Meat News #125
Σέρκος Χαρουτουνιάν: Χρειάζεται ένα ενιαίο σύστημα ελέγχων και αλληλοϋποστήριξη όλων των διαθέσιμων συστημάτων
Related Articles
Με ακόμη μια θητεία την περίοδο 2013–2015 ως επικεφαλής του Ελληνικού Γεωργικού Οργανισμού ΔΗΜΗΤΡΑ, ο καθηγητής του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Σέρκος Χαρουτουνιάν επανήλθε από τον περασμένο Νοέμβριο θέτοντας αρκετά φιλόδοξους στόχους για τη λειτουργία του Οργανισμού, ο οποίος εποπτεύει μεταξύ άλλων και την αγορά κρέατος. Στη συνέντευξη που παραχώρησε στο Meat News μιλά για τις αλλαγές που έχουν σχεδιαστεί και πρόκειται να υλοποιηθούν άμεσα στον ελεγκτικό ρόλο του ΕΛΓΟ και για το μεγάλο θέμα των «ελληνοποιήσεων» στο κρέας, το οποίο φέτος εμφανίζεται να έχει μειωθεί αρκετά, ίσως και λόγω συγκυριών.
Συνέντευξη στον Γιώργο Κατερίνη. Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Meat News, τεύχος 82 (Μάιοος 2020)
Meat News: Ο EΛΓΟ-Δήμητρα διαθέτει ένα εργαλείο, το «Άρτεμις», για την παρακολούθηση της πορείας του κρέατος από το σφαγείο μέχρι τη λιανική. Είναι αξιόπιστο και αποτελεσματικό; Βοηθούν τα στοιχεία που συλλέγονται για τον καθορισμό πολιτικής
Σέρκο Χαρουτουνιάν: Το σύστημα «Άρτεμις» αποτελεί μία διαδικτυακή εφαρμογή μέσω της οποίας καταχωρούνται στοιχεία από τις υπόχρεες επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον τομέα του κρέατος (σφαγεία – εμπορία - λιανική πώληση κρέατος).
Βασικός στόχος είναι να υπάρχει μια βάση δεδομένων η οποία θα χρησιμοποιείται ως «εργαλείο» για τη συσχέτιση των στοιχείων που αντλούμε από άλλες πηγές και τα ευρήματα από τους επιτόπιους ελέγχους που διενεργούν τα κλιμάκιά μας. Τελικός στόχος είναι η διευκόλυνση της διενέργειας διασταυρωτικών ελέγχων και η όσο το δυνατόν ευχερέστερη συσχέτιση των στοιχείων για καλύτερο και αμεσότερο έλεγχο της αγοράς. Τα ευρήματα που καταγράφονται για διαφορές μεταξύ δηλώσεων σε σφαγές και ισοζύγια κρέατος και αφορούν την προέλευση των ζώων ή/και την ασυμβατότητα του αριθμού των ζώων που σφάχθηκαν σε σχέση με το ζωικό κεφάλαιο των παραγωγών, κοινοποιούνται στις αντίστοιχες επιχειρήσεις. Αυτές καλούνται να δώσουν εξηγήσεις και υπόκεινται σε περαιτέρω ελέγχους. Εάν προκύψουν ευρήματα παραπέμπονται στις αρμόδιες αρχές για καταλογισμό.
Η έως τώρα λειτουργία του συστήματος «Άρτεμις» έχει αναδείξει μόνο κάποιες από τις τεράστιες δυνατότητές του, τόσο στην παρακολούθηση της διακίνησης του κρέατος όσο και γάλακτος. Στόχος της νέας διοίκησης του Οργανισμού είναι να αξιοποιήσει πλήρως όλες τις δυνατότητες που προσφέρει το σύστημα. Ήδη, είμαστε σε συνεννόηση με τη διοίκηση του ΟΠΕΚΕΠΕ ώστε το αμέσως επόμενο διάστημα να διασυνδεθεί το σύστημα «Άρτεμις» με το πληροφοριακό τους σύστημα και να γίνει ευχερέστερη και αμεσότερη η αμοιβαία διασταύρωση των στοιχείων. Στη συνέχεια, θα γίνει προσπάθεια για αντίστοιχη διασύνδεση και με συστήματα άλλων υπηρεσιών όπως ΕΦΕΤ, ΑΔΑΕ κλπ.
Να προσθέσω και ένα «προσωπικό» στοιχείο. Αποχωρώντας το 2015 από τον Οργανισμό, άφησα ως εκκρεμότητα την επέκταση-προσαρμογή του συστήματος «Άρτεμις» για να είναι σε θέση να συμπεριλάβει τη διακίνηση επιπλέον προϊόντων, όπως είναι τα αυγά. Όταν επανήλθα, βρήκα την εκκρεμότητα αυτή ακριβώς στο σημείο που την άφησα, παρά τις επανειλημμένες σχετικές εξαγγελίες. Στο εξάμηνο αυτό καταφέραμε να προσαρμόσουμε το σύστημα, το οποίο είναι πλέον σε θέση να καταγράφει τη διακίνηση των αυγών, δράση που θα είμαστε θέση να υλοποιήσουμε μόλις ψηφιστεί η σχετική διάταξη που έχει εισαχθεί σε νομοσχέδιο του ΥΠΑΑΤ. Εννοείται ότι το σύστημα επιτρέπει τον έλεγχο και άλλων προϊόντων, όπως π.χ. το μέλι, κάτι που θα θέλαμε να γίνει στο μέλλον.
Meat News: Οι υπηρεσίες του ΕΛΓΟ, είτε από κοινού με άλλες υπηρεσίες, είναι μόνες τους πραγματοποιούν ελέγχους στην αγορά κρέατος. Τι καταγράφεται σε αυτούς τους ελέγχους;
Σέρκο Χαρουτουνιάν: Οι έλεγχοι διενεργούνται σε όλες τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον τομέα του κρέατος και αφορούν τη συμμόρφωσή τους με τις απαιτήσεις της νομοθεσίας. Ειδικότερα, ο έλεγχος στα σημεία λιανικής πώλησης του κρέατος έχει αποκτήσει μια νέα διάσταση, με την υποχρεωτική αναγραφή της προέλευσης του κρέατος στην ταμειακή μηχανή. Ο ΕΛΓΟ σε συνεργασία με τις κατά τόπους Διευθύνσεις Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής αλλά και με τους αντίστοιχους φορείς (ενώσεις σφαγείων, εμπόρων κρέατος και κρεοπωλών) πραγματοποιεί ενημερωτικές ημερίδες με σκοπό την πληρέστερη ενημέρωση όλων των υπόχρεων γύρω από την εκάστοτε τρέχουσα νομοθεσία. Από τα μέχρι τώρα στοιχεία, φαίνεται ότι η πλειοψηφία των επιχειρήσεων συμμορφώνεται με τις απαιτήσεις της νομοθεσίας.
Θα πρέπει να σημειώσω ότι με τη σημερινή του μορφή το σύστημα των ελέγχων είναι κατακερματισμένο. Παρότι οι επιμέρους υπηρεσίες και οργανισμοί διενεργούν ελέγχους στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων τους, εντούτοις είναι φανερή η έλλειψη ενός οργανωμένου μηχανισμού που θα συντονίζει τους ελέγχους, τις διαδικασίες των διασταυρώσεων και την αλληλοϋποστήριξή τους. Η λειτουργία ενός τέτοιου συστήματος θα οδηγούσε σε περισσότερο εστιασμένους, ολιστικούς ελέγχους, οι οποίοι θα ήταν και περισσότερο αποτελεσματικοί. Το θέμα αυτό έχει τεθεί από τη νέα ηγεσία του Υπουργείου μας και εμείς ως νέα διοίκηση είμαστε διατεθειμένοι να συμβάλουμε θετικά προς την κατεύθυνση αυτή.
Meat News: Υπάρχουν στοιχεία από τις τελευταίες σφαγές που έγιναν για το Πάσχα; Καταγράφηκαν κάποιες αλλαγές σε σχέση με προηγούμενες χρονιές;
Σέρκο Χαρουτουνιάν: Τα στοιχεία για το φετινό Πάσχα είναι ακόμα υπό επεξεργασία και ο ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ παρέχει τα σχετικά στοιχεία στο ΥΠΑΑΤ και σε φορείς όπως ο ΣΕΚ. Σε γενικές γραμμές ο συνολικός αριθμός σφαγών των ελληνικών αμνοεριφίων που έχουν καταγραφεί στο σύστημά μας για τη φετινή περίοδο είναι μειωμένος περίπου κατά περίπου 27%. Τα σχετικά στοιχεία έχουν δοθεί στο Υπουργείο για να αξιοποιηθούν στη διαδικασία υπολογισμού των αποζημιώσεων που υπέστησαν οι κτηνοτρόφοι από το ξέσπασμα της πανδημίας.
Meat News: Ποια είναι η πορεία των «ελληνοποιήσεων»; Έχει καταγραφεί μείωση;
Σέρκο Χαρουτουνιάν: Η κατάσταση δεν είναι η ίδια όπως ήταν πριν από μερικά χρόνια. Αυτό αποδεικνύεται και από τη σημαντική αύξηση των εισαγόμενων αιγοπροβάτων που δηλώνονται στο σύστημα «Άρτεμις», σε σχέση με το παρελθόν. Ο ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ παρακολουθεί την αλυσίδα εισαγωγή–σφαγή-εμπορία των εισαγομένων ζώων. Φέτος, ο αριθμός τους ήταν σημαντικά μειωμένος και η ιχνηλάτηση έφτασε στο 100% των εισαγωγών. Όμως, θα πρέπει να παραδεχθούμε ότι οι «ελληνοποιήσεις» είναι ένα υπαρκτό πρόβλημα, κυρίως όσον αφορά τα ζώα που εισέρχονται παράνομα στη χώρα. Θα ήθελα όμως να επισημάνω ότι έως σήμερα ο όρος «ελληνοποίηση» δεν έχει ενσωματωθεί στο νομοθετικό πλαίσιο της χώρας, με αποτέλεσμα να προβλέπονται για τους παραβάτες μόνο διοικητικά πρόστιμα. Η διοίκηση του ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ υπερθεματίζοντας την τακτική του ΥΠΑΑΤ να παραπέμπει στον εισαγγελέα τις σοβαρές περιπτώσεις «ελληνοποιήσεων» που εντοπίζουν τα ελεγκτικά μας όργανα, από τον Φεβρουάριο του 2020 έχει αποφασίσει να παρίσταται ως πολιτική αγωγή στις δίκες αυτές.
Meat News: Υπάρχει κάποιο σχέδιο για την πάταξη των ελληνοποιήσεων;
Σέρκο Χαρουτουνιάν: Η «ελληνοποίηση», η πώληση κρέατος από ξένη χώρα ως ελληνικό, είναι μια επιχειρηματική επιλογή αισχροκέρδειας. Το κέρδος όποιου εφαρμόζει την πρακτική αυτή είναι σημαντικό, αφού πουλά ένα φτηνά αγορασμένο ξένο κρέας, με την υπεραξία που του προσδίδει ο χαρακτηρισμός του ως ελληνικό. Είναι προφανές ότι κάποιος που έχει αποφασίσει να λειτουργήσει παραβατικά σε ζητήματα ανταγωνισμού, δεν θα διστάσει να το κάνει και σε ζητήματα ποιότητας.
Θα πρέπει επίσης να συμφωνήσουμε όλοι ότι για να λάβει χώρα η «ελληνοποίηση» ενός κρέατος, μερίδιο «συνενοχής» έχουν όσοι συμμετέχουν σε κάποιον από τους κρίκους της αλυσίδας της εμπορίας του: έμποροι, κτηνοτρόφοι, κτηνίατροι, μεταφορείς, σφαγεία. Ένα ρουμάνικο αρνί για να βγει στην αγορά ως ελληνικό θα πρέπει να βαφτιστεί ως ελληνικό σε κάποιο σημείο της παραγωγικής διαδικασίας. Είτε με τα ενώτια ελληνικής εκτροφής ή τη σφαγή του ως ελληνικού ή τη διάθεσή του στην αγορά με αυτήν την καταγωγή. Για την πάταξη του φαινομένου, ο ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ διενεργεί ελέγχους που είναι τακτικοί, έκτακτοι, δειγματοληπτικοί αλλά και στοχευμένοι. Ειδικά για τους τελευταίους, σύντομα θα επανεξετάσουμε τη διαδικασία επιλογής των στόχων με βάση νέα εργαλεία (risk assessment) και θα εντείνουμε την αξιοποίηση όλων των ελληνικών και ευρωπαϊκών βάσεων δεδομένων, ώστε να γίνει δυνατός ο εντοπισμός, με διασταυρωτικούς και διοικητικούς ελέγχους, των περιπτώσεων που θα πρέπει να ελεγχθούν πριν, κατά ή και μετά τη σφαγή των ζώων.
Κλείνοντας, θα ήθελα να προσθέσω μερικά επιπλέον στοιχεία στη συζήτηση. Το πρώτο αφορά τη φύλαξη των συνόρων. Σήμερα οι έλεγχοι που διενεργούνται, ειδικά στα ενδοκοινοτικά σύνορα, είναι δειγματοληπτικοί. Προσωπικά, είμαι υπέρ της άποψης να δοθεί στον ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ η δυνατότητα να αναπτύξει κλιμάκια κοντά σε κάθε συνοριακό σταθμό για να ελέγχει ενδελεχώς όλες τις εισαγωγές.
Ένα δεύτερο σημείο αφορά το σημερινό κυρωτικό πλαίσιο. Θα μπορούσα να χαρακτηρίσω ως χάδια τις ποινές που σήμερα προβλέπονται για τις παραβάσεις αυτές. Έτσι, με ιδιαίτερη ικανοποίηση προσβλέπω στο σχέδιο νόμο που καταρτίζει η πολιτική ηγεσία του ΥΠΑΑΤ και θα εισαχθεί σύντομα στη Βουλή. Με βάση το νέο νόμο, η παραπλάνηση του καταναλωτή που συντελείται με τις «ελληνοποιήσεις» θα αντιμετωπίζεται ως σοβαρό αδίκημα και οι ποινές που προβλέπονται για τους παραβάτες θα είναι πλέον αποτρεπτικές.
Ένα τρίτο σημείο αφορά την εισαγωγή των νέων τεχνολογιών στην ιχνηλασιμότητα των διακινούμενων ποσοτήτων κρέατος και γάλακτος. Θεωρώ ότι είναι ένα σημείο στο οποίο έχουμε μείνει πολύ πίσω και έχει δημιουργηθεί ένα κενό σε διαδικασίες, εξοπλισμό και νομοθεσία, το οποίο θα πρέπει να καλυφθεί με πολύ γρήγορα βήματα. Ο ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ έχει όλη την επιστημονική και τεχνική δυνατότητα να ανταποκριθεί στην πρόκληση αυτή και σύντομα θα είμαι σε θέση να σας ανακοινώσω τους σχετικούς σχεδιασμούς των δράσεων και το αντίστοιχο χρονοδιάγραμμα υλοποίησης.
Τέλος, μια χρόνια πολύ σημαντική δυσλειτουργία που αντιμετωπίζει ο Οργανισμός μας, και την οποία προσπαθούμε να θεραπεύσουμε σε συνεργασία με τον Υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης, είναι η παροχή δυνατότητας στον ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ να επιβάλει ποινές για τις παραβάσεις που καταγράφει. Σήμερα, οι παραβάσεις που διαπιστώνουμε διαβιβάζονται στις περιφερειακές ΔΑΟΚ και εκεί λήγει ο ρόλος μας. Η πρακτική αυτή είναι αναχρονιστική και θα πρέπει να αναθεωρηθεί, ιδίως σε συνδυασμό με τη διαπίστωση ότι καθυστερεί σημαντικά η διερεύνησή τους. Είναι χαρακτηριστικό ότι έως σήμερα δεν έχουν ακόμα καταλογιστεί ποινές για παραβάσεις που έχουν καταγραφεί το 2016.
Meat News: Η εισφορά 0,2% έχει δεχθεί στο παρελθόν πολλές επικρίσεις. Μπορείτε να μας δώσετε κάποια στοιχεία πού κατευθύνονται αυτά τα χρήματα;
Σέρκο Χαρουτουνιάν: Σύμφωνα με την ΚΥΑ 176/13383/6-2-17 (ΦΕΚ 418 Β’), οι πρώτοι αγοραστές κρέατος είναι υπόχρεοι για την καταβολή της ειδικής εισφοράς 0,2% στην ανά κιλό αξία όλων των ειδών κρέατος, εγχώριου και εισαγόμενου όπως προβλέπεται στο άρθρο 12 παράγραφος 1 του νόμου 3698/2008 (ΦΕΚ 198 Α’). Η εισφορά αυτή κρίθηκε αναγκαία για να ξεκινήσει η εφαρμογή των ισοζυγίων κρέατος για να εξασφαλιστεί η προέλευση και το είδος του παραγόμενου και διακινούμενου κρέατος. Τα έσοδα της εισφοράς διαχειρίζεται ο ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ και χρησιμοποιούνται αποκλειστικά για τη διενέργεια ελέγχων και τη διασφάλιση της ιχνηλασιμότητας με σκοπό την παρεμπόδιση της παραπλάνησης του καταναλωτή.
Meat News: Μέχρι πριν λίγο καιρό στην ιστοσελίδα του Οργανισμού ήταν αναρτημένα μητρώα εμπόρων και κρεοπωλών. Εξακολουθούν να ισχύουν; Και τι σκοπό εξυπηρετούν;
Σέρκο Χαρουτουνιάν: Δεν τηρείται πλέον μητρώο εμπόρων και κρεοπωλών καθώς όλα τα στοιχεία υπάρχουν στη βάση δεδομένων του Οργανισμού.
