Δεν προβλέπονται ουσιαστικές αλλαγές στην αγορά κρέατος το 2016, σύμφωνα τουλάχιστον με τις εκτιμήσεις των ανθρώπων που μίλησαν στο Meat News, σε αυτό το πρώτο ρεπορτάζ της χρονιάς. Κάποιες διαφοροποιήσεις στις προμηθεύτριες αγορές δεν πρόκειται να διαταράξουν την ισορροπία της ελληνικής αγοράς, η οποία «ευνοείται» από την διεθνή συγκυρία και θα συνεχίσει να απολαμβάνει σχετικά φθηνές τιμές εισαγωγής και προσφορά κρέατος. Έντονες πιέσεις δέχεται το ελληνικό κοτόπουλο, το οποίο δεν μπορεί να καλύψει την αυξημένη ζήτηση, ενώ η Εθνική Διεπαγγελματική Οργάνωση Κρέατος ετοιμάζει την «αντεπίθεση» του πρόβειου κρέατος, μέσα από ειδικό πρόγραμμα προώθησης που σχεδιάζει. Τα μερίδια στη λιανική αγορά δεν φαίνεται να αλλάζουν, παρά τις εξαγορές και τις συγχωνεύσεις που καταγράφονται στους μεγάλους ομίλους. Αντίθετα στη χονδρική αγορά έχει παρατηρηθεί ήδη μια τάση συγκέντρωσης, η οποία μάλλον θα συνεχισθεί και το 2016.
Δημοσιεύθηκε στο Meat Νews, Νο 34, Ιανουάριος 2016
Ρεπορτάζ: Γιώργος Κατερίνης
Κώστας Μερσινιάς: Νέοι προμηθευτές – συγκέντρωση της αγοράς
Τάση συγκέντρωσης του μεγαλύτερου όγκου των εισαγωγών σε λιγότερες επιχειρήσεις καταγράφει ο γνωστός αντιπρόσωπος Κώστας Μερσινιάς, καθώς και μετατόπιση αυτών από τις καθιερωμένες αγορές. Ωστόσο, δεν προβλέπει κάποια θεαματική αλλαγή στην αγορά του κρέατος για την επόμενη χρονιά, όπως λέει στο Meat News.
- Έχοντας τα στοιχεία από το κλείσιμο του 2015 θα θέλαμε την πρόβλεψή σας για την αγορά το 2016. Αναμένονται αλλαγές;
Δεν νομίζω ότι θα υπάρξει καμιά θεαματική αλλαγή. Αυτό δείχνουν τα στοιχεία των τελευταίων δέκα χρόνων, όπου οι τιμές είναι σταθερές με μικρές μόνο αυξομειώσεις. Η κατανάλωση είναι σχεδόν στα ίδια επίπεδα, παρά την εισοδηματική κρίση που έχουμε. Σε ποσοστά υφίσταται μια μείωση ενώ ο καταναλωτής έχει γίνει πιο απαιτητικός ποιοτικά στις αγορές του αναζητώντας συγχρόνως και τις οικονομικότερες επιλογές. Οι τιμές, ειδικά στο μοσχάρι, θα διατηρηθούν στα ίδια επίπεδα. Στο χοιρινό, όπου οι τιμές είναι στο χαμηλότερο επίπεδο της τελευταίας δεκαπενταετίας, θα έχουμε μια αύξηση την άνοιξη και προπαντός με την έναρξη της τουριστικής περιόδου. Στο χοιρινό υπάρχει υπερπαραγωγή. Έχει αυξήσει πάρα πολύ την παραγωγή της η Γερμανία και ειδικά η Ισπανία. Η Ισπανία έχει καταφέρει να καλυτερεύσει με γενετική βελτίωση την παραγωγή της τόσο στο βόειο, όπου ανταγωνίζεται σοβαρά τη Γαλλία, όσο και στο χοιρινό.
- Ενδέχεται να υπάρξουν αλλαγές στις προμηθεύτριες χώρες;
Παρατηρείται μια μετατόπιση στις εισαγωγές της Ελλάδας από την Ευρώπη. Σίγουρα από το 2014 έχει μπει δυναμικά η Ισπανία στην ελληνική αγορά σε βάρος της Γαλλίας. Πρόκειται για πιο ανταγωνιστική αγορά, πιο «φιλική» ενώ και οι μεταφορείς είναι πιο συγκαταβατικοί στο ναύλο. Επιπλέον με τη δημιουργία της ακτοπλοϊκής γραμμής Βαρκελώνης – Ιταλίας που μειώνει την απόσταση, μειώνεται αντίστοιχα τόσο το κόστος όσο και το ρίσκο μεταφοράς. Επιπροσθέτως, αξίζει να σημειωθεί ότι υπάρχει σημαντική διαφορά στη σχέση μεταξύ Έλληνα αγοραστή και Ισπανού προμηθευτή, συγκριτικά με αυτή με Γερμανία και Ολλανδία. Αυτό αποδεικνύεται άλλωστε από το γεγονός ότι με την εφαρμογή των capital controls το 70-80% των Ολλανδών, Γερμανών και Γάλλων προμηθευτών απαιτούσε προπληρωμή, ενώ στην Ισπανία και την Ιταλία λειτουργούσε και λειτουργεί ακόμα η πίστωση.
- Νέοι προμηθευτές αναμένονται να μπουν στην ελληνική αγορά;
Η Πολωνία έχει μπει σημαντικά στη χώρα μας ως προμηθευτής και θα έχει μέλλον, διότι έχουν γίνει μεγάλες επενδύσεις από Ολλανδούς και Δανούς. Αν και δεν έχει την ποιότητα των καθιερωμένων αγορών, βελτιώνει το προϊόν της και είναι πολύ ανταγωνιστική σε τιμές. Το ίδιο δειλά έχει μπει και η Ρουμανία, η Λιθουανία, χώρες που έχουν ακόμη μικρότερη παραγωγή.
Η Ελλάδα είναι καλός πελάτης για τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αγοράζει 300 χιλιάδες τόνους κρέατος. Όταν μπήκε η Ελλάδα στην ΕΟΚ, οι Ευρωπαίοι βρήκαν ένα καλό αγοραστή. Τότε είχαν τρία εκατομμύρια τόνους «παρεμβατικά» κρέατα και αυτό ήταν σημαντικό κίνητρο να δεχτούν τη χώρα μας, που μέχρι τότε αγόραζε από την Αργεντινή και τις ανατολικές χώρες (Ουγγαρία, Γιουγκοσλαβία).
- Τα τελευταία χρόνια έχει ξεκινήσει και μια εξαγωγική δραστηριότητα της χώρας μας στα αμνοερίφια. Αυτή η δραστηριότητα θα συνεχιστεί;
Τα τρία τελευταία χρόνια έχει σταθεροποιηθεί μια εξαγωγική δραστηριότητα και έχουμε καταφέρει να μπούμε στην αγορά της Ιταλίας, της Ισπανίας και της Πορτογαλίας. Εμείς ως εταιρεία δουλεύαμε με εισαγωγές αμνοεριφίων από την Ισπανία. Αυτή τη στιγμή οι εισαγωγές αρνιών από την Ισπανία είναι σχεδόν μηδενικές και έχει γίνει η Ισπανία εισαγωγική χώρα. Το ελληνικό αρνί δεν συγκρίνεται με κανένα άλλο από την Ευρώπη, εκτός ίσως με της Σαρδηνίας, το οποίο είχε ζήτηση στην Ιταλία. Παρότι δεν υπάρχει υποδομή, το ελληνικό αρνί έχει κατακτήσει την Ευρώπη. Είναι μια αγορά στην οποία αξίζει να επενδύσουν νέοι άνθρωποι, δημιουργώντας τις κατάλληλες υποδομές. Σε τέτοιου είδους εγχειρήματα, η στήριξη του κράτους κρίνεται κατά τη γνώμη μου απολύτως απαραίτητη.
- Πιστεύετε ότι θα υπάρξουν αλλαγές στη διάρθρωση της αγοράς;
Λόγω της κρίσης και των capital controls έχουν παρουσιαστεί μέσα στο 2015 σημαντικές αλλαγές. Η αγορά μου θυμίζει το 1981, όταν πριν την ένταξή μας στην ΕΟΚ οι εισαγωγείς ήταν 15 -25 και μετά έφτασαν να γίνουν 300. Τώρα υπάρχει πάλι μια συρρίκνωση και η αγορά από τη μια πλευρά επανέρχεται στις μεγάλες οργανωμένες επιχειρήσεις, από την άλλη παρατηρείται η τάση συγκέντρωσης της λιανικής σε μεγάλα κρεοπωλεία, ενώ τέλος και η χονδρική επίσης προσανατολίζεται προς τη δημιουργία μεγάλων κρεοπωλείων, αποδεικνύοντας μια σημαντική αλλαγή της πορείας της αγοράς.
_________________________________
Νίκος Μποζιονέλος: Σταθερότητα σε ποσότητες και τιμές
«Πρέπει να μάθουμε να μην βλέπουμε ευκαιριακά την αγορά, είτε απευθυνόμαστε στον Έλληνα καταναλωτή, είτε στον επισκέπτη». Αυτή είναι η άποψη του Νίκου Μποζιονέλου, από τη γνωστή ομώνυμη εμπορική επιχείρηση. Ο ίδιος, όπως είπε στο Meat News, θεωρεί ότι το 2016 η αγορά κρέατος δεν θα παρουσιάσει σημαντικές διακυμάνσεις σε ότι αφορά τις ποσότητες και τις τιμές.
- Με βάση τον απολογισμό του 2015 πώς εκτιμάτε ότι θα πάει η αγορά το 2016;
Ευτυχώς είμαστε σε έναν κλάδο που το κρέας είναι είδος πρώτης ανάγκης, η τιμή του είναι ελκυστική και εκτιμώ πως δεν θα έχουμε μεταβολές στις ποσότητες για το 2016. Οι τιμές έχουν πιεστεί προς τα κάτω, ο τουρισμός αναμένεται πολύ ανεβασμένος στη χώρα μας, με τα γεγονότα που γίνονται στην γειτονιά μας –είμαστε η μόνη χώρα που δεν έχουμε εμπλακεί σε κάτι- και πιστεύω ότι θα πάμε πολύ δυνατά. Πιστεύω ότι θα είμαστε σε καταναλώσεις στα ίδια επίπεδα με το 2015 και ίσως πάμε και προς τα πάνω.
- Στα 5-6 τελευταία χρόνια υπήρξε μια πτώση στην κατανάλωση κρέατος, αν και όχι μεγάλη. Πιστεύετε ότι έχει σταθεροποιηθεί αυτή τη στιγμή;
Υπήρξε μια μείωση, όχι αισθητά μεγάλη. Εμείς ως εταιρεία δεν είχαμε κάποια μείωση, γιατί ίσως πήραμε μερίδιο αγοράς από κάποιες εταιρείες που έκλεισαν. Εξάλλου η πολιτική των εταιρειών μας δεν είναι ευκαιριακή, αλλά να κερδίζουμε λιγότερα και σε βάθος χρόνου. Πιστεύω πως ένα προϊόν μεγάλης διατροφικής αξίας, σε πολύ καλή τιμή, όπως είναι το κρέας, θα πληγεί λιγότερο από τις μειώσεις των εισοδημάτων.
- Αναμένονται αλλαγές στη διάρθρωση της αγοράς;
Πιστεύω ότι οι σωστές και νοικοκυρεμένες επιχειρήσεις θα παραμείνουν και θα πάνε ακόμη καλύτερα. Ήδη βλέπουμε ότι κάποιες αλυσίδες σούπερ μάρκετ έχουν αρχίσει να κλονίζονται. Αυτό δεν είναι τυχαίο. Όλοι αυτοί επιβίωναν με την ανοχή και τις πιστώσεις των προμηθευτών. Ίσως μας κάνει και καλό η κρίση, γιατί ο καθένας μαθαίνει να στηρίζεται στις δυνάμεις του και όχι στις τράπεζες και στις πιστώσεις των προμηθευτών και πρέπει να ξεχωρίσουν οι σωστοί από τους ευκαιριακούς.
- Οι τιμές αναμένεται να έχουν κάποια διακύμανση;
Οι τιμές των πουλερικών πιστεύω ότι θα αυξηθούν το επόμενο δίμηνο, διότι οι παραγωγοί χάνουν αρκετά χρήματα με τις υπάρχουσες τιμές και οι τοποθετήσεις θα μειωθούν.
Οι τιμές των χοιρινών εκτιμώ ότι θα πάρει περισσότερο χρόνο για να ανέβουν, γιατί είναι ένα είδος που παίρνει περισσότερο χρόνο για να αναπτυχθεί. Αυτή τη στιγμή οι τοποθετήσεις δεν έχουν σταματήσει, γιατί οι παραγωγοί ευελπιστούν πως θα αλλάξει η κατάσταση. Σημαντική αλλαγή στις τιμές χοιρινού δεν βλέπω πριν το Πάσχα. Μικρές αυξομειώσεις έχουμε και τώρα ανάλογα με την εποχή: στις γιορτές, ας πούμε υπάρχει μια μικρή αύξηση τιμών λόγω ζήτησης.
Στο μοσχαρίσιο κρέας έχουμε πιέσει τις τιμές στους ξένους παραγωγούς 5-6% προς τα κάτω. Από ότι φαίνεται υπάρχει αρκετός ζωικός πληθυσμός καθώς έχει μπει στο παιχνίδι η Ισπανία δυναμικά, η οποία πιέζει τις τιμές προς τα κάτω προκειμένου να πάρει μερίδιο αγοράς από τη Γαλλία.
- Άρα μπορούμε να πούμε ότι υπάρχει μια ευνοϊκή συγκυρία για την αγορά της Ελλάδας.
Το εμπάργκο που επέβαλε η Ρωσία στα ευρωπαϊκά προϊόντα δημιούργησε ένα πλεόνασμα ποσοτήτων. Οπότε οι τιμές πιέζονται για να μπορέσουν να διατεθούν όλες αυτές οι ποσότητες. Βέβαια αυτό είναι κακό για τον παραγωγό, αλλά από την πλευρά του καταναλωτή η αγορά ευνοείται.
- Μιας και αναφερθήκατε στους παραγωγούς, υπάρχει προοπτική για την ελληνική παραγωγή;
Έχω την γνώμη ότι μόνο οι κάθετες μονάδες μπορούν να επιζήσουν με την προϋπόθεση ότι έχουν δικά τους κεφάλαια. Σε διαφορετική περίπτωση τα πράγματα δεν είναι καθόλου καλά γιατί από τη μια οι τράπεζες δεν δίνουν χρήματα και από την άλλη αν δώσουν είναι πολλάκις ακριβότερα από τους αντίστοιχους ευρωπαίους παραγωγούς. Για να μην αναφερθώ στις εκτάσεις και την ιδιομορφία του εδάφους μας. Είχα επισκεφτεί μια φάρμα στην Ολλανδία με 1.000 ζώα και απασχολούσε μόνο τρία άτομα προσωπικό τα οποία έφτιαχναν και τις ζωοτροφές και την πάχυνση των ζώων.
Νομίζω ότι αν δεν σοβαρευτούμε ως επιχειρηματίες και αν δεν έχουμε το κράτος κοντά μας να μας στηρίζει, δεν μπορούμε να μιλήσουμε με σοβαρότητα για την προοπτική και το μέλλον της οικονομίας σε οποιονδήποτε τομέα.
_____________________________
Λευτέρης Γίτσας, Πρόεδρος Εθνικής Διεπαγγελματικής Οργάνωσης Κρέατος: Βάρος στα προγράμματα στήριξης
Στην προβολή και προώθηση του ελληνικού κρέατος ρίχνει το βάρος της η Εθνική Διεπαγγελματική Οργάνωση Κρέατος, η οποία ήδη δραστηριοποιείται για να αναλάβει το πρώτο τέτοιο πρόγραμμα που αφορά το πρόβειο κρέας. Ο πρόεδρος της ΕΔΟΚ, Λευτέρης Γίτσας, μας εξηγεί πού στρέφεται η δραστηριότητά της.
- Τι αναμένετε από το 2016;
Η χρονιά που διανύσαμε ήταν από τις χειρότερες. Και το 2016 δεν θα έχει διαφορές. Βέβαια από το δεύτερο μισό ενδεχομένως να υπάρξει μια μικρή αύξηση της κατανάλωσης. Όσο αφορά όμως την ελληνική παραγωγή, τους διακινητές, τη μεταποίηση και γενικά όσους εμπλέκονται με το κρέας η κατάσταση δεν περιμένουμε να αλλάξει.
Αυτό που πράγματι αξίζει να ασχοληθούμε είναι τα προγράμματα προβολής και προώθησης των κρεάτων και κυρίως του πρόβειου. Αλλά και τα υπόλοιπα προγράμματα που έχουν σχέση με την ελληνική παραγωγή, την καλύτερη ποιότητα, το καλύτερο προϊόν, με νέα προϊόντα στην αγορά και τα οποία είναι στο σχεδιασμό των τελευταίων χρόνων είτε με το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης, είτε με τα προγράμματα του Υπουργείου Ανάπτυξης. Χρειάζεται να ασχοληθούμε σοβαρά με αυτά αρχίζοντας την εκτέλεσή τους μέσα στο 2016 για να δούμε κάποιες διαφοροποιήσεις προς το καλύτερο. Εννοώ φυσικά την επάρκεια του ελληνικού κρέατος και την ταυτότητά του, την οποία δεν την γνωρίζει ο Έλληνας καταναλωτής.
- Γνωρίζουμε ότι η Διεπαγγελματική ήδη έχει δραστηριοποιηθεί σε αυτή την κατεύθυνση.
Η Διεπαγγελματική σκοπεύει να υποβάλλει φάκελο για να εκτελέσει την επόμενη τριετία ένα μεγάλο πρόγραμμα για την προώθηση του πρόβειου κρέατος. Πριν το 1980 η κατανάλωση πρόβειου στην ελληνική αγορά ήταν γύρω στα 25 κιλά ανά άτομο και τώρα είναι μόνο 8. Αυτό είναι ανεπίτρεπτο για ένα λαό που στο DNA του έχει το αρνί και το κατσίκι. Όλη η Ευρώπη έχει ανησυχήσει από τη μείωση της κατανάλωσης του πρόβειου. Πριν ένα μήνα βρέθηκα στις Βρυξέλλες σε σύσκεψη όλων των κρατών-μελών με την παρουσία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, όπου τονίστηκε ιδιαίτερα η αναγκαιότητα να αυξηθεί η επάρκεια στο πρόβειο κρέας, την οποία μάλιστα ο αρμόδιος επίτροπος την παρομοίασε με την εθνική ασφάλεια. Βέβαια το λόμπι που διέκρινα ότι υπήρχε εκεί μεταξύ Ιρλανδών, Άγγλων, Γάλλων και Γερμανών ήταν για το δικό τους πρόβατο, το υπέρβαρο. Το πρόβατο κρεατοπαραγωγής που έχει ο νότος, τα Βαλκάνια και η χώρα μας δεν ήταν καθόλου στο σχεδιασμό τους. Εγώ τους τόνισα την αναγκαιότητα να μπει και το δικό μας πρόβατο σε αυτούς τους σχεδιασμούς, αφού σχεδόν τα μισά από αυτά που εκτρέφονται στην Ελλάδα αγγίζουν τα όρια του βιολογικού κρέατος και μερικά εκατομμύρια αιγοπρόβατα στα νησιά και την Κρήτη αγγίζουν σε διατροφική αξία τα όρια του άγριου κυνηγιού.
Με το πρόγραμμα που σκοπεύουμε να διεκδικήσουμε θα ενημερώσουμε το καταναλωτικό κοινό για την διατροφική αξία του πρόβειου κρέατος και θα παρέμβουμε στον παραγωγό για να παράγει διαφοροποιημένο προϊόν και στους διακινητές για να το προβάλλον κι αυτοί. Δίπλα στο αρνί γάλακτος, θέλουμε να προβάλλουμε το αρνί το μεγάλο έως 20-25 κιλά, το οποίο πιστεύουμε ότι πρέπει να μπει στην κουζίνα της ελληνίδας νοικοκυράς.
- Έχουμε παρατηρήσει και μια εξαγωγική δραστηριότητα στο πρόβειο κρέας. Εσείς πώς την εκτιμάτε;
Παγιώνεται ένα μικρό ποσοστό της τάξης του 4% σε εξαγωγή για το αρνί γάλακτος, αλλά δεν θεωρώ ότι έχουμε μεγάλα περιθώρια. Θεωρώ όμως ότι έχουμε μεγάλα περιθώρια εξαγωγής αν δημιουργήσουμε ως προϊόν το μεγάλο αρνί, το βαρύ και για τις μεσογειακές χώρες, αλλά και για την Κίνα. Η Κίνα είναι μια νέα αγορά που αναζητά προϊόντα γκουρμέ.
_____________________________
Σταύρος Πέρρος, πρόεδρος ΠΟΚΚ: Διατηρείται η σχέση εμπιστοσύνης καταναλωτή - κρεοπώλη
Αισιόδοξος για το παραδοσιακό κρεοπωλείο δηλώνει ο Σταύρος Πέρρος, τονίζοντας ωστόσο ότι ο υγιής κρεοπώλης δέχεται αθέμιτο ανταγωνισμό τόσο από τις αλυσίδες σούπερ μάρκετ, όσο κυρίως από τις κρεαταγορές και τον «κακό συνάδελφο».
- Ποια είναι η πρόβλεψή σας για το 2016;
Μετά τις γιορτές του 2015 τα κρεοπωλεία έδειξαν ότι άντεξαν στους κραδασμούς της οικονομίας του μνημονίου. Οι πελάτες μας μάς τίμησαν με την παρουσία τους στα καταστήματά μας, αλλά ψώνισαν συντηρητικά. Αυτό δείχνει ότι η σχέση εμπιστοσύνης που έχει αναπτυχθεί ανάμεσα στον κρεοπώλη και στον Έλληνα καταναλωτή είναι δυνατή και δεν μπορεί να σπάσει εύκολα. Για το 2016 πιστεύουμε ότι οι σχέσεις εμπιστοσύνης θα συνεχιστούν. Ίσως ψωνίζουν ακόμα λιγότερα λόγω της ύφεσης και της οικονομικής πολιτικής λιτότητας που φαίνεται να συνεχίζεται και το 2016. Εμείς ευελπιστούμε να αντέξουμε και αυτή τη χρονιά για να δούμε την ανάκαμψη της οικονομίας.
- Από πλευράς νομοθεσίας, είτε ελεγκτικών αρχών αναμένετε κάποια αλλαγή ως προς το κρεοπωλείο;
Περιμένουμε από μια αριστερή κυβέρνηση να αγκαλιάσει πιο πολύ τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και ειδικά τα παραδοσιακά κρεοπωλεία. Από πλευράς της Ομοσπονδίας έχουμε κάνει αρκετές κινήσεις και διαθέτουμε σχέδια που ακόμα είναι μη ανακοινώσιμα.
- Το τελευταίο διάστημα παρά τις δυσκολίες έχω παρατηρήσει μια αυξημένη δραστηριότητα των σωματείων, με καμπάνιες, εκδηλώσεις κ.λπ. Μπορεί αυτή η δράση να δυναμώσει κι άλλο;
Από το 34ο Συνέδριο που είχαμε στη Θεσσαλονίκη μέσα από την απόφαση που πήραμε για το πιστοποιημένο σύγχρονο κρεοπωλείο προωθούμε και συνηγορούμε για όλες αυτές τις καμπάνιες που γίνονται από τα σωματεία – μέλη μας. Προσπαθούμε και η ίδια η Ομοσπονδία με τη δουλειά της να δίνει το παράδειγμα για τέτοιες δραστηριότητες.
- Συχνά βλέπουμε την ΠΟΚΚ να μιλά για αθέμιτο ανταγωνισμό. Ποια είναι τα κύρια μέτωπα της Ομοσπονδίας;
Τις σχέσεις εμπιστοσύνης που έχουμε αναπτύξει με τον Έλληνα καταναλωτή, για τις οποίες έχουμε κοπιάσει όλα τα προηγούμενα χρόνια, προσπαθεί ο ανταγωνισμός με αθέμιτα μέσα να τις διασπάσει. Αυτό γίνεται και από τα σούπερ μάρκετ, αλλά και από τις κρεαταγορές και τον «κακό» συνάδελφο, που προσπαθούν με αθέμιτο ανταγωνισμό να αποσπάσουν το μερίδιο του κρεοπωλείου στην αγορά του κρέατος. Εμείς αυτόν τον «κακό» συνάδελφο πρέπει να διορθώσουμε και προς τα εκεί θα είναι τα επόμενα βήματά μας. Θα είμαστε αυστηροί με οποιονδήποτε επιβουλεύεται τις σχέσεις που έχουμε αναπτύξει με τους καταναλωτές.
- Οι αλλαγές που γίνονται στις μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ επηρεάζουν τα κρεοπωλεία;
Η πελατεία των σούπερ μάρκετ είναι μια πελατεία που δύσκολα θα επιλέξει το παραδοσιακό κρεοπωλείο. Βέβαια, πολλοί καταναλωτές προστρέχουν στα σούπερ μάρκετ για ευκαιριακές αγορές. Η σχέση που έχει αναπτυχθεί μεταξύ καταναλωτών και κρεοπωλών είναι σχέση εμπιστοσύνης και όσοι προτιμούν τα καταστήματά μας γνωρίζουν ότι σε εμάς θα βρουν ποιότητα και επιλογές που δεν θα βρουν στις απρόσωπες αλυσίδες.
________________________
Απόστολος Ζιώγας: Η ελληνική πτηνοτροφία χρειάζεται στήριξη
Η ελληνική πτηνοτροφία είναι ο μοναδικός κλάδος κρεοπαραγωγής, ο οποίος διατηρεί μεγάλο ποσοστό επάρκειας της αγοράς, αν και έχει δεχτεί μεγάλη πίεση από τις εισαγωγές. Ο Απόστολος Ζιώγας εκτιμά ότι το 2016 η αύξηση της κατανάλωσης θα είναι μεγαλύτερη από την αύξηση της παραγωγής και διατυπώνει τα αιτήματα που θέτει στην πολιτεία η Πανελλήνια Ένωση Πτηνοτρόφων Παραγωγών.
- Πώς βλέπετε ότι θα κινηθεί η αγορά του κοτόπουλου το 2016; Αναμένονται αλλαγές σε σχέση με τη φετινή χρονιά;
Η οργάνωσή μας στη προσπάθειά της να είναι ενήμερη για τις πλέον τρέχουσες εξελίξεις της αγορά του κοτόπουλου καταγράφει στοιχεία της αγοράς από δίκτυα δύο πηγών που είναι: α) οι πωλήσεις στο επίπεδο του καταναλωτή και β) οι τοποθετήσεις νεοσσών στο επίπεδο του παραγωγού.
Τα στοιχεία δείχνουν τάσεις αύξησης της ζήτησης και της παραγωγής μέσα στο 2015 που είναι συνέχεια της μακροχρόνιας επέκτασης της αγοράς διαχρονικά, με εξαίρεση τη μαύρη χρονιά της γρίπης των πτηνών το 2006. Το φρενάρισμα της αγοράς από τα capital controls δεν θα οδηγήσει σε κάμψη της αγοράς συνολικά για το 2015. Όμως η αύξηση της κατανάλωσης είναι μεγαλύτερη από την αύξηση της παραγωγής που σημαίνει άνοδο των εισαγωγών και υποκατάσταση της εγχώριας ζήτησης από εισαγωγές.
Το 2016 εκτιμούμε ότι η αγορά θα κινηθεί στη βάση της τάσης του 2015, δηλαδή ανοδικά, αλλά ίσως με μειωμένο ρυθμό εξαιτίας της εφαρμογής των μέτρων λιτότητας το 2016 που ενδεχόμενα οδηγήσουν σε ανάσχεση της ζήτησης των καταναλωτών για το σύνολο της αγοράς κρεάτων.
- Παρατηρώντας τα στατιστικά στοιχεία βλέπουμε ότι αν και παραμένει σε μεγάλο βαθμό αυτάρκης η ελληνική αγορά, υπάρχει και μια αυξανόμενη εισαγωγή πουλερικών. Τι είναι αυτό που κάνει το ελληνικό κοτόπουλο ευάλωτο απέναντι στον ανταγωνισμό;
Οι εισαγωγές γίνονται από τη κεντρική και τη βόρεια Ευρώπη και από γειτονικές βαλκανικές χώρες. Σε όλες τις περιπτώσεις το κόστος παραγωγής είναι χαμηλότερο στις χώρες εισαγωγής διότι οι τιμές των ζωοτροφών, των νεοσσών και της ενέργειας είναι χαμηλότερες και το κόστος χρήματος είναι μικρότερο. Μεγάλο μέρος της παραγωγής στις βόρειες κυρίως ευρωπαϊκές χώρες βασίζεται στα υποκατάστατα ζωοτροφών (μανιόκα, ταπιόκα) που η τιμή τους διαμορφώνεται στο μισό περίπου των κτηνοτροφικών δημητριακών.
Μεγάλο πρόβλημα που θίγει τον υγιή ανταγωνισμό είναι οι απομιμήσεις του ελληνικού κοτόπουλου από βαλκανικές κυρίως χώρες με πλασματικές ετικέτες στα σημεία πώλησης, κυρίως στους χώρους μαζικής εστίασης που ο καταναλωτής δεν έχει άμεση επιλογή προτίμησης. Όταν ο καταναλωτής έχει απευθείας επιλογή προτιμά το νωπό ελληνικό κοτόπουλο ακόμη και αν η τιμή είναι σχετικά υψηλότερη λόγω ποιότητας.
Πρέπει να σημειωθεί ότι τα στοιχεία των εισαγωγών δεν αφορούν μόνο το νωπό κοτόπουλο, αλλά το κατεψυγμένο, τα επεξεργασμένα πουλερικά όλων των ειδών (π.χ. καπνιστή γαλοπούλα, κρεοσκευάσματα πουλερικών) που η ελληνική παραγωγή είναι ανεπαρκής. Γι αυτό γίνεται προσπάθεια νέων επενδύσεων στα πλαίσια του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης 20132020 παραγωγής μεταποιημένων πουλερικών για υποκατάσταση εισαγωγών.
- Τα στοιχεία δείχνουν ότι είτε λόγω αλλαγών στις διατροφικές συνήθειες, είτε λόγω των συνεπειών της κρίσης, υπάρχει μια στροφή στο κρέας πουλερικών. Αυτό το «εισπράττει» η ελληνική πτηνοτροφία;
Είναι γνωστό ότι στη διεθνή και στην ευρωπαϊκή αγορά τις τελευταίες δεκαετίες το κοτόπουλο σημειώνει αυξητικούς ρυθμούς ζήτησης διότι προσφέρει στη κατανάλωση φθηνές πρωτεΐνες υψηλής διατροφικής αξίας και χαμηλό ποσοστό λιπαρών ουσιών. Η τάση αυτή διαπιστώνεται διαχρονικά και στη χώρα μας για τους ίδιους λόγους. Η πρόσφατη κρίση επηρέασε αρνητικά σε κάποιο βαθμό τη ζήτηση, στα πλαίσια της συρρίκνωσης της αγοράς όλων των ειδών κρεάτων. Δεν οδήγησε όμως σε απόλυτη πτώση της κατανάλωσης, αλλά σε κάποια επιβράδυνση του ρυθμού αύξησης, ενώ διατηρήθηκε το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα του κοτόπουλου στην αγορά των κρεάτων εξαιτίας του διαιτητικού πλεονάσματος και της χαμηλής τιμής.
- Πρόσφατα θέσατε για άλλη μια φορά στην ηγεσία του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης τα προβλήματα ρευστότητας που αντιμετωπίζει ο κλάδος σας. Τι ακριβώς ζητάτε;
Είναι γνωστό ότι από το 2014 με το νόμο 4307/2014 έχουν δρομολογηθεί τρόποι ρύθμισης των ληξιπρόθεσμων επιχειρηματικών δανείων, ενώ σήμερα το πρόβλημα αυτό επανέρχεται επιτακτικά σε συνδυασμό με τις διαπραγματεύσεις στα πλαίσια του τρίτου μνημονίου για την αντιμετώπιση των κόκκινων δανείων γενικότερα. Ζητάμε κατ’ αρχή στη ρύθμιση αυτή να ενταχθούν και τα δάνεια με εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου και αφορούν τη πτηνοκτηνοτροφία γενικότερα. Τα δάνεια αυτά είχαν δοθεί για την αντιμετώπιση της γρίπης των πτηνών το 2006 και της κρίσης της αγοράς το 20072008.
Στη κρίση όμως αγοράς που αντιμετωπίζει ο κλάδος της πτηνοτροφίας τα τελευταία χρόνια εξαιτίας της μεγάλης ανόδου του κόστους παραγωγής, της πτώσης των τιμών των προϊόντων, της αύξησης του Φ.Π.Α, της εξαντλητικής φορολογίας, της έλλειψης χρηματοδότησης, και με την απουσία οριστικής και μόνιμης ρύθμισης των πτηνοκτηνοτροφικών δανείων δεν ήταν δυνατή η εξόφληση μέρους ή του συνόλου των δόσεων των δανείων από τους παραγωγούς. Σήμερα λόγω των μεγάλων βαρών των χρεών μεγάλο μέρος των πτηνοτροφικών μονάδων αδυνατούν να συνεχίσουν τη λειτουργία τους διότι δεν λαμβάνουν φορολογική ενημερότητα, ενώ πολλά δάνεια έχουν αποσταλεί στα δημόσια ταμεία για αναγκαστική είσπραξή τους με τελική συνέπεια να αμφισβητείται η επιβίωση του κλάδου. Οι διαδοχικές ρυθμίσεις που αποφασίζονται είναι βραχυχρόνιες, προβλέπουν μόνο ετήσιες παρατάσεις της περιόδου χάριτος ενώ απαιτείται ως όρος η ενημέρωση των ληξιπρόθεσμων οφειλών.
Η οργάνωσή μας σε όλο αυτό το διάστημα είχε στείλει σειρά υπομνημάτων στα αρμόδια υπουργεία με προτάσεις μακροχρόνιας και μόνιμης ρύθμισης των ως άνω δανείων, αλλά δεν έχει τύχει μέχρι σήμερα θετικής ανταπόκρισης. Για την επιβίωση της πτηνοτροφίας προτείνεται η ρύθμιση αυτή να προβλέπει 25 έτη περίοδο αποπληρωμής με διετή περίοδο χάριτος και απαλλαγή από κάθε επιτόκιο.
Επανερχόμαστε επίσης στο αίτημά μας οριστικής διαγραφής των χρεών από έντοκα δάνεια για την αντιμετώπιση της γρίπης των πτηνών που είχαν χορηγηθεί στις εκμεταλλεύσεις. Στο σύνολό τους σχεδόν τα δάνεια αυτά χορηγήθηκαν από την Αγροτική Τράπεζα Ελλάδος και πολλά από αυτά μεταφέρθηκαν στην Τράπεζα Πειραιώς, ενώ αντιπροσωπεύουν ένα μικρό σχετικά ποσό που εκτιμάται συνολικά στο ύψος των 15 εκατομμυρίων ευρώ περίπου. Υπενθυμίζουμε ότι η κρίση της γρίπης των πτηνών που είχε οδηγήσει στη κατάρρευση της αγοράς των προϊόντων της πτηνοτροφίας είχε προκληθεί όχι με ευθύνη των πτηνοτρόφων, αλλά με αποκλειστική ευθύνη του τότε υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης όταν μετά από παραπλανητικές πληροφορίες είχε ανακοινώσει στα ΜΜΕ ότι είχε διαπιστωθεί εστία μόλυνσης αυτής της επιδημίας χωρίς κάτι τέτοιο να είχε συμβεί στη πραγματικότητα. Έτσι τα έντοκα δάνεια της αντιμετώπισης της γρίπης των πτηνών να θεωρηθούν ως συμπληρωματικές αποζημιώσεις και να διαγραφούν ως χρέη δανείων.
Επίσης ζητούμε χορήγηση και για τις πτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις της ενίσχυσης για τις ορεινές – μειονεκτικές περιοχές που προβλέπεται στα πλαίσια της μεταφοράς του ειδικού κονδυλίου από το πρώτο στο δεύτερο πυλώνα, σύμφωνα με τα άρθρα 31 και 32 του Κανονισμού Αγροτικής Ανάπτυξης 1305/2013 και σύμφωνα με τα άρθρα 6, 48 και 49 του Κανονισμού Ενιαίας Ενίσχυσης 1307/2013.
Υποστηρίζουμε επίσης την ένταξη και των πτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων στα «μικρά σχέδια βελτίωσης» προκειμένου να μειωθεί η γραφειοκρατία καθώς και ευελιξία στις περιβαλλοντικές αδειοδοτήσεις των εκμεταλλεύσεων.
Related Articles
Δεν προβλέπονται ουσιαστικές αλλαγές στην αγορά κρέατος το 2016, σύμφωνα τουλάχιστον με τις εκτιμήσεις των ανθρώπων που μίλησαν στο Meat News, σε αυτό το πρώτο ρεπορτάζ της χρονιάς. Κάποιες διαφοροποιήσεις στις προμηθεύτριες αγορές δεν πρόκειται να διαταράξουν την ισορροπία της ελληνικής αγοράς, η οποία «ευνοείται» από την διεθνή συγκυρία και θα συνεχίσει να απολαμβάνει σχετικά φθηνές τιμές εισαγωγής και προσφορά κρέατος. Έντονες πιέσεις δέχεται το ελληνικό κοτόπουλο, το οποίο δεν μπορεί να καλύψει την αυξημένη ζήτηση, ενώ η Εθνική Διεπαγγελματική Οργάνωση Κρέατος ετοιμάζει την «αντεπίθεση» του πρόβειου κρέατος, μέσα από ειδικό πρόγραμμα προώθησης που σχεδιάζει. Τα μερίδια στη λιανική αγορά δεν φαίνεται να αλλάζουν, παρά τις εξαγορές και τις συγχωνεύσεις που καταγράφονται στους μεγάλους ομίλους. Αντίθετα στη χονδρική αγορά έχει παρατηρηθεί ήδη μια τάση συγκέντρωσης, η οποία μάλλον θα συνεχισθεί και το 2016.
Δημοσιεύθηκε στο Meat Νews, Νο 34, Ιανουάριος 2016
Ρεπορτάζ: Γιώργος Κατερίνης
Κώστας Μερσινιάς: Νέοι προμηθευτές – συγκέντρωση της αγοράς
Τάση συγκέντρωσης του μεγαλύτερου όγκου των εισαγωγών σε λιγότερες επιχειρήσεις καταγράφει ο γνωστός αντιπρόσωπος Κώστας Μερσινιάς, καθώς και μετατόπιση αυτών από τις καθιερωμένες αγορές. Ωστόσο, δεν προβλέπει κάποια θεαματική αλλαγή στην αγορά του κρέατος για την επόμενη χρονιά, όπως λέει στο Meat News.
- Έχοντας τα στοιχεία από το κλείσιμο του 2015 θα θέλαμε την πρόβλεψή σας για την αγορά το 2016. Αναμένονται αλλαγές;
Δεν νομίζω ότι θα υπάρξει καμιά θεαματική αλλαγή. Αυτό δείχνουν τα στοιχεία των τελευταίων δέκα χρόνων, όπου οι τιμές είναι σταθερές με μικρές μόνο αυξομειώσεις. Η κατανάλωση είναι σχεδόν στα ίδια επίπεδα, παρά την εισοδηματική κρίση που έχουμε. Σε ποσοστά υφίσταται μια μείωση ενώ ο καταναλωτής έχει γίνει πιο απαιτητικός ποιοτικά στις αγορές του αναζητώντας συγχρόνως και τις οικονομικότερες επιλογές. Οι τιμές, ειδικά στο μοσχάρι, θα διατηρηθούν στα ίδια επίπεδα. Στο χοιρινό, όπου οι τιμές είναι στο χαμηλότερο επίπεδο της τελευταίας δεκαπενταετίας, θα έχουμε μια αύξηση την άνοιξη και προπαντός με την έναρξη της τουριστικής περιόδου. Στο χοιρινό υπάρχει υπερπαραγωγή. Έχει αυξήσει πάρα πολύ την παραγωγή της η Γερμανία και ειδικά η Ισπανία. Η Ισπανία έχει καταφέρει να καλυτερεύσει με γενετική βελτίωση την παραγωγή της τόσο στο βόειο, όπου ανταγωνίζεται σοβαρά τη Γαλλία, όσο και στο χοιρινό.
- Ενδέχεται να υπάρξουν αλλαγές στις προμηθεύτριες χώρες;
Παρατηρείται μια μετατόπιση στις εισαγωγές της Ελλάδας από την Ευρώπη. Σίγουρα από το 2014 έχει μπει δυναμικά η Ισπανία στην ελληνική αγορά σε βάρος της Γαλλίας. Πρόκειται για πιο ανταγωνιστική αγορά, πιο «φιλική» ενώ και οι μεταφορείς είναι πιο συγκαταβατικοί στο ναύλο. Επιπλέον με τη δημιουργία της ακτοπλοϊκής γραμμής Βαρκελώνης – Ιταλίας που μειώνει την απόσταση, μειώνεται αντίστοιχα τόσο το κόστος όσο και το ρίσκο μεταφοράς. Επιπροσθέτως, αξίζει να σημειωθεί ότι υπάρχει σημαντική διαφορά στη σχέση μεταξύ Έλληνα αγοραστή και Ισπανού προμηθευτή, συγκριτικά με αυτή με Γερμανία και Ολλανδία. Αυτό αποδεικνύεται άλλωστε από το γεγονός ότι με την εφαρμογή των capital controls το 70-80% των Ολλανδών, Γερμανών και Γάλλων προμηθευτών απαιτούσε προπληρωμή, ενώ στην Ισπανία και την Ιταλία λειτουργούσε και λειτουργεί ακόμα η πίστωση.
- Νέοι προμηθευτές αναμένονται να μπουν στην ελληνική αγορά;
Η Πολωνία έχει μπει σημαντικά στη χώρα μας ως προμηθευτής και θα έχει μέλλον, διότι έχουν γίνει μεγάλες επενδύσεις από Ολλανδούς και Δανούς. Αν και δεν έχει την ποιότητα των καθιερωμένων αγορών, βελτιώνει το προϊόν της και είναι πολύ ανταγωνιστική σε τιμές. Το ίδιο δειλά έχει μπει και η Ρουμανία, η Λιθουανία, χώρες που έχουν ακόμη μικρότερη παραγωγή.
Η Ελλάδα είναι καλός πελάτης για τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αγοράζει 300 χιλιάδες τόνους κρέατος. Όταν μπήκε η Ελλάδα στην ΕΟΚ, οι Ευρωπαίοι βρήκαν ένα καλό αγοραστή. Τότε είχαν τρία εκατομμύρια τόνους «παρεμβατικά» κρέατα και αυτό ήταν σημαντικό κίνητρο να δεχτούν τη χώρα μας, που μέχρι τότε αγόραζε από την Αργεντινή και τις ανατολικές χώρες (Ουγγαρία, Γιουγκοσλαβία).
- Τα τελευταία χρόνια έχει ξεκινήσει και μια εξαγωγική δραστηριότητα της χώρας μας στα αμνοερίφια. Αυτή η δραστηριότητα θα συνεχιστεί;
Τα τρία τελευταία χρόνια έχει σταθεροποιηθεί μια εξαγωγική δραστηριότητα και έχουμε καταφέρει να μπούμε στην αγορά της Ιταλίας, της Ισπανίας και της Πορτογαλίας. Εμείς ως εταιρεία δουλεύαμε με εισαγωγές αμνοεριφίων από την Ισπανία. Αυτή τη στιγμή οι εισαγωγές αρνιών από την Ισπανία είναι σχεδόν μηδενικές και έχει γίνει η Ισπανία εισαγωγική χώρα. Το ελληνικό αρνί δεν συγκρίνεται με κανένα άλλο από την Ευρώπη, εκτός ίσως με της Σαρδηνίας, το οποίο είχε ζήτηση στην Ιταλία. Παρότι δεν υπάρχει υποδομή, το ελληνικό αρνί έχει κατακτήσει την Ευρώπη. Είναι μια αγορά στην οποία αξίζει να επενδύσουν νέοι άνθρωποι, δημιουργώντας τις κατάλληλες υποδομές. Σε τέτοιου είδους εγχειρήματα, η στήριξη του κράτους κρίνεται κατά τη γνώμη μου απολύτως απαραίτητη.
- Πιστεύετε ότι θα υπάρξουν αλλαγές στη διάρθρωση της αγοράς;
Λόγω της κρίσης και των capital controls έχουν παρουσιαστεί μέσα στο 2015 σημαντικές αλλαγές. Η αγορά μου θυμίζει το 1981, όταν πριν την ένταξή μας στην ΕΟΚ οι εισαγωγείς ήταν 15 -25 και μετά έφτασαν να γίνουν 300. Τώρα υπάρχει πάλι μια συρρίκνωση και η αγορά από τη μια πλευρά επανέρχεται στις μεγάλες οργανωμένες επιχειρήσεις, από την άλλη παρατηρείται η τάση συγκέντρωσης της λιανικής σε μεγάλα κρεοπωλεία, ενώ τέλος και η χονδρική επίσης προσανατολίζεται προς τη δημιουργία μεγάλων κρεοπωλείων, αποδεικνύοντας μια σημαντική αλλαγή της πορείας της αγοράς.
_________________________________
Νίκος Μποζιονέλος: Σταθερότητα σε ποσότητες και τιμές
«Πρέπει να μάθουμε να μην βλέπουμε ευκαιριακά την αγορά, είτε απευθυνόμαστε στον Έλληνα καταναλωτή, είτε στον επισκέπτη». Αυτή είναι η άποψη του Νίκου Μποζιονέλου, από τη γνωστή ομώνυμη εμπορική επιχείρηση. Ο ίδιος, όπως είπε στο Meat News, θεωρεί ότι το 2016 η αγορά κρέατος δεν θα παρουσιάσει σημαντικές διακυμάνσεις σε ότι αφορά τις ποσότητες και τις τιμές.
- Με βάση τον απολογισμό του 2015 πώς εκτιμάτε ότι θα πάει η αγορά το 2016;
Ευτυχώς είμαστε σε έναν κλάδο που το κρέας είναι είδος πρώτης ανάγκης, η τιμή του είναι ελκυστική και εκτιμώ πως δεν θα έχουμε μεταβολές στις ποσότητες για το 2016. Οι τιμές έχουν πιεστεί προς τα κάτω, ο τουρισμός αναμένεται πολύ ανεβασμένος στη χώρα μας, με τα γεγονότα που γίνονται στην γειτονιά μας –είμαστε η μόνη χώρα που δεν έχουμε εμπλακεί σε κάτι- και πιστεύω ότι θα πάμε πολύ δυνατά. Πιστεύω ότι θα είμαστε σε καταναλώσεις στα ίδια επίπεδα με το 2015 και ίσως πάμε και προς τα πάνω.
- Στα 5-6 τελευταία χρόνια υπήρξε μια πτώση στην κατανάλωση κρέατος, αν και όχι μεγάλη. Πιστεύετε ότι έχει σταθεροποιηθεί αυτή τη στιγμή;
Υπήρξε μια μείωση, όχι αισθητά μεγάλη. Εμείς ως εταιρεία δεν είχαμε κάποια μείωση, γιατί ίσως πήραμε μερίδιο αγοράς από κάποιες εταιρείες που έκλεισαν. Εξάλλου η πολιτική των εταιρειών μας δεν είναι ευκαιριακή, αλλά να κερδίζουμε λιγότερα και σε βάθος χρόνου. Πιστεύω πως ένα προϊόν μεγάλης διατροφικής αξίας, σε πολύ καλή τιμή, όπως είναι το κρέας, θα πληγεί λιγότερο από τις μειώσεις των εισοδημάτων.
- Αναμένονται αλλαγές στη διάρθρωση της αγοράς;
Πιστεύω ότι οι σωστές και νοικοκυρεμένες επιχειρήσεις θα παραμείνουν και θα πάνε ακόμη καλύτερα. Ήδη βλέπουμε ότι κάποιες αλυσίδες σούπερ μάρκετ έχουν αρχίσει να κλονίζονται. Αυτό δεν είναι τυχαίο. Όλοι αυτοί επιβίωναν με την ανοχή και τις πιστώσεις των προμηθευτών. Ίσως μας κάνει και καλό η κρίση, γιατί ο καθένας μαθαίνει να στηρίζεται στις δυνάμεις του και όχι στις τράπεζες και στις πιστώσεις των προμηθευτών και πρέπει να ξεχωρίσουν οι σωστοί από τους ευκαιριακούς.
- Οι τιμές αναμένεται να έχουν κάποια διακύμανση;
Οι τιμές των πουλερικών πιστεύω ότι θα αυξηθούν το επόμενο δίμηνο, διότι οι παραγωγοί χάνουν αρκετά χρήματα με τις υπάρχουσες τιμές και οι τοποθετήσεις θα μειωθούν.
Οι τιμές των χοιρινών εκτιμώ ότι θα πάρει περισσότερο χρόνο για να ανέβουν, γιατί είναι ένα είδος που παίρνει περισσότερο χρόνο για να αναπτυχθεί. Αυτή τη στιγμή οι τοποθετήσεις δεν έχουν σταματήσει, γιατί οι παραγωγοί ευελπιστούν πως θα αλλάξει η κατάσταση. Σημαντική αλλαγή στις τιμές χοιρινού δεν βλέπω πριν το Πάσχα. Μικρές αυξομειώσεις έχουμε και τώρα ανάλογα με την εποχή: στις γιορτές, ας πούμε υπάρχει μια μικρή αύξηση τιμών λόγω ζήτησης.
Στο μοσχαρίσιο κρέας έχουμε πιέσει τις τιμές στους ξένους παραγωγούς 5-6% προς τα κάτω. Από ότι φαίνεται υπάρχει αρκετός ζωικός πληθυσμός καθώς έχει μπει στο παιχνίδι η Ισπανία δυναμικά, η οποία πιέζει τις τιμές προς τα κάτω προκειμένου να πάρει μερίδιο αγοράς από τη Γαλλία.
- Άρα μπορούμε να πούμε ότι υπάρχει μια ευνοϊκή συγκυρία για την αγορά της Ελλάδας.
Το εμπάργκο που επέβαλε η Ρωσία στα ευρωπαϊκά προϊόντα δημιούργησε ένα πλεόνασμα ποσοτήτων. Οπότε οι τιμές πιέζονται για να μπορέσουν να διατεθούν όλες αυτές οι ποσότητες. Βέβαια αυτό είναι κακό για τον παραγωγό, αλλά από την πλευρά του καταναλωτή η αγορά ευνοείται.
- Μιας και αναφερθήκατε στους παραγωγούς, υπάρχει προοπτική για την ελληνική παραγωγή;
Έχω την γνώμη ότι μόνο οι κάθετες μονάδες μπορούν να επιζήσουν με την προϋπόθεση ότι έχουν δικά τους κεφάλαια. Σε διαφορετική περίπτωση τα πράγματα δεν είναι καθόλου καλά γιατί από τη μια οι τράπεζες δεν δίνουν χρήματα και από την άλλη αν δώσουν είναι πολλάκις ακριβότερα από τους αντίστοιχους ευρωπαίους παραγωγούς. Για να μην αναφερθώ στις εκτάσεις και την ιδιομορφία του εδάφους μας. Είχα επισκεφτεί μια φάρμα στην Ολλανδία με 1.000 ζώα και απασχολούσε μόνο τρία άτομα προσωπικό τα οποία έφτιαχναν και τις ζωοτροφές και την πάχυνση των ζώων.
Νομίζω ότι αν δεν σοβαρευτούμε ως επιχειρηματίες και αν δεν έχουμε το κράτος κοντά μας να μας στηρίζει, δεν μπορούμε να μιλήσουμε με σοβαρότητα για την προοπτική και το μέλλον της οικονομίας σε οποιονδήποτε τομέα.
_____________________________
Λευτέρης Γίτσας, Πρόεδρος Εθνικής Διεπαγγελματικής Οργάνωσης Κρέατος: Βάρος στα προγράμματα στήριξης
Στην προβολή και προώθηση του ελληνικού κρέατος ρίχνει το βάρος της η Εθνική Διεπαγγελματική Οργάνωση Κρέατος, η οποία ήδη δραστηριοποιείται για να αναλάβει το πρώτο τέτοιο πρόγραμμα που αφορά το πρόβειο κρέας. Ο πρόεδρος της ΕΔΟΚ, Λευτέρης Γίτσας, μας εξηγεί πού στρέφεται η δραστηριότητά της.
- Τι αναμένετε από το 2016;
Η χρονιά που διανύσαμε ήταν από τις χειρότερες. Και το 2016 δεν θα έχει διαφορές. Βέβαια από το δεύτερο μισό ενδεχομένως να υπάρξει μια μικρή αύξηση της κατανάλωσης. Όσο αφορά όμως την ελληνική παραγωγή, τους διακινητές, τη μεταποίηση και γενικά όσους εμπλέκονται με το κρέας η κατάσταση δεν περιμένουμε να αλλάξει.
Αυτό που πράγματι αξίζει να ασχοληθούμε είναι τα προγράμματα προβολής και προώθησης των κρεάτων και κυρίως του πρόβειου. Αλλά και τα υπόλοιπα προγράμματα που έχουν σχέση με την ελληνική παραγωγή, την καλύτερη ποιότητα, το καλύτερο προϊόν, με νέα προϊόντα στην αγορά και τα οποία είναι στο σχεδιασμό των τελευταίων χρόνων είτε με το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης, είτε με τα προγράμματα του Υπουργείου Ανάπτυξης. Χρειάζεται να ασχοληθούμε σοβαρά με αυτά αρχίζοντας την εκτέλεσή τους μέσα στο 2016 για να δούμε κάποιες διαφοροποιήσεις προς το καλύτερο. Εννοώ φυσικά την επάρκεια του ελληνικού κρέατος και την ταυτότητά του, την οποία δεν την γνωρίζει ο Έλληνας καταναλωτής.
- Γνωρίζουμε ότι η Διεπαγγελματική ήδη έχει δραστηριοποιηθεί σε αυτή την κατεύθυνση.
Η Διεπαγγελματική σκοπεύει να υποβάλλει φάκελο για να εκτελέσει την επόμενη τριετία ένα μεγάλο πρόγραμμα για την προώθηση του πρόβειου κρέατος. Πριν το 1980 η κατανάλωση πρόβειου στην ελληνική αγορά ήταν γύρω στα 25 κιλά ανά άτομο και τώρα είναι μόνο 8. Αυτό είναι ανεπίτρεπτο για ένα λαό που στο DNA του έχει το αρνί και το κατσίκι. Όλη η Ευρώπη έχει ανησυχήσει από τη μείωση της κατανάλωσης του πρόβειου. Πριν ένα μήνα βρέθηκα στις Βρυξέλλες σε σύσκεψη όλων των κρατών-μελών με την παρουσία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, όπου τονίστηκε ιδιαίτερα η αναγκαιότητα να αυξηθεί η επάρκεια στο πρόβειο κρέας, την οποία μάλιστα ο αρμόδιος επίτροπος την παρομοίασε με την εθνική ασφάλεια. Βέβαια το λόμπι που διέκρινα ότι υπήρχε εκεί μεταξύ Ιρλανδών, Άγγλων, Γάλλων και Γερμανών ήταν για το δικό τους πρόβατο, το υπέρβαρο. Το πρόβατο κρεατοπαραγωγής που έχει ο νότος, τα Βαλκάνια και η χώρα μας δεν ήταν καθόλου στο σχεδιασμό τους. Εγώ τους τόνισα την αναγκαιότητα να μπει και το δικό μας πρόβατο σε αυτούς τους σχεδιασμούς, αφού σχεδόν τα μισά από αυτά που εκτρέφονται στην Ελλάδα αγγίζουν τα όρια του βιολογικού κρέατος και μερικά εκατομμύρια αιγοπρόβατα στα νησιά και την Κρήτη αγγίζουν σε διατροφική αξία τα όρια του άγριου κυνηγιού.
Με το πρόγραμμα που σκοπεύουμε να διεκδικήσουμε θα ενημερώσουμε το καταναλωτικό κοινό για την διατροφική αξία του πρόβειου κρέατος και θα παρέμβουμε στον παραγωγό για να παράγει διαφοροποιημένο προϊόν και στους διακινητές για να το προβάλλον κι αυτοί. Δίπλα στο αρνί γάλακτος, θέλουμε να προβάλλουμε το αρνί το μεγάλο έως 20-25 κιλά, το οποίο πιστεύουμε ότι πρέπει να μπει στην κουζίνα της ελληνίδας νοικοκυράς.
- Έχουμε παρατηρήσει και μια εξαγωγική δραστηριότητα στο πρόβειο κρέας. Εσείς πώς την εκτιμάτε;
Παγιώνεται ένα μικρό ποσοστό της τάξης του 4% σε εξαγωγή για το αρνί γάλακτος, αλλά δεν θεωρώ ότι έχουμε μεγάλα περιθώρια. Θεωρώ όμως ότι έχουμε μεγάλα περιθώρια εξαγωγής αν δημιουργήσουμε ως προϊόν το μεγάλο αρνί, το βαρύ και για τις μεσογειακές χώρες, αλλά και για την Κίνα. Η Κίνα είναι μια νέα αγορά που αναζητά προϊόντα γκουρμέ.
_____________________________
Σταύρος Πέρρος, πρόεδρος ΠΟΚΚ: Διατηρείται η σχέση εμπιστοσύνης καταναλωτή - κρεοπώλη
Αισιόδοξος για το παραδοσιακό κρεοπωλείο δηλώνει ο Σταύρος Πέρρος, τονίζοντας ωστόσο ότι ο υγιής κρεοπώλης δέχεται αθέμιτο ανταγωνισμό τόσο από τις αλυσίδες σούπερ μάρκετ, όσο κυρίως από τις κρεαταγορές και τον «κακό συνάδελφο».
- Ποια είναι η πρόβλεψή σας για το 2016;
Μετά τις γιορτές του 2015 τα κρεοπωλεία έδειξαν ότι άντεξαν στους κραδασμούς της οικονομίας του μνημονίου. Οι πελάτες μας μάς τίμησαν με την παρουσία τους στα καταστήματά μας, αλλά ψώνισαν συντηρητικά. Αυτό δείχνει ότι η σχέση εμπιστοσύνης που έχει αναπτυχθεί ανάμεσα στον κρεοπώλη και στον Έλληνα καταναλωτή είναι δυνατή και δεν μπορεί να σπάσει εύκολα. Για το 2016 πιστεύουμε ότι οι σχέσεις εμπιστοσύνης θα συνεχιστούν. Ίσως ψωνίζουν ακόμα λιγότερα λόγω της ύφεσης και της οικονομικής πολιτικής λιτότητας που φαίνεται να συνεχίζεται και το 2016. Εμείς ευελπιστούμε να αντέξουμε και αυτή τη χρονιά για να δούμε την ανάκαμψη της οικονομίας.
- Από πλευράς νομοθεσίας, είτε ελεγκτικών αρχών αναμένετε κάποια αλλαγή ως προς το κρεοπωλείο;
Περιμένουμε από μια αριστερή κυβέρνηση να αγκαλιάσει πιο πολύ τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και ειδικά τα παραδοσιακά κρεοπωλεία. Από πλευράς της Ομοσπονδίας έχουμε κάνει αρκετές κινήσεις και διαθέτουμε σχέδια που ακόμα είναι μη ανακοινώσιμα.
- Το τελευταίο διάστημα παρά τις δυσκολίες έχω παρατηρήσει μια αυξημένη δραστηριότητα των σωματείων, με καμπάνιες, εκδηλώσεις κ.λπ. Μπορεί αυτή η δράση να δυναμώσει κι άλλο;
Από το 34ο Συνέδριο που είχαμε στη Θεσσαλονίκη μέσα από την απόφαση που πήραμε για το πιστοποιημένο σύγχρονο κρεοπωλείο προωθούμε και συνηγορούμε για όλες αυτές τις καμπάνιες που γίνονται από τα σωματεία – μέλη μας. Προσπαθούμε και η ίδια η Ομοσπονδία με τη δουλειά της να δίνει το παράδειγμα για τέτοιες δραστηριότητες.
- Συχνά βλέπουμε την ΠΟΚΚ να μιλά για αθέμιτο ανταγωνισμό. Ποια είναι τα κύρια μέτωπα της Ομοσπονδίας;
Τις σχέσεις εμπιστοσύνης που έχουμε αναπτύξει με τον Έλληνα καταναλωτή, για τις οποίες έχουμε κοπιάσει όλα τα προηγούμενα χρόνια, προσπαθεί ο ανταγωνισμός με αθέμιτα μέσα να τις διασπάσει. Αυτό γίνεται και από τα σούπερ μάρκετ, αλλά και από τις κρεαταγορές και τον «κακό» συνάδελφο, που προσπαθούν με αθέμιτο ανταγωνισμό να αποσπάσουν το μερίδιο του κρεοπωλείου στην αγορά του κρέατος. Εμείς αυτόν τον «κακό» συνάδελφο πρέπει να διορθώσουμε και προς τα εκεί θα είναι τα επόμενα βήματά μας. Θα είμαστε αυστηροί με οποιονδήποτε επιβουλεύεται τις σχέσεις που έχουμε αναπτύξει με τους καταναλωτές.
- Οι αλλαγές που γίνονται στις μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ επηρεάζουν τα κρεοπωλεία;
Η πελατεία των σούπερ μάρκετ είναι μια πελατεία που δύσκολα θα επιλέξει το παραδοσιακό κρεοπωλείο. Βέβαια, πολλοί καταναλωτές προστρέχουν στα σούπερ μάρκετ για ευκαιριακές αγορές. Η σχέση που έχει αναπτυχθεί μεταξύ καταναλωτών και κρεοπωλών είναι σχέση εμπιστοσύνης και όσοι προτιμούν τα καταστήματά μας γνωρίζουν ότι σε εμάς θα βρουν ποιότητα και επιλογές που δεν θα βρουν στις απρόσωπες αλυσίδες.
________________________
Απόστολος Ζιώγας: Η ελληνική πτηνοτροφία χρειάζεται στήριξη
Η ελληνική πτηνοτροφία είναι ο μοναδικός κλάδος κρεοπαραγωγής, ο οποίος διατηρεί μεγάλο ποσοστό επάρκειας της αγοράς, αν και έχει δεχτεί μεγάλη πίεση από τις εισαγωγές. Ο Απόστολος Ζιώγας εκτιμά ότι το 2016 η αύξηση της κατανάλωσης θα είναι μεγαλύτερη από την αύξηση της παραγωγής και διατυπώνει τα αιτήματα που θέτει στην πολιτεία η Πανελλήνια Ένωση Πτηνοτρόφων Παραγωγών.
- Πώς βλέπετε ότι θα κινηθεί η αγορά του κοτόπουλου το 2016; Αναμένονται αλλαγές σε σχέση με τη φετινή χρονιά;
Η οργάνωσή μας στη προσπάθειά της να είναι ενήμερη για τις πλέον τρέχουσες εξελίξεις της αγορά του κοτόπουλου καταγράφει στοιχεία της αγοράς από δίκτυα δύο πηγών που είναι: α) οι πωλήσεις στο επίπεδο του καταναλωτή και β) οι τοποθετήσεις νεοσσών στο επίπεδο του παραγωγού.
Τα στοιχεία δείχνουν τάσεις αύξησης της ζήτησης και της παραγωγής μέσα στο 2015 που είναι συνέχεια της μακροχρόνιας επέκτασης της αγοράς διαχρονικά, με εξαίρεση τη μαύρη χρονιά της γρίπης των πτηνών το 2006. Το φρενάρισμα της αγοράς από τα capital controls δεν θα οδηγήσει σε κάμψη της αγοράς συνολικά για το 2015. Όμως η αύξηση της κατανάλωσης είναι μεγαλύτερη από την αύξηση της παραγωγής που σημαίνει άνοδο των εισαγωγών και υποκατάσταση της εγχώριας ζήτησης από εισαγωγές.
Το 2016 εκτιμούμε ότι η αγορά θα κινηθεί στη βάση της τάσης του 2015, δηλαδή ανοδικά, αλλά ίσως με μειωμένο ρυθμό εξαιτίας της εφαρμογής των μέτρων λιτότητας το 2016 που ενδεχόμενα οδηγήσουν σε ανάσχεση της ζήτησης των καταναλωτών για το σύνολο της αγοράς κρεάτων.
- Παρατηρώντας τα στατιστικά στοιχεία βλέπουμε ότι αν και παραμένει σε μεγάλο βαθμό αυτάρκης η ελληνική αγορά, υπάρχει και μια αυξανόμενη εισαγωγή πουλερικών. Τι είναι αυτό που κάνει το ελληνικό κοτόπουλο ευάλωτο απέναντι στον ανταγωνισμό;
Οι εισαγωγές γίνονται από τη κεντρική και τη βόρεια Ευρώπη και από γειτονικές βαλκανικές χώρες. Σε όλες τις περιπτώσεις το κόστος παραγωγής είναι χαμηλότερο στις χώρες εισαγωγής διότι οι τιμές των ζωοτροφών, των νεοσσών και της ενέργειας είναι χαμηλότερες και το κόστος χρήματος είναι μικρότερο. Μεγάλο μέρος της παραγωγής στις βόρειες κυρίως ευρωπαϊκές χώρες βασίζεται στα υποκατάστατα ζωοτροφών (μανιόκα, ταπιόκα) που η τιμή τους διαμορφώνεται στο μισό περίπου των κτηνοτροφικών δημητριακών.
Μεγάλο πρόβλημα που θίγει τον υγιή ανταγωνισμό είναι οι απομιμήσεις του ελληνικού κοτόπουλου από βαλκανικές κυρίως χώρες με πλασματικές ετικέτες στα σημεία πώλησης, κυρίως στους χώρους μαζικής εστίασης που ο καταναλωτής δεν έχει άμεση επιλογή προτίμησης. Όταν ο καταναλωτής έχει απευθείας επιλογή προτιμά το νωπό ελληνικό κοτόπουλο ακόμη και αν η τιμή είναι σχετικά υψηλότερη λόγω ποιότητας.
Πρέπει να σημειωθεί ότι τα στοιχεία των εισαγωγών δεν αφορούν μόνο το νωπό κοτόπουλο, αλλά το κατεψυγμένο, τα επεξεργασμένα πουλερικά όλων των ειδών (π.χ. καπνιστή γαλοπούλα, κρεοσκευάσματα πουλερικών) που η ελληνική παραγωγή είναι ανεπαρκής. Γι αυτό γίνεται προσπάθεια νέων επενδύσεων στα πλαίσια του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης 20132020 παραγωγής μεταποιημένων πουλερικών για υποκατάσταση εισαγωγών.
- Τα στοιχεία δείχνουν ότι είτε λόγω αλλαγών στις διατροφικές συνήθειες, είτε λόγω των συνεπειών της κρίσης, υπάρχει μια στροφή στο κρέας πουλερικών. Αυτό το «εισπράττει» η ελληνική πτηνοτροφία;
Είναι γνωστό ότι στη διεθνή και στην ευρωπαϊκή αγορά τις τελευταίες δεκαετίες το κοτόπουλο σημειώνει αυξητικούς ρυθμούς ζήτησης διότι προσφέρει στη κατανάλωση φθηνές πρωτεΐνες υψηλής διατροφικής αξίας και χαμηλό ποσοστό λιπαρών ουσιών. Η τάση αυτή διαπιστώνεται διαχρονικά και στη χώρα μας για τους ίδιους λόγους. Η πρόσφατη κρίση επηρέασε αρνητικά σε κάποιο βαθμό τη ζήτηση, στα πλαίσια της συρρίκνωσης της αγοράς όλων των ειδών κρεάτων. Δεν οδήγησε όμως σε απόλυτη πτώση της κατανάλωσης, αλλά σε κάποια επιβράδυνση του ρυθμού αύξησης, ενώ διατηρήθηκε το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα του κοτόπουλου στην αγορά των κρεάτων εξαιτίας του διαιτητικού πλεονάσματος και της χαμηλής τιμής.
- Πρόσφατα θέσατε για άλλη μια φορά στην ηγεσία του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης τα προβλήματα ρευστότητας που αντιμετωπίζει ο κλάδος σας. Τι ακριβώς ζητάτε;
Είναι γνωστό ότι από το 2014 με το νόμο 4307/2014 έχουν δρομολογηθεί τρόποι ρύθμισης των ληξιπρόθεσμων επιχειρηματικών δανείων, ενώ σήμερα το πρόβλημα αυτό επανέρχεται επιτακτικά σε συνδυασμό με τις διαπραγματεύσεις στα πλαίσια του τρίτου μνημονίου για την αντιμετώπιση των κόκκινων δανείων γενικότερα. Ζητάμε κατ’ αρχή στη ρύθμιση αυτή να ενταχθούν και τα δάνεια με εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου και αφορούν τη πτηνοκτηνοτροφία γενικότερα. Τα δάνεια αυτά είχαν δοθεί για την αντιμετώπιση της γρίπης των πτηνών το 2006 και της κρίσης της αγοράς το 20072008.
Στη κρίση όμως αγοράς που αντιμετωπίζει ο κλάδος της πτηνοτροφίας τα τελευταία χρόνια εξαιτίας της μεγάλης ανόδου του κόστους παραγωγής, της πτώσης των τιμών των προϊόντων, της αύξησης του Φ.Π.Α, της εξαντλητικής φορολογίας, της έλλειψης χρηματοδότησης, και με την απουσία οριστικής και μόνιμης ρύθμισης των πτηνοκτηνοτροφικών δανείων δεν ήταν δυνατή η εξόφληση μέρους ή του συνόλου των δόσεων των δανείων από τους παραγωγούς. Σήμερα λόγω των μεγάλων βαρών των χρεών μεγάλο μέρος των πτηνοτροφικών μονάδων αδυνατούν να συνεχίσουν τη λειτουργία τους διότι δεν λαμβάνουν φορολογική ενημερότητα, ενώ πολλά δάνεια έχουν αποσταλεί στα δημόσια ταμεία για αναγκαστική είσπραξή τους με τελική συνέπεια να αμφισβητείται η επιβίωση του κλάδου. Οι διαδοχικές ρυθμίσεις που αποφασίζονται είναι βραχυχρόνιες, προβλέπουν μόνο ετήσιες παρατάσεις της περιόδου χάριτος ενώ απαιτείται ως όρος η ενημέρωση των ληξιπρόθεσμων οφειλών.
Η οργάνωσή μας σε όλο αυτό το διάστημα είχε στείλει σειρά υπομνημάτων στα αρμόδια υπουργεία με προτάσεις μακροχρόνιας και μόνιμης ρύθμισης των ως άνω δανείων, αλλά δεν έχει τύχει μέχρι σήμερα θετικής ανταπόκρισης. Για την επιβίωση της πτηνοτροφίας προτείνεται η ρύθμιση αυτή να προβλέπει 25 έτη περίοδο αποπληρωμής με διετή περίοδο χάριτος και απαλλαγή από κάθε επιτόκιο.
Επανερχόμαστε επίσης στο αίτημά μας οριστικής διαγραφής των χρεών από έντοκα δάνεια για την αντιμετώπιση της γρίπης των πτηνών που είχαν χορηγηθεί στις εκμεταλλεύσεις. Στο σύνολό τους σχεδόν τα δάνεια αυτά χορηγήθηκαν από την Αγροτική Τράπεζα Ελλάδος και πολλά από αυτά μεταφέρθηκαν στην Τράπεζα Πειραιώς, ενώ αντιπροσωπεύουν ένα μικρό σχετικά ποσό που εκτιμάται συνολικά στο ύψος των 15 εκατομμυρίων ευρώ περίπου. Υπενθυμίζουμε ότι η κρίση της γρίπης των πτηνών που είχε οδηγήσει στη κατάρρευση της αγοράς των προϊόντων της πτηνοτροφίας είχε προκληθεί όχι με ευθύνη των πτηνοτρόφων, αλλά με αποκλειστική ευθύνη του τότε υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης όταν μετά από παραπλανητικές πληροφορίες είχε ανακοινώσει στα ΜΜΕ ότι είχε διαπιστωθεί εστία μόλυνσης αυτής της επιδημίας χωρίς κάτι τέτοιο να είχε συμβεί στη πραγματικότητα. Έτσι τα έντοκα δάνεια της αντιμετώπισης της γρίπης των πτηνών να θεωρηθούν ως συμπληρωματικές αποζημιώσεις και να διαγραφούν ως χρέη δανείων.
Επίσης ζητούμε χορήγηση και για τις πτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις της ενίσχυσης για τις ορεινές – μειονεκτικές περιοχές που προβλέπεται στα πλαίσια της μεταφοράς του ειδικού κονδυλίου από το πρώτο στο δεύτερο πυλώνα, σύμφωνα με τα άρθρα 31 και 32 του Κανονισμού Αγροτικής Ανάπτυξης 1305/2013 και σύμφωνα με τα άρθρα 6, 48 και 49 του Κανονισμού Ενιαίας Ενίσχυσης 1307/2013.
Υποστηρίζουμε επίσης την ένταξη και των πτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων στα «μικρά σχέδια βελτίωσης» προκειμένου να μειωθεί η γραφειοκρατία καθώς και ευελιξία στις περιβαλλοντικές αδειοδοτήσεις των εκμεταλλεύσεων.