Meat News #143
Αυτόχθονες φυλές – τεκμήρια και δεδομένα
Related Articles
Οι αυτόχθονες ελληνικές φυλές προβάτων βρέθηκαν το τελευταίο διάστημα στο επίκεντρο της δημόσιας συζήτησης, με αφορμή την ευλογιά και τα αυστηρά μέτρα εκρίζωσής της. Όπως επισημαίνεται από το Δίκτυο Αμάλθεια, η εφαρμογή της υποχρεωτικής καθολικής σφαγής, χωρίς εξαιρέσεις για τις σπάνιες ελληνικές φυλές, εγκυμονεί σοβαρό κίνδυνο αφανισμού τους, παρ' ότι πρόκειται για ζώα που αποτελούν θεμέλιο της εγχώριας αιγοπροβατοτροφίας.
Οι φυλές αυτές ξεχωρίζουν για την προσαρμοστικότητά τους στην ελληνική ύπαιθρο, την ανθεκτικότητά τους στις κλιματικές συνθήκες και το χαμηλό κόστος εκτροφής, στοιχεία ιδιαίτερα κρίσιμα στη σημερινή συγκυρία για την πρωτογενή παραγωγή.
Επιστημονική απάντηση στην αμφισβήτηση
Στο δημόσιο διάλογο που αναπτύχθηκε, διατυπώθηκαν και απόψεις που αμφισβητούν την ύπαρξη ορισμένων σπάνιων φυλών, όπως η φυλή Ρουμλουκίου, με το επιχείρημα ότι «δεν έχουν τεκμηριωθεί γενετικά με σύγχρονες μεθόδους».
Σε αυτό το πλαίσιο, το Δίκτυο Αμάλθεια ξεκαθαρίζει ότι βρίσκεται σε εξέλιξη εκτεταμένη επιστημονική έρευνα γενετικής ταυτοποίησης, σε συνεργασία με το Εργαστήριο Ζωοτεχνίας του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών και το Ludwig Maximilian University of Munich. Η έρευνα αφορά 35 αυτόχθονες φυλές προβάτων της Ελλάδας και της Κύπρου, μεταξύ των οποίων η Ρουμλουκίου αλλά και άλλες σπάνιες φυλές, όπως Ορεινή Ηπείρου, Κατσικά Ιωαννίνων, Καλαρρύτικη, Σαρακατσάνικη, Πελαγονίας κ.ά.
Τα πρώτα αποτελέσματα, που παρουσιάστηκαν στο 39ο Συνέδριο της Ελληνικής Ζωοτεχνικής Εταιρείας στα Ιωάννινα (15–17/10/2025), δείχνουν ότι οι φυλές αυτές διαφέρουν γενετικά από 87 γνωστές φυλές της Ευρώπης, της Ασίας και της Αφρικής, επιβεβαιώνοντας την ιδιαιτερότητά τους.
Η περίπτωση της φυλής Ρουμλουκίου
Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στη φυλή Ρουμλουκίου, η οποία –όπως υπενθυμίζεται– αναφέρεται ήδη από την προπολεμική βιβλιογραφία (Χατζήολος, 1941). Αν και θεωρούνταν εξαφανισμένη από τη δεκαετία του 1990, το 2013 εντοπίστηκε εκ νέου χάρη στη συνεργασία της «Αμάλθειας» με το Κέντρο Ζωικών Γενετικών Πόρων Ν. Μεσημβρίας.
Από επιλεγμένα ζώα με πλήρη φαινοτυπικά χαρακτηριστικά απομονώθηκε DNA, στο πλαίσιο της τρέχουσας έρευνας, και διαπιστώθηκε ότι το γενετικό τους προφίλ διαφοροποιείται σαφώς από άλλες αυτόχθονες φυλές. Σήμερα, τα ζώα αυτά φιλοξενούνται με ασφάλεια στις εγκαταστάσεις της Γεωπονικής Σχολής του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας στη Φλώρινα, χάρη στη συνδρομή επιστημονικών και κτηνοτροφικών φορέων.
Τι σημαίνει πραγματική αναγνώριση φυλών
Όπως αναφέρει η «Αμάλθεια» η αναγνώριση μιας αυτόχθονης φυλής δεν περιορίζεται σε μια απλή καταγραφή. Απαιτεί:
- συστηματική απογραφή και φαινοτυπική τεκμηρίωση
- εγγραφή και τήρηση γενεαλογικών βιβλίων
- και γενετική ανάλυση DNA (SNPs, μικροδορυφόροι, αλληλουχίες).
Στην Ελλάδα, πολλές από αυτές τις διαδικασίες εφαρμόζονται αποσπασματικά και χωρίς μακροπρόθεσμο σχεδιασμό, γεγονός που δυσχεραίνει τη συνολική διαχείριση της αγροτικής βιοποικιλότητας.
Η ανάγκη εθνικής στρατηγικής
Το Δίκτυο Αμάλθεια επισημαίνει ότι τα Κέντρα Ζωικών Γενετικών Πόρων του ΥΠΑΑΤ διαδραματίζουν κομβικό ρόλο, ωστόσο απαιτούνται επίσημοι κανονισμοί για την ομοιόμορφη τήρηση των γενεαλογικών βιβλίων. Παράλληλα, κρίνεται κρίσιμη η υιοθέτηση των ήδη δημοσιευμένων γενετικών μελετών από το ΓΠΑ και διεθνή πανεπιστήμια, που προσφέρουν αντικειμενικά εργαλεία ταυτοποίησης.
Το μήνυμα είναι σαφές: η διαφύλαξη των αυτόχθονων φυλών δεν μπορεί να βασίζεται σε αποσπασματικές δράσεις ή μόνο σε κοινοτικές ενισχύσεις. Απαιτείται ένα Εθνικό Πρόγραμμα διάσωσης και διαχείρισης της αγροτικής βιοποικιλότητας, με συντονισμό Πολιτείας, Πανεπιστημίων, ΚΖΓΠ και κτηνοτροφικών συνεταιρισμών.
Όπως υπογραμμίζεται, ο δρόμος είναι μακρύς – αλλά η επιστημονική γνώση και τα δεδομένα υπάρχουν πλέον. Το ζητούμενο είναι να μετατραπούν σε συνεκτική πολιτική επιλογή για το μέλλον της ελληνικής πρωτογενούς παραγωγής.
