Αδασμολόγητο ουκρανικό κοτόπουλο: Ευρωπαϊκός πονοκέφαλος

Related Articles

• Συνεχίζονται οι αδασμολόγητες εισαγωγές από την Ουκρανία έως τον Ιούνιο του 2025 – Έκτακτος μηχανισμός για πουλερικά, αβγά και δημητριακά
• Παράταση στα αδασμολόγητα προϊόντα που εισάγονται από Ουκρανία και Μολδαβία ψήφισε η Επιτροπή Εμπορίου της Ε.Ε.
• Συμβούλιο Υπουργών Γεωργίας και Αλιείας: Μείωση της γραφειοκρατίας, επαναπροσδιορισμός των εμπορικών συμφωνιών με την Ουκρανία, χαλαρές συνδεδεμένες και ανοιχτός διάλογος με τους αγρότες

Η ουκρανική βιομηχανία πτηνοτροφίας επέδειξε αξιοσημείωτη αντοχή μετά το ξέσπασμα του πολέμου: Η παραγωγή ανακάμπτει, οι εξαγωγές αυξάνονται και το 2024 οι εισπράξεις του κλάδου προσεγγίζουν το ένα δισεκατομμύριο δολάρια, γεγονός που υπογραμμίζει τη σημασία των διεθνών αγορών για την επιβίωση των παραγωγών. Ταυτόχρονα όμως, η άνευ δασμών πρόσβαση στην Ευρωπαϊκή Ένωση δημιούργησε ένταση.

Οι Ευρωπαίοι παραγωγοί καταγγέλλουν αθέμιτο ανταγωνισμό, ενώ κυβερνήσεις και θεσμοί αναζητούν τρόπους να ισορροπήσουν την υποστήριξη προς την Ουκρανία με την προστασία της ευρωπαϊκής αγροτικής παραγωγής.

Ποσοτικά δεδομένα - πόσο «μπαίνει» στην Ευρώπη

Σύμφωνα με διαθέσιμα στοιχεία, το 2024 περίπου 136.200 τόνοι ουκρανικού κρέατος πουλερικών εξήχθησαν προς την Ε.Ε. -σχεδόν το 1/3 των συνολικών εξαγωγών πουλερικών της χώρας- ενώ οι συνολικές εξαγωγές πουλερικών της Ουκρανίας για το ίδιο έτος πλησίασαν το $1 δισ. Αυτό το μέγεθος καθιστά την Ουκρανία σημαντικό παράγοντα στην ευρωπαϊκή αγορά κρέατος πουλερικών.

Επιπτώσεις για τους Ευρωπαίους παραγωγούς

1. Πτώση τιμών και πίεση κερδοφορίας
   Η εισροή μεγάλων ποσοτήτων φθηνού, αδασμολόγητου κοτόπουλου δημιούργησε πλεόνασμα προσφοράς σε όποιες εσωτερικές αγορές δέχθηκαν τις εισαγωγές, με άμεσο αποτέλεσμα πτωτική πίεση στις τιμές. Οι μικροί και μεσαίοι παραγωγοί στην Ε.Ε., που αντιμετωπίζουν ήδη υψηλό κόστος ενέργειας και εισροών, βρέθηκαν να ανταγωνίζονται προϊόντα με χαμηλότερο κόστος παραγωγής - μια κατάσταση που προκάλεσε διαμαρτυρίες και πολιτικές πιέσεις.
2. Κοινωνικές αντιδράσεις και πολιτική πίεση
   Αγρότες σε χώρες όπως η Πολωνία και άλλες περιοχές μπλόκαραν σημεία διέλευσης και προχώρησαν σε κινητοποιήσεις, απαιτώντας την επαναφορά δασμών ή τη θέσπιση ποσοστώσεων. Η πολιτική απάντηση στην Ε.Ε. ήταν η επιβολή «ορίων / ποσοστώσεων» και, σε δεύτερο χρόνο, η επανεκτίμηση της προσωρινής εξαίρεσης δασμών, με στόχο να αποφευχθεί μακρόχρονη ζημία σε ευρωπαίους παραγωγούς.
3. Πολιτική λύση - προσωρινές ποσοστώσεις και «emergency brakes»
   Για να εξισορροπήσει τα αντίρροπα συμφέροντα, η Ε.Ε. επέκτεινε αρχικά την αναστολή δασμών αλλά εισήγαγε μηχανισμούς «ασφαλείας» και όρια σε ευαίσθητα προϊόντα (συμπεριλαμβανομένου του κοτόπουλου και των αβγών). Στη συνέχεια, μετά από πίεση, η Επιτροπή και τα κράτη-μέλη επανέφεραν σε ορισμένες κατηγορίες τελωνειακούς περιορισμούς ή ποσοστώσεις ώστε να περιοριστούν οι μεγάλες εισροές όταν αυτές υπερβαίνουν μέσους όρους αναφοράς. Το πλαίσιο αυτό άλλαξε αρκετές φορές το 2024–2025, ανάμεσα σε πολιτική στήριξη προς την Ουκρανία και ανάγκες προστασίας της αγοράς της Ε.Ε.
4. Δομικές συνέπειες - συγκέντρωση & ροή κεφαλαίων
   Οι μεγάλοι όμιλοι (σ.σ. στην Ουκρανία και διεθνώς) που διαθέτουν οικονομίες κλίμακας είναι σε θέση να εκμεταλλευτούν το άνοιγμα των αγορών. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε περαιτέρω συγκέντρωση της παραγωγής και σε μετατόπιση αγοραστικών μεριδίων προς μεγαλύτερα επιχειρηματικά σχήματα, τόσο στην Ουκρανία όσο και μέσα στην Ε.Ε., αυξάνοντας το ρίσκο για μικρούς παραγωγούς.

Ανησυχίες για την υγιεινή και ασφάλεια τροφίμων

Η σύγκρουση στην Ουκρανία έχει εγείρει προβληματισμούς για περιβαλλοντικά κατάλοιπα (π.χ. βαρέα μέταλλα, κατάλοιπα φυτοφαρμάκων) και για τη συνολική αλυσίδα παραγωγής τροφίμων, καθώς υποδομές, έλεγχοι και διαδικασίες μπορούν να επηρεαστούν από τις συνθήκες πολέμου. Επιστημονικές αξιολογήσεις και αναφορές εθνικών/διεθνών φορέων περιλαμβάνουν τα εξής σημεία:

1. Κίνδυνοι ρύπων & υπολειμμάτων
   Ειδικοί -μεταξύ τους και ελβετικοί φορείς- ανέφεραν τον Μάιο του 2024 ότι υπάρχει ρίσκο αυξημένων φυτοπροστατευτικών καταλοίπων και άλλων ρυπαντικών ουσιών σε αγροτικά προϊόντα λόγω έκθεσης σε ρύπους και μειωμένων ελέγχων σε περιοχές κοντά σε ζώνες συγκρούσεων. Οι επιστήμονες σύστησαν ενισχυμένους ελέγχους και δειγματοληψίες για να διασφαλιστεί ότι τα προϊόντα που φτάνουν στις αγορές συμμορφώνονται με όρια ασφαλείας.
2. Ευρωπαϊκοί έλεγχοι & ευθυγράμμιση με πρότυπα
   Τα τελευταία βήματα της Ουκρανίας για την προσεταιριστική ευθυγράμμιση με το κεφάλαιο της Ε.Ε. που αφορά την ασφάλεια τροφίμων δείχνουν ότι η Ουκρανία προωθεί νομοθετικές ή διαδικαστικές αλλαγές ώστε να πληροί τα ευρωπαϊκά πρότυπα. Αυτό, όμως, είναι μακρόχρονη διαδικασία: Παρά τις θετικές ανακοινώσεις για «πέρασμα screening», απαιτείται εφαρμογή, επιθεωρήσεις και σταθερή ιχνηλασιμότητα στην παραγωγή και σφαγή.
3. Βιοασφάλεια παραγωγής & ευπάθειες
   Ο πόλεμος έχει επηρεάσει την κανονική λειτουργία των εργαστηρίων, τις μεταφορές δειγμάτων και την επιθεώρηση εγκαταστάσεων σε κάποιες περιοχές. Παρότι οι μεγάλες βιομηχανικές μονάδες τυπικά τηρούν πρότυπα, οι μικρότερες μονάδες και οι περιοχές κοντά σε μέτωπα ενδέχεται να παρουσιάζουν ελλείψεις στους ελέγχους. Οι εισαγωγικές χώρες πρέπει να βασίζονται σε αυστηρούς τελωνειακούς/φυτοϋγειονομικούς ελέγχους και σε δειγματοληπτικό έλεγχο για κατάλοιπα.
4. Πώς μπορούν να προστατευτούν οι καταναλωτές και οι Ευρωπαίοι παραγωγοί;

1. Ενισχυμένα συστήματα δειγματοληψίας και αναλύσεων - εστίαση σε ξένα κατάλοιπα (π.χ. φυτοφάρμακα, βαρέα μέταλλα) και μικροβιολογικούς δείκτες.
2. Στοχευμένες ποσοστώσεις & προσωρινά μέτρα στήριξης - ποσοστώσεις εισαγωγής και προσωρινά μέτρα υποστήριξης εισοδήματος για τους Ευρωπαίους παραγωγούς που πλήττονται.
3. Διπλωματία ασφάλειας τροφίμων - τεχνική συνεργασία Ε.Ε. - Ουκρανίας για πιστοποίηση έργων συμμόρφωσης, κοινά εργαστήρια και ανταλλαγή δεδομένων δειγματοληψιών.
4. Διαφάνεια στην εφοδιαστική αλυσίδα - ιχνηλασιμότητα προϊόντων από τη φάρμα στο ράφι ώστε οι εισαγωγείς και οι ρυθμιστικές αρχές να έχουν δεδομένα για την προέλευση και ελέγχους.

Η ουκρανική πτηνοτροφία έχει αποδείξει ότι μπορεί να παράγει και να εξάγει σε σημαντικές ποσότητες, παρά τις δυσκολίες. Αυτό δημιουργεί ευκαιρίες για την Ουκρανία και τροφοδοτεί τις παγκόσμιες αγορές με φθηνότερα προϊόντα, αλλά ταυτόχρονα προκαλεί πραγματικούς κινδύνους για τους Ευρωπαίους παραγωγούς και εγείρει εύλογες ανησυχίες για την ασφάλεια τροφίμων. Η απάντηση πρέπει να είναι διπλή: πολιτικά και ρυθμιστικά μέτρα για να προστατευθούν οι βιώσιμες ευρωπαϊκές εκμεταλλεύσεις και παράλληλα τεχνική / επιστημονική συνεργασία για να διασφαλιστεί ότι τα εισαγόμενα τρόφιμα πληρούν τα αυστηρά όρια ασφάλειας της Ε.Ε.
Πηγές: poultryworld.net, aviNews, la revista global de avicultura, thepoultrysite.com