Ελεύθερη αγορά, ακριβή καθημερινότητα;

Related Articles

• Οι τιμές στο χριστουγεννιάτικο τραπέζι

Μετά από σχεδόν πέντε χρόνια εφαρμογής, το πλαφόν στο περιθώριο κέρδους σε τρόφιμα, καύσιμα και είδη πρώτης ανάγκης αποσύρεται. Σύμφωνα με τον γενικό γραμματέα Εμπορίου και Προστασίας Καταναλωτή, Σωτήρη Αναγνωστόπουλο, η αγορά πλέον μπορεί να λειτουργήσει με βάση τις αρχές του ανταγωνισμού, ο οποίος – θεωρητικά – θα συγκρατήσει τις τιμές.

Ο ίδιος, σε ραδιοφωνικό σταθμό, παραδέχτηκε πως το πλαφόν είχε θετικές πτυχές, ειδικά σε περιόδους κρίσεων, όμως αν παραταθεί, μπορεί να περιορίσει την υγιή ανάπτυξη της αγοράς. Μένει να αποδειχθεί βέβαια αν η «υγιής» αγορά που επικαλείται είναι αρκετά ισχυρή και οργανωμένη ώστε να αποτρέψει νέες αυξήσεις – και κυρίως, την αισχροκέρδεια.

Η κρίση που (υποτίθεται ότι) πέρασε

Ο κ. Αναγνωστόπουλος υπενθύμισε ότι το πλαφόν επιβλήθηκε μέσα σε πρωτοφανείς συνθήκες: την πανδημία, τον πόλεμο στην Ουκρανία και την αλματώδη αύξηση των τιμών παγκοσμίως. Αυτή η κατάσταση – είπε – «έδωσε την ευκαιρία» σε κάποιες επιχειρήσεις να αυξήσουν υπερβολικά τις τιμές τους, εκμεταλλευόμενες τη σύγχυση των καταναλωτών.

Ωστόσο, ο ίδιος υποστηρίζει ότι πλέον βρισκόμαστε σε μια πιο «κανονική» περίοδο και επομένως το πλαφόν δεν δικαιολογείται άλλο. Το ερώτημα είναι αν αυτή η επιστροφή στην «κανονικότητα» έχει φανεί πράγματι στο πορτοφόλι του καταναλωτή ή αν είναι μια τεχνητή, περισσότερο γραφειοκρατική διαπίστωση.

Η «ομαλή» αύξηση τιμών και το όριο του 2%

Ο γ.γ. Εμπορίου ξεκαθάρισε ότι αν οι τιμές ανεβαίνουν με ρυθμό 2% ή 3% ετησίως, αυτό θεωρείται φυσιολογικό και δεν υπάρχει λόγος επαναφοράς του πλαφόν. Στόχος -λέει- είναι οι μισθοί να αυξάνονται γρηγορότερα από τις τιμές, ώστε η κοινωνία να ευημερεί.

Όμως, για πολλούς εργαζομένους και συνταξιούχους, η θεωρητική αυτή ισορροπία δεν αντανακλάται στην καθημερινότητά τους. Οι αυξήσεις στους μισθούς είναι συχνά ανύπαρκτες ή ανεπαρκείς, ενώ τα έξοδα τρέχουν. Το επιχείρημα περί «ομαλού πληθωρισμού» ίσως να λειτουργεί καλύτερα στα χαρτιά παρά στο ταμείο του σούπερ μάρκετ.

«Φθηνή» Ελλάδα: Σχετικό το θέμα

Ο κ. Αναγνωστόπουλος επεσήμανε ότι η Ελλάδα, ειδικά σε ό,τι αφορά τα βασικά είδη διατροφής, έχει από τους χαμηλότερους πληθωρισμούς στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αλλά δεν διευκρινίζει αν αυτό σημαίνει και πιο φθηνά προϊόντα ή απλώς πιο αργή αύξηση των ήδη υψηλών τιμών.

Αν η αγορά «αυτορρυθμίζεται», γιατί τότε εξακολουθούν να υπάρχουν μεγάλες διαφορές στις τιμές ίδιων προϊόντων από περιοχή σε περιοχή ή ακόμα και από σούπερ μάρκετ σε σούπερ μάρκετ; Κι αν όντως ο ανταγωνισμός λειτουργεί, γιατί χρειάστηκε το πλαφόν εξαρχής;

Καλοκαιρινή ακρίβεια: Τουρισμός, μισθοί και φρούτα

Όσον αφορά την ακρίβεια του καλοκαιριού, ο γ.γ. ανέφερε ότι η αύξηση τιμών εντοπίζεται κυρίως στις τουριστικές περιοχές και στις υπηρεσίες, λόγω της αυξημένης ζήτησης. Υποστήριξε, μάλιστα, ότι μέρος αυτής της ανόδου οφείλεται σε αυξήσεις μισθών στον τουριστικό και επισιτιστικό τομέα – κάτι που, αν ισχύει, θα μπορούσε να είναι θετικό.

Ωστόσο, για τον μέσο καταναλωτή, οι αυξήσεις στις τιμές των εποχικών φρούτων (ιδίως τον Μάιο και τον Ιούνιο) είναι αισθητές. Ο ίδιος θεωρεί ότι από τον Ιούλιο και μετά οι τιμές θα υποχωρήσουν, όπως συμβαίνει κάθε καλοκαίρι, αλλά για τους περισσότερους πολίτες αυτό μένει να φανεί στο ράφι και όχι μόνο στις στατιστικές.

Ο ρόλος των σούπερ μάρκετ: Το πλαφόν «έλυσε και έδεσε»

Ο Απόστολος Πεταλάς, γενικός διευθυντής της Ένωσης Σούπερ Μάρκετ Ελλάδας, περιέγραψε το πλαφόν ως ένα μέτρο που λειτούργησε θετικά στην αρχή – στην πανδημία – αλλά τελικά, όπως είπε, προκάλεσε περισσότερα προβλήματα απ’ όσα έλυσε.

Όπως εξήγησε, το πλαφόν δεν επέτρεπε στις επιχειρήσεις να αυξήσουν το κέρδος τους πέρα από την αύξηση του κόστους. Όμως, με τα χρόνια, έγινε ένας μηχανισμός που – κατά την άποψή του – «στρέβλωνε την αγορά». Βέβαια, για τον καταναλωτή το ερώτημα παραμένει: αν χωρίς πλαφόν αυξηθούν ξανά οι τιμές ανεξέλεγκτα, ποιος θα προστατεύσει τους αδύναμους; Ο «υγιής ανταγωνισμός» ή το δίκτυο λίγων ισχυρών παικτών;

Εμπιστοσύνη στην αγορά ή άγρυπνη επιτήρηση;

Η αισιοδοξία των εκπροσώπων της αγοράς και του κράτους στηρίζεται στην επιστροφή της «ομαλότητας» και του ανταγωνισμού. Όμως, δεν είναι λίγοι εκείνοι που ανησυχούν ότι η κατάργηση του πλαφόν μπορεί να λειτουργήσει ως πράσινο φως για νέες αυξήσεις.

Η αγορά δεν είναι πάντα αυτόνομη ούτε απόλυτα ηθική. Κι αν ο ανταγωνισμός αποτύχει, οι συνέπειες θα τις υποστεί και πάλι ο πολίτης. Επομένως, ίσως η λύση δεν είναι λιγότερη εποπτεία, αλλά καλύτερη και πιο στοχευμένη παρέμβαση – όποτε και αν χρειαστεί.
Πηγή: ertnews.gr