιο έντονη τα τελευταία χρόνια; Θεωρείτε πως υπάρχει κάποιος ειδικός λόγος που συμβαίνει;
Σωτήρης Αναγνωστόπουλος: Όχι, φαινόμενα αθέμιτης κερδοφορίας υπήρχαν πάντοτε, τόσο στην Ελλάδα όσο και σε κάθε άλλη χώρα. Ωστόσο, σε περιόδους παγκόσμιας πληθωριστικής κρίσης, όπως αυτή που διανύουμε τα τελευταία δύο έτη, η αποκόμιση επιπρόσθετου κέρδους από κάποιους, κακούς επιχειρηματίες, είναι πιο εύκολη αφού οι τιμές μεταβάλλονται συχνά και οι καταναλωτές, συχνά, δεν έχουν σταθερό μέτρο σύγκριση τιμών. Επιπρόσθετα, σήμερα γίνεται περισσότερος λόγος για τα φαινόμενα αθέμιτης κερδοφορίας λόγω και της μεγάλης ηθικής απαξίας που έχει μία τέτοια επιχειρηματική συμπεριφορά κατά τη διάρκεια μίας πολύ σοβαρής πληθωριστικής κρίσης.
Meat News: Γνωρίζετε εάν αντίστοιχες υπηρεσίες της Ε.Ε. μετέρχονται ίδιων μέτρων με τα δικά μας ή υπάρχει και κάτι περισσότερο αποτελεσματικό που θα μπορούσαμε να εφαρμόσουμε; Ρωτάω με δεδομένο πως πολλές εταιρείες στις οποίες έχουν επιβληθεί πρόστιμα είναι πολυεθνικές, επομένως πιθανόν να έχουν παραβατική συμπεριφορά και σε άλλες χώρες.
Σωτήρης Αναγνωστόπουλος: Κάθε κράτος-μέλος της Ε.Ε. εφαρμόζει τα μέτρα που θεωρεί πιο κατάλληλα για την αντιμετώπιση των συνεπειών της πληθωριστικής κρίσης ανάλογα με τη δομή της οικονομίας του, τη δομή της αγοράς του αλλά και τη νοοτροπία των επιχειρήσεων και των καταναλωτών που δραστηριοποιούνται εντός του. Ένα μέτρο που έχει αποτέλεσμα στην Ελλάδα, ίσως να μην έχει αποτέλεσμα στη Γερμανία και το αντίθετο. Αυτό που είναι σε κάθε περίπτωση βέβαιο είναι ότι οι συνέπειες της παγκόσμιας πληθωριστικής κρίσης δεν μπορούν να ξεπεραστούν με απλοϊκά μέτρα όπως η μείωση του ΦΠΑ ή επιβολή οριζόντιων πλαφόν στις τιμές των προϊόντων. Αυτές οι λύσεις απέτυχαν, όπου εφαρμόστηκαν και όταν αποσύρθηκαν δημιουργήσαν μία ακόμα μεγαλύτερη δυσκολία στην αγορά από αυτήν την οποία επιδίωκαν να αντιμετωπίσουν.
Είναι σαφές ότι το πρόβλημα του πληθωρισμού είναι ένα εξαιρετικά σύνθετο μακροοικονομικής φύσης πρόβλημα, που δύσκολα αντιμετωπίζεται με μέτρα μικροοικονομικής υφής. Σίγουρα, όμως, δεν αντιμετωπίζεται με «θαυματουργά μέτρα» και «μαγικά ραβδιά» όπως αυτά που συχνά προτείνονται, χωρίς εμβάθυνση, από την αντιπολίτευση. Ένας από τους πολλούς ορισμούς του λαϊκισμού είναι η διατύπωσης προτάσεων για την αντιμετώπιση σύνθετων οικονομικών προβλημάτων με απλά και εκλαϊκευμένα μέτρα. Η Ελλάδα όμως έχει περάσει από αυτό το στάδιο, έχει ζήσει και έχει πληρώσει ακριβά τις συνέπειες του λαϊκισμού, και πρέπει να κοιτάξει με ρεαλισμό μπροστά προκειμένου να αναπτυχθεί με υψηλούς ρυθμούς και να βελτιωθεί η ζωή όλων των Ελλήνων.
Σε υψηλά επίπεδα η συμμόρφωση ως προς τους κανόνες ΔΙΕΠΠΥ στον κλάδο του κρέατος
Meat News: Από τις ανακοινωμένες παραβάσεις-πρόστιμα της ΔΙΜΕΑ για ζητήματα ΔΙΕΠΠΥ βλέπουμε ότι το 2023 καταγράφηκαν 30 επιχειρήσεις κρέατος με συνολικά πρόστιμα 47.000€. Έχουμε μια εικόνα ποιο είναι το ποσοστό της παραβατικότητας του κλάδου;
Σωτήρης Αναγνωστόπουλος: Η ΔΙΜΕΑ ελέγχει, μεταξύ άλλων και την τήρηση των κανόνων ΔΙΕΠΠΥ σε όλο το φάσμα της αγοράς άρα και στο χώρο της αγοράς κρέατος, κυρίως στο στάδιο της διάθεση των προϊόντων κρέατος προς τον καταναλωτή. Ωστόσο, η ΔΙΜΕΑ επικουρείται και από τις ελεγκτικές υπηρεσίες των Περιφερειών σε όλη τη χώρα και οι οποίες διενεργούν τους δικούς τους ανεξάρτητους ελέγχους στο πεδίο της τήρησης των αγορανομικών κανόνων ΔΙΕΠΠΥ. Επιπρόσθετα, ο κλάδος της εμπορίας προϊόντων κρέατος ελέγχεται και από υπηρεσίες όπως ο ΕΦΕΤ, τις υπηρεσίες υγειονομικού ελέγχου αλλά και τις υπηρεσίες του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης για ζητήματα που αφορούν την ποιότητα των διακινούμενων προϊόντων, την επισήμανση της καταγωγής τους και την τήρηση των υγειονομικών διατάξεων προκειμένου να προστατευθεί η υγεία του καταναλωτή.
Σε ό,τι αφορά στην παραβατικότητα του κλάδου και στο μέτρο που αφορά την τήρηση των αγορανομικών κανόνων ΔΙΕΠΠΥ, η συμμόρφωση φαίνεται ότι κινείται σε υψηλά επίπεδα και το γεγονός αυτό οφείλεται, πρωτίστως, στον επαγγελματισμό της συντριπτικής πλειοψηφίας των επιχειρηματιών της αγοράς κρέατος. Το γεγονός αυτό επιβεβαιώνει τη σημασία που έχει ο στενός έλεγχος της αγοράς για την τήρηση της νομιμότητας και δημιουργεί την απαίτηση για ακόμη καλύτερες υπηρεσίες προς τον καταναλωτή αλλά και τον καθαρό ανταγωνισμό μεταξύ των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στον κλάδο.
