Meat News #138
Οικονομική ένεση υπό αίρεση
Related Articles
Ένα νέο χρηματοδοτικό μέτρο, το λεγόμενο Μέτρο 23, βρίσκεται πλέον σε τροχιά έγκρισης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με στόχο την ενίσχυση των αγροτών που επλήγησαν από φυσικές καταστροφές μετά την 1η Ιανουαρίου 2024. Η πρόταση, που κατατέθηκε επισήμως στις 23 Μαΐου, προβλέπει συνολικό προϋπολογισμό 178 εκατομμυρίων ευρώ, εκ των οποίων τα 143 εκατ. προέρχονται από κοινοτικούς πόρους, ενώ τα υπόλοιπα από εθνική συμμετοχή.
Η βοήθεια θα δοθεί ως εφάπαξ χρηματοδότηση σε ενεργούς γεωργούς, εφόσον πληρούν συγκεκριμένα κριτήρια – μεταξύ των οποίων η διαπίστωση καταστροφής τουλάχιστον 30% στην παραγωγή τους και η υποβολή δήλωσης ΟΣΔΕ για το 2024. Το ανώτατο ποσό ανά δικαιούχο θα φτάσει έως τις 42.000 ευρώ, με την επιφύλαξη πάντως ότι σε περίπτωση υπερβάσεων του συνολικού διαθέσιμου προϋπολογισμού, τα ποσά θα μειωθούν αναλογικά.
Μια “ασπίδα” με όρια
Ο Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Κώστας Τσιάρας, παρουσίασε το μέτρο ως "δίχτυ ασφαλείας" για την ελληνική γεωργία, που θα ενισχύσει την επισιτιστική επάρκεια και θα ανακόψει τις συνέπειες της κλιματικής κρίσης. Πρόκειται για μια δήλωση που ακολουθεί τη συνήθη επικοινωνιακή γραμμή του κυβερνητικού λόγου, όπου κάθε ενίσχυση παρουσιάζεται ως τεκμήριο ετοιμότητας και αλληλεγγύης.
Ωστόσο, τίθενται ερωτήματα για το κατά πόσο μια τέτοια οικονομική ενίσχυση – ακόμη και αν φτάσει στους αποδέκτες χωρίς καθυστερήσεις – επαρκεί να στηρίξει ουσιαστικά αγρότες που έχουν χάσει μεγάλο μέρος της παραγωγής τους. Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής δεν είναι προσωρινές, αλλά διαρκείς και πολυδιάστατες. Συνεπώς, η προσωρινή «ανακούφιση» δεν μπορεί να υποκαταστήσει μια μακροπρόθεσμη πολιτική αγροτικής ανθεκτικότητας.
Επιλέξιμοι, μη επιλέξιμοι και οι... ενδιάμεσοι
Η κατανομή των ποσών διαφέρει ανάλογα με το ποιος είναι ο αποδέκτης. Οι «επαγγελματίες αγρότες» και οι νεοεισερχόμενοι στον κλάδο αναμένεται να λάβουν το 100% της προβλεπόμενης ενίσχυσης, ενώ οι λοιποί αγρότες θα περιοριστούν στο 50%. Η διάκριση αυτή, αν και αναμενόμενη στο πλαίσιο της στοχευμένης ενίσχυσης, ενδέχεται να αποκλείσει έναν σημαντικό αριθμό ανθρώπων της υπαίθρου που έχουν πληγεί εξίσου, αλλά δεν πληρούν τα οριζόντια τεχνικά κριτήρια.
Παράλληλα, το ποσό των 178 εκατ. ευρώ – όσο κι αν φαντάζει σημαντικό – φανερώνει τις περιορισμένες δυνατότητες του αγροτικού προϋπολογισμού όταν έρχεται αντιμέτωπος με τις μαζικές καταστροφές που αφήνουν πίσω τους πυρκαγιές, πλημμύρες και ακραία καιρικά φαινόμενα. Είναι χαρακτηριστικό ότι η ενίσχυση, όσο δίκαιη και αναγκαία κι αν είναι, αφορά ουσιαστικά αποζημίωση και όχι πρόληψη ή προσαρμογή.
Επείγει η μετάβαση από την ανακούφιση στη στρατηγική
Το Μέτρο 23, όπως και άλλες παρόμοιες ενισχύσεις, αντιμετωπίζει τη συνέπεια, όχι την αιτία. Και όσο η Πολιτεία δεν επενδύει σε μακροχρόνια σχέδια προσαρμογής της γεωργίας στις νέες κλιματικές συνθήκες, τα μέτρα αυτά λειτουργούν περισσότερο σαν παρηγορητικά ημίμετρα.
Οι Έλληνες αγρότες, ιδιαίτερα οι μικρομεσαίοι, έχουν αποδείξει ανθεκτικότητα. Αλλά η ανθεκτικότητα αυτή έχει όρια. Η διαρκής καταφυγή
σε αποσπασματικές επιδοτήσεις δεν μπορεί να αποτελέσει υποκατάστατο μιας συνεκτικής αγροτικής πολιτικής, που θα περιλαμβάνει πρόληψη, καινοτομία, εκπαίδευση και πρόσβαση σε βιώσιμες μορφές καλλιέργειας.
Το Μέτρο 23 δείχνει ότι η ελληνική κυβέρνηση αναγνωρίζει, έστω και με καθυστέρηση, την ανάγκη υποστήριξης των αγροτών που βρίσκονται αντιμέτωποι με τη νέα κλιματική πραγματικότητα. Παρ’ όλα αυτά, η αποσπασματική διαχείριση κρίσεων και οι χρηματοδοτήσεις-«ανάσες» είναι πλέον ανεπαρκείς για έναν πρωτογενή τομέα που πλήττεται όλο και πιο συχνά. Χρειάζονται λιγότερες δηλώσεις συμπαράστασης και περισσότερες στρατηγικές που θα εξοπλίσουν ουσιαστικά τους παραγωγούς για το αύριο.
