Ε.Ε.: Πλαίσιο ελέγχου, όχι ενίσχυσης

Related Articles

Σε μια εποχή που ο αγρότης και ο κτηνοτρόφος πασχίζουν να επιβιώσουν απέναντι σε χαμηλές τιμές, αυξημένο κόστος παραγωγής και την πίεση των μεγάλων αλυσίδων, η Ευρωπαϊκή Ένωση φέρνει στο προσκήνιο μια νέα δέσμη μέτρων, με στόχο –όπως υποστηρίζει– να αποκαταστήσει την ισορροπία στην αγορά.

Με κεντρικό σύνθημα τη διαφάνεια και τη δίκαιη μεταχείριση των παραγωγών, η Κομισιόν προωθεί αλλαγές στους κανονισμούς που διέπουν τον αγροδιατροφικό τομέα. Όμως, παρά τα αισιόδοξα λόγια, δεν λείπουν τα ερωτήματα και οι αμφιβολίες.

Γραπτά συμβόλαια για το γάλα και όχι μόνο

Στην καρδιά της μεταρρύθμισης βρίσκεται η υποχρεωτική καθιέρωση γραπτών συμβολαίων, με πρώτη εφαρμογή στον γαλακτοκομικό τομέα. Από εδώ και στο εξής, παραγωγοί και μεταποιητές καλούνται να συμφωνούν με διαφάνεια σε τιμές, όρους και διάρκεια συνεργασίας. Όσοι δεν συμμορφώνονται, θα αντιμετωπίζουν κυρώσεις, ενώ ακόμη και οι άτυπες οργανώσεις παραγωγών θα μπορούν να υπογράφουν συμβάσεις διάρκειας έως πέντε ετών.

Στόχος, σύμφωνα με την Ε.Ε., είναι να αποκτήσει ο αγρότης ρόλο ισότιμου διαπραγματευτή, αντί να παραμένει ένας αδύναμος κρίκος σε μια αλυσίδα που τον αφήνει στο περιθώριο. Ωστόσο, πολλοί παραγωγοί εκφράζουν επιφυλάξεις: «Συμβόλαιο χωρίς δίκαιη τιμή και εξασφαλισμένο εισόδημα δεν σημαίνει πολλά. Αντί για προστασία, ίσως απλώς μονιμοποιήσει την εξάρτησή μας από τους μεταποιητές», λένε χαρακτηριστικά εκπρόσωποι κτηνοτροφικών συνεταιρισμών.

Υποσχέσεις για δικαιοσύνη και Τοπική Προστιθέμενη Αξία

Οι νέοι κανονισμοί προσπαθούν να βάλουν φρένο στις αυθαιρεσίες του εμπορίου, ορίζοντας σαφώς τι σημαίνει «δίκαιη» ή «ισότιμη» συμφωνία. Όσοι θέλουν να χρησιμοποιούν τέτοιους όρους θα πρέπει να αποδεικνύουν την πλήρη ιχνηλασιμότητα, τη διαφάνεια στην τιμολόγηση και τη συμμόρφωση με τους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης του ΟΗΕ.

Παράλληλα, η έννοια της «βραχείας αλυσίδας εφοδιασμού» αποκτά επιτέλους συγκεκριμένα κριτήρια: λιγότεροι μεσάζοντες, γεωγραφική και χρονική εγγύτητα, ώστε το μεγαλύτερο μέρος της αξίας να μένει στον τόπο παραγωγής. Ωστόσο, και εδώ παραμένει ανοιχτό το ερώτημα: ποιος και πώς θα ελέγχει την εφαρμογή αυτών των αρχών στην πράξη;

Περιορισμός ισχύος – ενίσχυση συνεργασιών

Η Ε.Ε. αναγνωρίζει ότι η υπερσυγκέντρωση εξουσίας σε λίγους παίκτες οδηγεί σε στρεβλώσεις και αδικίες. Έτσι, βάζει «πλαφόν» στο μέγεθος που μπορούν να αποκτήσουν οι ενώσεις οργανώσεων παραγωγών, ώστε να διατηρηθεί ο ανταγωνισμός. Το μέγιστο επιτρεπτό όριο είναι το 33% της εθνικής ή το 5% της ευρωπαϊκής παραγωγής.

Παράλληλα, προωθείται η συνεργασία και η συλλογικότητα, με στόχους όπως η ανάδειξη τοπικών προϊόντων, η σταθεροποίηση του εισοδήματος και η ανάδειξη της αγροτικής ταυτότητας. Όμως, η ένταξη σε συνεταιρισμούς παραμένει δυσκίνητη και γραφειοκρατική, ενώ πολλοί μικροί κτηνοτρόφοι δηλώνουν ότι νιώθουν ακόμη αποκλεισμένοι από τους μηχανισμούς ενίσχυσης.

Από τις εξαγγελίες στην πράξη

Η Ε.Ε. υπόσχεται ότι αυτή η θεσμική παρέμβαση είναι η πιο ριζική των τελευταίων δεκαετιών, φέρνοντας τον αγρότη «πίσω στο προσκήνιο». Η έκθεση της εισηγήτριας Céline Imart αφήνει λίγα περιθώρια αμφισβήτησης των προθέσεων – αλλά όχι κατ’ ανάγκη και της αποτελεσματικότητας.

Για πολλούς παραγωγούς, το ζήτημα είναι απλό: χωρίς ουσιαστική στήριξη στο κόστος παραγωγής, χωρίς ελεγκτικούς μηχανισμούς που να λειτουργούν υπέρ τους και χωρίς εγγυημένες ελάχιστες τιμές, οι κανονισμοί παραμένουν «λόγια στα χαρτιά». Όπως τονίζει χαρακτηριστικά ένας αγελαδοτρόφος από τη Βόρεια Ελλάδα: «Καλά τα συμβόλαια και οι όροι. Αλλά όταν το γάλα μου το πληρώνονται όσο ένα μπουκάλι νερό, ποια διαφάνεια με σώζει;»

Με μια Ευρώπη που αλλάζει...

Η μεταρρύθμιση αυτή είναι ένα βήμα. Ίσως όχι επαναστατικό, αλλά σημαντικό για να μπει ξανά ο αγρότης στον διάλογο. Ωστόσο, αν δεν ακολουθήσει ένα γενναίο σχέδιο ενίσχυσης της πρωτογενούς παραγωγής, με πραγματικά μέσα στήριξης, κινδυνεύει να χαθεί ως άλλη μια καλή πρόθεση στις σελίδες της ευρωπαϊκής γραφειοκρατίας.

Όπως επισημαίνει κοινοτικός αξιωματούχος: «Αν θέλουμε μια Ευρώπη βιώσιμη και αυτάρκη, πρέπει η αλυσίδα να ξεκινά από τον παραγωγό — όχι να τον εξαντλεί». Το αν αυτή η φιλοσοφία θα γίνει και πολιτική πράξη, μένει να φανεί.
Πηγή: agrocapital.gr