Η ευλογιά σαρώνει τις ελληνικές αυτόχθονες φυλές

Related Articles

Η ευλογιά των αιγοπροβάτων, που εξαπλώθηκε με ανησυχητική ταχύτητα τους τελευταίους μήνες στην Ελλάδα, δεν είναι απλώς μια ακόμη επιζωοτία. Πρόκειται για μια σοβαρή απειλή που θέτει σε κίνδυνο τη ραχοκοκαλιά της παραδοσιακής ελληνικής κτηνοτροφίας: τις αυτόχθονες φυλές των προβάτων και αιγών, που αποτελούν ζωντανά αποθέματα πολιτιστικής, γενετικής και οικονομικής αξίας.

Οι ελληνικές φυλές, καρπός αιώνων φυσικής επιλογής και προσαρμογής, κατάφεραν να επιβιώσουν σε δύσκολα περιβάλλοντα, διατηρώντας την ανθεκτικότητα και την παραγωγικότητά τους. Σήμερα, ωστόσο, απειλούνται με εξαφάνιση λόγω των μέτρων υποχρεωτικής σφαγής που επιβάλλονται για την ανάσχεση της νόσου.

Η “Αμάλθεια” προειδοποιεί: Κίνδυνος για τις σπάνιες φυλές

Η Μη Κυβερνητική Οργάνωση “Αμάλθεια”, η οποία εργάζεται για τη διάσωση και διατήρηση των ελληνικών αυτοχθόνων φυλών, κρούει τον κώδωνα του κινδύνου. Οι επιστήμονες που συνεργάζονται με την Οργάνωση τονίζουν ότι στις περιπτώσεις υποχρεωτικής σφαγής μολυσμένων κοπαδιών, συχνά περιλαμβάνονται και ζώα ανεκτίμητης γενετικής αξίας, που ανήκουν σε σπάνιες ελληνικές φυλές όπως το πρόβατο Άργους, Ρουμλουκίου, Πελαγονίας ή Καραγκούνικο.

«Η ευλογιά συνιστά πραγματική απειλή για την παραδοσιακή ελληνική προβατοτροφία», επισημαίνει ο δρ. Κωνσταντίνος Παπαϊωάννου, κτηνίατρος-επιδημιολόγος και γενικός γραμματέας του Δ.Σ. της “Αμάλθειας”. Όπως υπογραμμίζει, «τα μέτρα εκρίζωσης της νόσου, και ιδιαίτερα η υποχρεωτική σφαγή όλων των ζώων μιας εκτροφής, μπορεί να αποβούν καταστροφικά για φυλές που ήδη αριθμούν ελάχιστα άτομα».

Πολύτιμα γονίδια στον κίνδυνο του αφανισμού

Σύμφωνα με τα στοιχεία του Κέντρου Ζωικών Γενετικών Πόρων Νέας Μεσημβρίας, ήδη έχουν εφαρμοστεί σφαγές σε κοπάδια της αυτόχθονης φυλής Σερρών, ενώ αναμένονται αποφάσεις για Ρουμλούκι και Καραγκούνικο. Στη Θεσσαλία, η κατάσταση είναι δραματική, καθώς πολλά ζώα φυλών Πηλίου και Γλώσσης Σκοπέλου έχουν θανατωθεί, ενώ η περιοχή, που παράγει το 15% του αιγοπρόβειου κρέατος της χώρας, είχε ήδη πληγεί από τη θεομηνία “Ντάνιελ”.

Οι επιστήμονες της “Αμάλθειας” τονίζουν ότι υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις επιβίωσης αυτοχθόνων προβάτων από την ευλογιά, γεγονός που ενισχύει την ανάγκη για διαφοροποιημένη αντιμετώπιση: απομόνωση, παρακολούθηση και όχι άμεση σφαγή.

Η ασθένεια, τα χαρακτηριστικά και η μετάδοση

Η ευλογιά των προβάτων είναι μια ιδιαιτέρως μεταδοτική ιογενής ασθένεια που πλήττει αποκλειστικά τα αιγοπρόβατα. Δεν μεταδίδεται στον άνθρωπο, ούτε μέσω του γάλακτος ή του κρέατος, ωστόσο προκαλεί τεράστιες οικονομικές απώλειες λόγω της μείωσης της παραγωγής και των περιορισμών στο εμπόριο.

Ο ιός επιβιώνει στο περιβάλλον έως και έξι μήνες, ενώ η μετάδοση γίνεται κυρίως μέσω της αναπνοής ή επαφής με μολυσμένα αντικείμενα, ρούχα και οχήματα. Ο συνωστισμός σε βοσκοτόπια και ζωοπανηγύρεις επιταχύνει τη διασπορά, καθιστώντας την πρόληψη και τον έλεγχο ακόμα πιο δύσκολους.

Τα εμβόλια υπάρχουν αλλά δεν εγκρίνονται

Αν και κυκλοφορούν δύο εμβόλια διεθνώς (ένα εκ των οποίων παράγεται στη Ρουμανία), η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν έχει εγκρίνει τη χρήση τους, καθώς πρόκειται για ζωντανούς εξασθενημένους ιούς και δεν υπάρχει ακόμα αξιόπιστη εργαστηριακή μέθοδος που να διακρίνει τα εμβολιασμένα από τα πραγματικά μολυσμένα ζώα.

Ωστόσο, όπως υπενθυμίζει ο κ. Παπαϊωάννου, ο Ευρωπαϊκός Κανονισμός 2016/429 δίνει τη δυνατότητα στα κράτη-μέλη να εφαρμόσουν κατ’ εξαίρεση σχέδια επείγοντος εμβολιασμού, εφόσον αυτό κριθεί αναγκαίο για τον έλεγχο της νόσου.

Το δίκτυ προστασίας των σπάνιων φυλών

Η ελπίδα για τις απειλούμενες φυλές έρχεται μέσα από το άρθρο 13 του Ευρωπαϊκού Κανονισμού 2020/687, το οποίο επιτρέπει την αποφυγή της υποχρεωτικής σφαγής σε ζώα που ανήκουν σε σπάνιες ή αυτόχθονες φυλές. Σε αυτές τις περιπτώσεις, προβλέπεται απομόνωση, κλινική επιτήρηση και εργαστηριακοί έλεγχοι έως ότου επιβεβαιωθεί ότι δεν υπάρχει κίνδυνος μετάδοσης.

Ωστόσο, όπως επισημαίνουν οι ειδικοί, η εφαρμογή αυτών των εξαιρέσεων απαιτεί στελέχωση και ενίσχυση των Κτηνιατρικών Υπηρεσιών με εξειδικευμένο προσωπικό και σύγχρονα εργαστήρια — μια επένδυση που η χώρα οφείλει να κάνει άμεσα.

Η μάχη για την αναγνώριση των φυλών

Στην Ελλάδα έχουν αναγνωριστεί επισήμως περίπου 40 φυλές προβάτων, ωστόσο πολλές παραμένουν “αόρατες” στη διοίκηση, χωρίς επίσημη καταχώριση. Ανάμεσά τους, το βλάχικο πρόβατο, το κοκοβίτικο, το πρόβατο Άργους και το πρόβατο Σητείας, των οποίων η γενετική ταυτοποίηση βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη.

Η “Αμάλθεια”, σε συνεργασία με το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας και διεθνή ερευνητικά ιδρύματα, έχει ξεκινήσει προγράμματα γενετικής καταγραφής και δημιουργίας πυρήνων εκτροφής. Πρόσφατο παράδειγμα αποτελεί η ίδρυση πυρήνα αναπαραγωγής της φυλής Ρουμλουκίου σε αγρόκτημα του Πανεπιστημίου.

Όπως σημειώνει ο ερευνητής Βασίλης Λέκκας, «αν υπάρξουν κρούσματα ευλογιάς στα τελευταία κοπάδια μη αναγνωρισμένων φυλών, οι πληθυσμοί αυτοί θα χαθούν για πάντα, πριν προλάβουμε να τους προστατεύσουμε».

Περισσότερα από ζώα – θεματοφύλακες πολιτισμού και βιοποικιλότητας

Οι αυτόχθονες φυλές δεν είναι απλώς μέρος του ζωικού κεφαλαίου. Είναι φορείς Ιστορίας, πολιτισμού και ανθεκτικότητας. Επιβιώνουν με λιγοστή τροφή, αξιοποιούν άγονες εκτάσεις, αντέχουν σε ασθένειες και κλιματικές αντιξοότητες, και παράγουν προϊόντα με μοναδική γεύση και ποιότητα — ταυτότητα της ελληνικής φέτας, του πρόβειου γάλακτος και του κρέατος.

Η προστασία τους, επομένως, δεν είναι απλώς μια πράξη φιλοζωίας ή επιστημονικού ενδιαφέροντος, αλλά ζήτημα εθνικής στρατηγικής για τη βιωσιμότητα της ελληνικής αγροτικής παραγωγής.

Το στοίχημα της επόμενης μέρας

Η ευλογιά των αιγοπροβάτων δεν πρέπει να αντιμετωπιστεί μόνο ως υγειονομικό πρόβλημα, αλλά και ως καμπανάκι αφύπνισης για την ανάγκη διατήρησης της γενετικής μας κληρονομιάς. Η Ελλάδα οφείλει να αξιοποιήσει τα ερευνητικά ευρήματα, να αναγνωρίσει και να καταγράψει τις φυλές της, και να εφαρμόσει εξειδικευμένα σχέδια προστασίας σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά πρότυπα.
Πηγή: Kathimerini.gr