Meat News #125
Η αγορά απαιτεί ενοποίηση των ελέγχων και ενιαία νομοθεσία
Related Articles
Γράφουν οι:
Δημήτρης Κεραμυδάς, Υγιεινολόγος MSc
Ολυμπία Χατζημπύρου, Τεχνολόγος Τροφίμων
HYGENIUS ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑ
Δημοσιεύτηκε στο Meat News T.29
Μια πολύ σημαντική δήλωση κυκλοφόρησε πρόσφατα (11-06-2015) από το γραφείο Τύπου του αναπληρωτή υπουργού Παραγωγικής Ανασυγκρότησης, σύμφωνα με την οποία πρόθεση του Υπουργείου πλέον είναι η ενοποίηση όλων των ελεγκτικών μηχανισμών για την Ασφάλεια των Τροφίμων από το χωράφι μέχρι το τελικό πιάτο του καταναλωτή. Η συγκεκριμένη «αναγκαία» παρέμβαση του υπουργού φαίνεται να έχει την αποδοχή και την απαίτηση από όλη την αγορά ώστε να σταματήσουν να υπάρχουν παράλληλες νομοθεσίες για το ίδιο κατά περίπτωση θέμα αλλά και για να σταματήσουν οι παρερμηνείες που πηγάζουν από τα παράθυρα της ισχύουσας νομοθεσίας των ελεγκτικών μηχανισμών. Το αποτέλεσμα που έχει προκύψει από την πολυνομία, είναι να βιώνουν οι επιχειρηματίες κάθε φορά που έχουν επίσκεψη - υγειονομικό έλεγχο από κάποια αρμόδια υπηρεσία, την απόλυτη παράνοια διότι δεν υπάρχει μεταξύ των υπηρεσιών η προβλεπόμενη επικοινωνία για τα σχετικά ευρήματα τα οποία διαπιστώνουν. Ας δούμε λοιπόν κάποιες από τις διατάξεις που νομοθετήθηκαν τα τελευταία χρόνια, οι οποίες είναι παράλληλα σε ισχύ, οδηγώντας τόσο τους ελεγκτές όσο και τους ελεγχόμενους καθημερινά να νιώθουν ότι βρίσκονται σε ένα αδιέξοδο για το τι πρέπει να εφαρμοστεί τελικά.
1. Καταρχήν σύμφωνα με το άρθρο 43 του Νόμου 4025/ 2011 ως αρμόδια υγειονομικά – ελεγκτικά όργανα για την εφαρμογή των υγειονομικών διατάξεων είναι μεταξύ άλλων οι υγειονομικοί υπάλληλοι (υγιεινολόγοι επόπτες Δημόσιας Υγείας, ιατροί Δημόσιας Υγείας) του Υπουργείου Υγείας, των υγειονομικών υπηρεσιών των Περιφερειών, του ΕΦΕΤ, καθώς και υπάλληλοι άλλων κρατικών φορέων (όπως των υπηρεσιών Αγροτικής Ανάπτυξης, Κτηνιατρικής, Εμπορίου, ΕΟΤ, αστυνομικών και λιμενικών Αρχών, κ.λπ.). Με το Νόμο 4235/ 2014 ως αρμόδια κεντρική Αρχή για την οργάνωση των επίσημων ελέγχων και την εξακρίβωση της συμμόρφωσης σχετικά με τη νομοθεσία των τροφίμων είναι το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και ο εποπτευόμενος από αυτό Ενιαίος Φορέας Ελέγχου Τροφίμων καθώς και οι υπηρεσίες στις οποίες η αρμόδια κεντρική Αρχή έχει αναθέσει αρμοδιότητες επίσημων ελέγχων. Η συγκεκριμένη Διάταξη δεν θίγει και δεν καταργεί αρμοδιότητες άλλων Υπουργείων ή Φορέων που η κείμενη νομοθεσία ρυθμίζει. Δηλαδή ο νομοθέτης αφήνει να εννοηθεί ότι οι αστυνομικές και οι λιμενικές Αρχές όπως προαναφέραμε και όπως ορίζεται στο άρθρο 43 του Νόμου 4025/ 2011 μπορούν να ελέγχουν αν οι επιχειρήσεις τροφίμων και ποτών έχουν εγκαταστήσει και εφαρμόζουν Συστήματα Αυτοελέγχου HACCP όπως ορίζεται στην ισχύουσα Υγειονομική Διάταξη [Υ1γ/Γ.Π/οικ. 96967 ΦΕΚ 2718/ 08-10-2012 - (άρθρα 5 & 16)] χωρίς να λαμβάνεται υπόψη ο Κώδικας των Δημοσίων Υπαλλήλων (άρθρο 30 του Ν. 3528/ 2007) – στον οποίο αναγράφεται σαφώς ότι ο υπάλληλος πρέπει να εκτελεί τα καθήκοντα του κλάδου ή της ειδικότητας του. Άρα με ποια ειδικότητα και με τι πτυχίο ασκεί υγειονομικό έλεγχο οποιοσδήποτε υπάλληλος αυτών των υπηρεσιών;
2. Όσο αφορά τώρα την απαίτηση της εφαρμογής Συστημάτων Αυτοελέγχου HACCP και εδώ υπάρχει αντίθεση και μη επικοινωνία στα συναρμόδια Υπουργεία. Το μεν Υπουργείο Υγείας σύμφωνα με την Εγκύκλιο 2 (Υ1γ/Γ.Π/οικ. 4476/ 14-01-2013) της Υγειονομικής Διάταξης 96967 / 2012 αναφέρει ότι απαιτείται η ανάπτυξη και η εφαρμογή Πλήρους Συστήματος HACCP για τις Επιχειρήσεις Μαζικής Εστίασης Πλήρους Γεύματος ενώ ο ΕΦΕΤ από την πλευρά του αναφέρει στην υπ’ αριθ. πρωτ. 2012/ 04-02-2014 εγκύκλιο του, ότι απαιτείται η εγκατάσταση και η εφαρμογή Συστήματος Αυτοελέγχου HACCP σε επιχειρήσεις τροφίμων που παρασκευάζουν σύνθετα τρόφιμα και βρίσκονται εντός των νοσοκομείων ή εντός άλλων ιδρυμάτων.
Γενικά τα εστιατόρια ή τα εστιατόρια που δραστηριοποιούνται εντός των βρεφονηπιακών - παιδικών σταθμών, εντός των κατασκηνώσεων, απαιτείται να τηρούν μόνο τα προαπαιτούμενα Αρχείων Τεκμηρίωσης Διαδικασιών όπως αναφέρει η σχετική Εγκύκλιος αλλά και αυτά ουσιαστικά αποτελούν (βάσει της ΥΔ Υ1γ/Γ.Π/οικ. 96967/ 2012) Επιχειρήσεις Μαζικής Εστίασης Πλήρους Γεύματος και απευθύνονται κυρίως σε ευπαθείς ομάδες πληθυσμού (βρέφη, παιδιά) και άρα θα πρέπει να εκπονήσουν Μελέτη Ανάλυσης των Κινδύνων. Συμπερασματικά θα πρέπει οι υπεύθυνοι των ανωτέρω δραστηριοτήτων να διασφαλίζουν την υγιεινή και ασφάλεια των τροφίμων που παράγουν ή διαχειρίζονται και να φροντίζουν για την επαλήθευση των διαδικασιών αυτοελέγχου σύμφωνα με το άρθρο 5 §2 εδάφιο στ του ΕΚ 852/ 04.
3. Σχετικά με τα προαναφερόμενα, κάποιοι υπάλληλοι των υγειονομικών υπηρεσιών απαιτούν ο επιχειρηματίας να έχει φροντίσει ώστε να υπάρχουν τα παραπάνω στο κατάστημά του κατά την διαδικασία της έκδοσης της προβλεπόμενης άδειας λειτουργίας σύμφωνα με το άρθρο 5 της Υ1γ/Γ.Π/οικ. 96967 ΦΕΚ 2718/ 08-10-2012 Υγειονομικής Διάταξης, ενώ άλλοι πάλι αναφέρουν στον επιχειρηματία ότι ακριβώς προβλέπεται στο άρθρο 3 της ΚΥΑ ΔΙΑΔΠ/Φ.Α.2.1/31600, ΦΕΚ 3106/ 09-12-2013, δηλαδή ότι η επιχείρηση του υποχρεούνται να τηρεί τα προβλεπόμενα αρχεία π.χ. πιστοποιητικά υγείας, εκπαίδευσης, εντομοκτονιών, καθαρισμού – απολύμανσης τα οποία θα επιδεικνύονται σε κάθε υγειονομικό έλεγχο. Τα εν λόγω αρχεία δεν αποτελούν προϋπόθεση αδειοδότησης του καταστήματος.
4. Αντίθετη άποψη φαίνεται να υπάρχει και για τον έλεγχο του πόσιμου νερού μεταξύ του ΕΦΕΤ αλλά και του Υπουργείου Υγείας, όπου έχουν εκδοθεί αντίστοιχες εγκύκλιοι από τις αρμόδιες υπηρεσίες, σχετικά με την συχνότητα των δειγματοληψιών και των αναλύσεων [Δοκιμαστικών & Ελεγκτικών Παρακολουθήσεων (όπως ορίζεται στην ΚΥΑ 2600/ 2001 η οποία τροποποιήθηκε με την ΚΥΑ 38295/ 2007)], που πρέπει να διενεργεί ο υπεύθυνος της κάθε επιχείρησης τροφίμων.
Ο αριθμός των δειγμάτων της ελεγκτικής παρακολούθησης αναφέρει η σχετική νομοθεσία (Πίνακας Β1) θα αποφασίζεται από τις αρμόδιες Αρχές. Σε ποια υπηρεσία αναφέρεται ο νομοθέτης δηλαδή; Λογικά στο Υπουργείο Υγείας που σε επιτελικό βαθμό ελέγχει την εφαρμογή αυτών των ΚΥΑ, όμως από την πλευρά του ο ΕΦΕΤ λαμβάνει το νερό ως τρόφιμο, βάσει και του ορισμού που δίνεται στον ΕΚ 178/ 2002 (Άρθρο 2) όπου στα «τρόφιμα» περιλαμβάνεται οποιαδήποτε ουσία, περιλαμβανομένου του νερού, η οποία ενσωματώνεται σκόπιμα στα τρόφιμα στη διάρκεια της παραγωγής, της παρασκευής ή της επεξεργασίας τους.
5. Η τυχόν ύπαρξη ή η διάθεση τροφίμων μη ασφαλών (ακατάλληλα ή επιβλαβή) σε χώρους ομαδικής εστίασης σύμφωνα με τους Κανόνες ΔΙ.Ε.Π.Π.Υ [ΥΑ Α2-718 (ΦΕΚ 2090, Τ΄Β, 31-07-2014) άρθρο 13 §7 στοιχείο δ], επιφέρει διοικητικό πρόστιμο ύψους 5.000€ / ανά κωδικό προϊόντος αν εντοπιστούν από υπάλληλους των Διευθύνσεων Ανάπτυξης & Εμπορίου, οι οποίοι ασκούν καθήκοντα ειδικού ανακριτικού υπαλλήλου (άρθρο 18 Ν. 4177/ 2013, ΦΕΚ Α΄). Σύμφωνα όμως με τον Κυρωτικό Νόμο 4235/ 2014 η τυχόν διάθεση μη ασφαλών τροφίμων (ακατάλληλα ή επιβλαβή) συνεπάγεται διοικητικές κυρώσεις ύψους 500€ - 60.000€ ανάλογα πάντα και με την πολλαπλότητα της ίδιας ή άλλης μη συμμόρφωσης, το μέγεθος της επιχείρησης και την τυχόν υποτροπή της ως προς την ίδια μη συμμόρφωση στην διάρκεια των τελευταίων τριών (3) ετών.
6. Κλείνοντας αξίζει να σημειώσουμε και ότι αφορά το ποινικό κομμάτι σχετικά με τις κυρώσεις για όποιον παράγει, διακινεί ή διαθέτει τρόφιμα ακατάλληλα για ανθρώπινη κατανάλωση όπου τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον τριών (3) μηνών ενώ όταν κάποιος παράγει, διακινεί ή διαθέτει τρόφιμα επιβλαβή για την υγεία, τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον έξι (6) μηνών (άρθρο 19 Ν. 4177/ 2013, ΦΕΚ Α΄173). Η παραπάνω Διάταξη να αναφέρουμε πως έρχεται σε αντίθεση με τις διατάξεις του άρθρου 27 του Ν. 4235 όπου στην §3 του Νόμου αυτού, αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι ο υπεύθυνος της επιχείρησης τροφίμων και ποτών για τις παραπάνω μη συμμορφώσεις δηλαδή παραγωγή, αποθήκευση, διακίνηση ή διάθεση μη ασφαλών τροφίμων (δηλαδή ακατάλληλα ή επιβλαβή) τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον έξι (6) μηνών. Παρατηρούμε δηλαδή ότι αυτή τη δεδομένη χρονική στιγμή ισχύουν παράλληλα δύο διαφορετικές διατάξεις νόμων για ίδιες παραβάσεις – μη συμμορφώσεις.
Όλα τα παραπάνω είναι κάποιες από τις διατάξεις της νομοθεσίας που βρίσκονται παράλληλα σε ισχύ τα τελευταία έτη και αυτό είναι που οδηγεί την αγορά σε ένα απέραντο φρενοκομείο...
Αποτελεί πλέον απαίτηση των καιρών όλοι οι ελεγκτικοί μηχανισμοί να μεταφέρουν τις καθημερινές τους εμπειρίες στα συναρμόδια Υπουργεία, τα οποία με την σειρά τους να συνεργαστούν πάνω σε κάθε θέμα Δημόσιας Υγείας ξεχωριστά, ώστε να υπάρξει μια και μόνο ενιαία νομοθεσία για τον έλεγχο των επιχειρήσεων τροφίμων, θέτοντας σε εφαρμογή και το μητρώο κυρώσεων (σύμφωνα με το άρθρο 32 του Ν. 4235 / 2014) το οποίο έχει ως σκοπό την παρακολούθηση των διοικητικών και ποινικών κυρώσεων που επιβάλλονται από κάθε Αρμόδια Αρχή.
