Σκέψεις για το νέο πρόγραμμα μεταποίησης αγροτικών προϊόντων

Related Articles

Το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων ανακοίνωσε ένα νέο πρόγραμμα χρηματοδότησης για τη μεταποίηση, την εμπορία και την ανάπτυξη γεωργικών προϊόντων, στο πλαίσιο του Στρατηγικού Σχεδίου της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΣΣ ΚΑΠ) για την περίοδο 2023–2027. Ο αρχικός προϋπολογισμός του προγράμματος ανέρχεται σε 135 εκατομμύρια ευρώ, με δυνατότητα υπερδέσμευσης αν υποβληθούν πολλές αιτήσεις.

Το πρόγραμμα αφορά επενδύσεις ύψους από 400.001 ευρώ έως 5.000.000 ευρώ, ενώ η επιχορήγηση κυμαίνεται από 40% έως 75% ανάλογα με την περιφέρεια. Η υψηλότερη ενίσχυση προβλέπεται για τα μικρά νησιά του Αιγαίου (75%), ενώ η χαμηλότερη αφορά την Περιφέρεια Αττικής (40%).

Σκοπός, σύμφωνα με την ανακοίνωση, είναι η αύξηση της προστιθέμενης αξίας των εγχώριων προϊόντων, η στροφή προς την καινοτομία, η ενίσχυση της εξαγωγικής δυνατότητας και η δημιουργία θέσεων εργασίας. Οι επιλέξιμοι τομείς περιλαμβάνουν ευρύ φάσμα γεωργικών προϊόντων (κρέας, γάλα, μέλι, ελαιούχα, κρασί, αρωματικά φυτά κ.ά.), με έμφαση σε εκείνα του Παραρτήματος Ι της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ε.Ε. (ΣΛΕΕ).

Δικαιούχοι είναι νομικά και φυσικά πρόσωπα, συμπεριλαμβανομένων αγροτικών συνεταιρισμών και οργανώσεων παραγωγών, εφόσον πληρούν συγκεκριμένες προϋποθέσεις όπως η μη ύπαρξη προβληματικής οικονομικής κατάστασης και η δραστηριοποίησή τους σε συγκεκριμένους κλάδους.

Η διαδικασία των αιτήσεων θα πραγματοποιηθεί μέσω του πληροφοριακού συστήματος ΟΠΣΚΕ, ενώ η πρόσκληση θα δημοσιευτεί στο ΔΙΑΥΓΕΙΑ και στους ιστότοπους των αρμόδιων αρχών.

Ο υπουργός Κώστας Τσιάρας παρουσίασε την πρωτοβουλία ως μέσο ενίσχυσης της ελληνικής περιφέρειας, της κοινωνικής συνοχής και της τοπικής απασχόλησης, δίνοντας έμφαση στη «βιώσιμη και ανταγωνιστική αγροδιατροφική ανάπτυξη».

Ανάλυση & προβληματισμοί

Παρά τις φιλόδοξες διακηρύξεις, προκύπτουν ορισμένοι εύλογοι προβληματισμοί γύρω από τη συγκεκριμένη παρέμβαση:

1. Κατανομή πόρων και αποτελεσματικότητα: Η γενναιόδωρη χρηματοδότηση σε κάποιες περιοχές (π.χ. 75% στα μικρά νησιά) εγείρει ερωτήματα για το κατά πόσο τεκμηριώνεται η επιλογή αυτή σε αναπτυξιακά ή παραγωγικά κριτήρια και όχι μόνο σε πολιτικά ή γεωγραφικά.
2. Προσβασιμότητα μικρών παραγωγών: Οι προϋποθέσεις (υψηλό κατώτατο ύψος επένδυσης – 400.000 €) πιθανώς αποκλείουν μικρούς ή νεοεισερχόμενους παραγωγούς, ενισχύοντας μόνο μεγάλες ή ήδη εδραιωμένες επιχειρήσεις. Αυτό έρχεται σε αντίφαση με την επίκληση της «στήριξης της υπαίθρου» και της «ενίσχυσης της κοινωνικής συνοχής».
3. Κριτήρια επιλεξιμότητας και πολυπλοκότητα: Η απαίτηση να μην είναι «προβληματική» η επιχείρηση, όπως ορίζεται με βάση ευρωπαϊκούς κανονισμούς, ενδέχεται να αποκλείει επιχειρήσεις που απλώς επλήγησαν από την πανδημία ή από κρίσεις στην αγορά χωρίς να είναι διαρθρωτικά προβληματικές.
4. Κίνδυνος επιδοματισμού χωρίς αποδοτικότητα: Η χρηματοδότηση ως «κίνητρο» προς τις επιχειρήσεις δεν συνοδεύεται από συγκεκριμένα κριτήρια βιωσιμότητας ή αποδοτικότητας, πέραν της απλής ολοκλήρωσης της επένδυσης. Δεν καθίσταται σαφές πώς θα μετρηθεί η προστιθέμενη αξία ή η συμβολή στην απασχόληση.
5. Ασαφή περιβαλλοντικά κριτήρια: Αν και γίνεται αναφορά σε περιβαλλοντική καινοτομία και συμβολή κατά της κλιματικής αλλαγής, απουσιάζει ένας ξεκάθαρος μηχανισμός αξιολόγησης ή παρακολούθησης της περιβαλλοντικής απόδοσης των επενδύσεων.
6. Πολιτική ρητορική αντί για ουσιαστικά μέτρα: Οι δηλώσεις του Υπουργού δίνουν την εντύπωση ότι πρόκειται περισσότερο για επικοινωνιακή προσπάθεια ενίσχυσης του προφίλ της κυβέρνησης ως «προστάτιδας» του πρωτογενούς τομέα, χωρίς όμως να απαντούν στα χρόνια διαρθρωτικά προβλήματα της ελληνικής γεωργίας και μεταποίησης.

Η συγκεκριμένη δράση φαίνεται να προσφέρει σημαντικές δυνατότητες χρηματοδότησης, ωστόσο απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή στην υλοποίηση ώστε να μην αποτελέσει ακόμη ένα πρόγραμμα που ωφελεί κυρίως μεγάλες μονάδες, αφήνοντας εκτός τους μικρούς παραγωγούς και την πραγματική περιφέρεια που υποτίθεται ότι στοχεύει να στηρίξει.

Ουσιαστική αξιολόγηση της επίδρασης του προγράμματος θα μπορέσει να γίνει μόνο βάσει μετρήσιμων αποτελεσμάτων και όχι απλώς μέσα από τις προθέσεις που δηλώνονται σε δελτία τύπου.