Η παραδοσιακή κτηνοτροφία σε σταυροδρόμι

Related Articles

Νέο επιστημονικό πλαίσιο για τη βιωσιμότητα της ορεινής κτηνοτροφίας θέτει ελληνικό ερευνητικό έργο, που ολοκληρώθηκε στα Ιωάννινα, φωτίζοντας τον ρόλο της παραδοσιακής ποιμενικής δραστηριότητας σε συνθήκες κλιματικής αλλαγής.

Το ερευνητικό έργο LIVEMOUNT, διάρκειας σχεδόν δύο ετών, ολοκληρώθηκε στα τέλη Νοεμβρίου, με τη συμμετοχή τεσσάρων ελληνικών πανεπιστημίων και χρηματοδότηση από το ΕΛΙΔΕΚ μέσω του «Ελλάδα 2.0». Τον συντονισμό είχε το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, ενώ συμμετείχαν επιστήμονες από τα Πανεπιστήμια Θεσσαλίας και Πατρών και το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Στόχος, όπως επισημαίνεται από τους ερευνητές, ήταν να χαραχθεί ένας ρεαλιστικός δρόμος αειφορίας για την κτηνοτροφία στα υψηλά βουνά, από τον Παρνασσό έως τον Σμόλικα, όπου τα ψευδαλπικά λιβάδια δέχονται πλέον έντονη πίεση από την κλιματική μεταβολή.

Τι μελέτησε το έργο

Σύμφωνα με τους επιστημονικούς υπευθύνους, το LIVEMOUNT επικεντρώθηκε:

• στον αντίκτυπο της βόσκησης στη χλωρίδα και την πανίδα υπό συνθήκες ξηρασίας,
• στη λειτουργία των ορεινών λιβαδικών οικοσυστημάτων,
• στη σύνδεση επιστημονικών δεδομένων με πολιτικές προσαρμογής της κτηνοτροφίας,
• και στη μεγιστοποίηση του κοινωνικού και περιβαλλοντικού αποτυπώματος της έρευνας.

Η προσέγγιση, όπως τονίζεται, δεν περιορίστηκε στην καταγραφή ειδών, αλλά επεκτάθηκε στη λειτουργία των οικοσυστημάτων και στις υπηρεσίες που προσφέρουν.

Ο ρόλος της ποιμενικής κτηνοτροφίας

Όπως προκύπτει από τα συμπεράσματα του έργου, η εκτατική, παραδοσιακή κτηνοτροφία εξακολουθεί να αποτελεί βασικό πυλώνα περιβαλλοντικής ισορροπίας στα ελληνικά βουνά. Οι ερευνητές επισημαίνουν ότι συμβάλλει καθοριστικά στη διατήρηση της βιοποικιλότητας, στη ρύθμιση του κλίματος και των υδάτων, αλλά και στη διατήρηση της πολιτισμικής ταυτότητας των ορεινών περιοχών.

Ταυτόχρονα, υπογραμμίζεται ότι η εφαρμογή της βόσκησης δεν είναι ισορροπημένη. Σε ορισμένες περιοχές παρατηρείται υπερβόσκηση, ενώ στη συντριπτική πλειονότητα των λιβαδιών καταγράφεται υποβόσκηση, φαινόμενο που τείνει να επιδεινωθεί μετά τη μαζική απώλεια ζωικού κεφαλαίου των τελευταίων ετών.

Από την έρευνα στην πολιτική

Οι επιστήμονες τονίζουν ότι τα αποτελέσματα του LIVEMOUNT μπορούν να λειτουργήσουν ως βάση χάραξης δημόσιας πολιτικής, καθώς στηρίζονται σε συστηματικά δεδομένα πεδίου. Στο τελικό στάδιο του έργου διαμορφώνονται προτάσεις που αφορούν:

• την εκπόνηση Διαχειριστικών Σχεδίων Βόσκησης,
• τη στήριξη της μετακινούμενης κτηνοτροφίας,
• την αξιοποίηση της παραδοσιακής γνώσης,
• την ενίσχυση των αυτόχθονων φυλών,
• και την καλύτερη διασύνδεση φυτικής και ζωικής παραγωγής, με στόχο τη μείωση του κόστους και την ανθεκτικότητα σε κρίσεις.

Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται και στις περιοχές Natura 2000, όπου απαιτείται εξειδικευμένη διαχείριση.

Εθνική στρατηγική ή εγκατάλειψη

Το βασικό μήνυμα που εκπέμπει το έργο είναι σαφές: χωρίς συντονισμένη συνεργασία των αρμόδιων υπουργείων και φορέων, η ποιμενική κτηνοτροφία κινδυνεύει να συρρικνωθεί περαιτέρω. Οι ερευνητές υπογραμμίζουν την ανάγκη για ένα Εθνικό Σχέδιο Ενίσχυσης της Ποιμενικής και Μετακινούμενης Κτηνοτροφίας, σε άμεση σύνδεση με ένα σχέδιο ανάσχεσης της ερημοποίησης των ορεινών περιοχών.

Όπως επισημαίνεται, η συγκράτηση του πληθυσμού στα βουνά και η προστασία των οικοσυστημάτων περνούν αναγκαστικά μέσα από βιώσιμες επαγγελματικές προοπτικές, με την ποιμενική κτηνοτροφία να παραμένει ένα από τα πιο κρίσιμα εργαλεία.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ